Zapalnie zmieniony uchyłek pęcherza moczowego naśladujący ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1982/35/1-2.

Uchyłkiem pęcherza moczowego nazywa się workowate uwypuklenie ściany pęcherza połączone z jego światłem różnej wielkości otworem tzw. szyją. Ściana uchyłka składa się z tych samych elementów co ścia­na pęcherza moczowego, od której jest jednak znacznie cieńsza z po­wodu zmniejszonej ilości włókien mięśniowych (1, 2, 5, 6, 10).

W odróżnieniu od uchyłka prawdziwego rozpoznajemy uchyłek rze­komy, utworzony w następstwie uszkodzenia ściany pęcherza i stano­wiący jamę wyścieloną jedynie tkanką ziarninową. Większość uchyłków pęcherza moczowego stanowią uchyłki nabyte spowodowane przeszko-dą podpęcherzową lub zaburzeniami neurogennymi (4, 5, 6). Małe uchył­ki, które 'opróżniają się podczas mikcji nie Stanowią problemu terapeu­tycznego. Duże uchyłki z wąską szyją i 'utrudnionym opróżnianiem,, z zalegającym w uchyłku moczem stwarzają warunki do przewlekłego za­każenia, tworzenia złogów a nawet rozwoju nowotworu, winny być le­czone operacyjnie (1, 3, 4, 5, 6, 7, 9). Jeśli ujście moczowodu jest umiej­scowione w okolicy szyi uchyłka może doprowadzić to do zastoju moczu w moczowodzie i nerce wskutek ucisku lub zaburzenie prawidłowej czynności ujścia moczowodu, prowadzące do odpływu pęcherzowo-mo-czowodowego (5). Istnienie uchyłka pęcherza podejrzewamy w przypad­ku oddawania moczu w dwóch porcjach oraz przewlekłego ropomoczu utrzymującego się pomimo leczenia. Chorzy skarżą się na częstomocz, pieczenie podczas lub po oddaniu moczu, bóle nad spojeniem łonowym, uczucie ucisku w dole brzucha. Czasami zmieniony zapalnie uchyłek pę­cherza może wywoływać objawy typowe dla ostrych schorzeń jamy brzusznej, takich jak: zapalenie uchyłka jelita grubego, zapalenie wy­rostka robaczkowego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, urazowe pęknię­cie pęcherza moczowego, przedziurawiony wrzód dwunastnicy, ropień za­toki Douglasa i inne. Uchyłek pęcherza moczowego rozpoznajemy doko-nując wziernikowania pęcherza moczowego oraz urografii i cystografii występującej w kilku projekcjach. Wycięcie uchyłka jest konieczne wte­dy, kiedy uchyłek jest duży a zalegający w nim mocz powoduje prze­wlekłe lub ostre zakażenie, jak również wtedy gdy w świetle uchyłka znajduje się guz lub gdy uchyłek utrudnia odpływ moczu z nerki.

W dniu 4. 02. 1978 do Izby Przyjąć Szpitala im. M. Kopernika w Łodzi zgłosił się pacjent K. J. lat 42 z ostrymi objawami brzusznymi. Badający pacjenta w Iz­bie Przyjęć chirurg rozpoznał ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, powikłane rozlanym zapaleniem otrzewnej. Niewielkie objawy dysuryczne zgłaszane przez chorego skłoniły chirurga do jednorazowego cewnikowania pęcherza moczowego. Uzyskano około 70 ml przejrzystego moczu. Wyniki bdań dodatkowych przedsta­wiały się następująco: krew, leukocytoza 9250 w mm3, mocz c. wł. 1020, białka 100 mg°/oi, leukocyty 6?10 w p.w., erytrocyty świeże i częściowo wyługowane 30? 40 w p.w. Pozostałe wyniki badań laboratoryjnych w normie. Obecność krwinek czerwonych wiązano z cewnikowaniem pęcherza moczowego. W ramach ostrego dyżuru chorego poddano zabiegowi operacyjnemu. Operację wykonano z dostępu przyprostnego prawego. Podczas docierania do wyrostka robaczkowego na niewiel­kim odcinku otwarto niezidentyfikowaną jamę przypominającą jamę otrzewnej, z której wydobywał się jasny, klarowny płyn. Po otwarciu właściwej jamy otrzew­nej stwierdzono niezmieniony wyrostek robaczkowy, który usunięto w sposób ty­powy. Innych zmian w jamie otrzewnej nie stwierdzono. W związku z wydobywa­jącym się płynem z przestrzeni przypęcherzowej poproszono o konsultację urolo­giczną. Wykonano cystografię śródoperacyjną, która uwidoczniła istnienie dużego przedziurawionego uchyłka pęcherza (ryc. 1). Podany błękit metylenowy do pęche­rza wypływał przez ranę w powłokach. Rozpoznano uszkodzenie śródoperacyjne dużego uchyłka pęcherza moczowego.

Z cięcia między spojeniem łonowym a pępkiem otwarto pozaotrzewnowo pę­cherz moczowy i w jego szczycie stwierdzono uchyłek wielkości pięści dziecka, któ­rego wrota i częściowo szyja były zmienione zapalnie z ogniskami martwicy. W szczycie uchyłka stwierdzono nacięcie dokonane podczas docierania do wyrostka robaczkowego. Uchyłek usunięto w całości po odpreparowaniu go od otrzewnej. Ponadto stwierdzono zwłóknienie szyi pęcherza, którą wycięto półksiężycowato oraz wykonano plastykę Y?V. Do pęcherza moczowego wprowadzono cewnik Fo­leya przez cewkę moczową oraz założono przetokę pęcherzową. Pęcherz zeszyto dwuwarstwowo. Drenaż przestrzeni przedpęcherzowej. Warstwowy szew powłok. W 8 dobie po zabiegu usunięto przetokę pęcherzową. W 14 dobie usunięto cewnik Foleya. W 23 dobie po zabiegu wykonano urografię, w której stwierdzono prawid­łową czynność nerek bez zalegania moczu w pęcherzu moczowym. W 26 dobie po zabiegu chory opuścił szpital w stanie ogólnym dobrym. Wielomiesięczna kontrola w Poradni Urologicznej nie wykazała odchyleń od stanu prawidłowego w narzą­dzie moczowym (ryc. 2).

Ponieważ w dostępnym piśmiennictwie nie znaleźliśmy opisu podob­nego przypadku, postanowiliśmy opublikować powyższe doniesienie.

1. Janiak W., Kaliciński Z., Zysk J.: Uchyłek pęcherza moczowego u 8-letniej dziewczynki. Pol. Przeg. Chir., 1968, 4a, 500?502.
2. Laskownicki A.: Samoistne pęk­nięcie uchyłka pęcherza z następowym zapaleniem otrzewnej. Pol. Przeg. Chir., 1957, 3, 259?260.
3. Laskownicki S.: Operacja uchyłka pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1953, 5, 439-^141.
4. Laskownicki S.: Operacyjne leczenie uchyłków pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1954, 5, 429?443.
5. Leńko J., Panasewicz K.: Zanik nerki w następstwie uchyłka pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1958, 1, 57?63.
6. Leńko J., Szóstek W.: Pierwotny gruczolakorak w uchył­ku pęcherza. Biuletyn WAM, 1964, XII, 4, 519?522.
7. Marszałek W.: Olbrzymi kamień w uchyłku pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1960, 11, 1131?1133.
8. Musierowicz A.: Samoistna amputacja uchyłka pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1958, 8, 879?881.
9. Vitale P. J., Woodsise J. R.: Management of bladder diverticula by transurethral resection: re-evaluation of old techniąue. Jour. of Urol. 1979, 122, 6, 744?746.
10. Werner J.: Olbrzymi uchyłek pęcherza moczowego u 2--letniego chłopca. Pol. Przeg. Chir., 1968, lOa, 1270?1272.