Wartość błon kolagenowych w uzupełnianiu ubytków moczowodów u psówwartość błon kolagenowych w uzupełnianiu ubytków moczowodów u psów
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1982/35/3-4.

Wyniki badań doświadczalnych przeprowadzonych na zwierzętach dowodzą, że podłużny ubytek moczowodu ulega zagojeniu wskutek re­generacji ściany moczowodu postępującej od brzegów ubytku (2, 7, 10, 11, 12). Obserwacje kliniczne świadczą również o możliwości zagojenia ubytku moczowodu powstałego po podłużnym rozcięciu zwężenia mo­czowodu (5, 7). Warunkiem zagojenia rozciętego zwężenia moczowodu jest długotrwałe odprowadzenie moczu przez przetokę nerkową (5, 7, 11). Wielu autorów podkreśla, że modelowanie moczowodu cewnikiem moczowodowym zapobiega występowaniu wtórnych zwężeń w miejscu ubytku (5, 7, 10, 11). Do uzupełnienia podłużnego ubytku ściany moczo­wodu stosowano wolny przeszczep powięzi, uszypułowany lub wolny płat otrzewnej, torebkę nerkową (3, 9).

Celem podjętej przez nas pracy było zbadanie, czy ubytek moczo­wodu można uzupełnić błoną kolagenową z wysoko oczyszczonego ko­lagenu.

MATERIAŁ I METODA

Badania prowadzono na psach rasy mieszanej wagi od 13 do 23 kg. Operowano 7 psów i 3 suki. Ogółem operowano 15 moczowodów: u 5 psów operowano 1 moczowód, u 5 wykonano operacje obustronnie. Ope­racje po obu stronach wykonano w różnym czasie. Stosowano błonę ko­lagenową wytwarzaną z surowca bydlęcego w Fabryce Osłonek Białko­wych w Białce według patentu japońskiego (8). Materiał poddawano ste­rylizacji gazowej. Operacje miały następujący przebieg. Z cięcia lędź­wiowego uzyskiwano dostęp do przestrzeni zaotrzewnowej. Odsłaniano środkowy odcinek moczowodu. Ze ściany moczowodu wycinano pasek długości 4 cm, szerokości 2 mm. W powstały ubytek moczowodu wszy­wano podłużną łatę kolagenową. Szerokość wszywanej łaty przekracza­ła dwukrotnie szerokość wyciętego paska moczowodu. Stosowano szwy materacowe używając Dexonu 5/0. W moczowodzie nie pozostawiano cewnika ani nie wytwarzano przetok powyżej miejsca operowanego. Okolicę zaotrzewnową drenowano. Ranę zeszywano warstwowo. Po ope­racjach nie stosowano żadnych leków przeciwbakteryjnych.

Czas obserwacji pooperacyjnej wynosił od 6 tygodni do 39 tygodni. Przed zakończeniem obserwacji przeprowadzano badania urograficzne. Po uśpieniu zwierząt wykonywano ureteropielografie wstępujące, na­stępnie oceniano makroskopowo stan moczowodów, nerek i pęcherza. Badaniom drobnowidowym poddawano moczowód w miejscu operowa­nym, powyżej i poniżej tego miejsca, wycinki z miąższu nerkowego i pęcherza moczowego.

WYNIKI

Wszystkie psy przeżyły operacje. Żaden nie padł w okresie obser­wacji. Przeciekanie moczu z ran utrzymywało się od 4 do 10 dni. Rany zagoiły się przez rychłozrost.

Kontrolne urografie u wszystkich zwierząt, niezależnie od czasu ob­serwacji, wykazały dobrą czynność wydzielniczą nerek. U żadnego psa nie stwierdzono zwężenia moczowodu w miejscu operowanym. Odpływ moczu z nerek do pęcherza we wszystkich przypadkach był prawidło­wy (ryc. 1). Badania ureteropielograficzne wykazały dobrą drożność ope­rowanych moczowodów. Z reguły stwierdzano wrzecionowate poszerze­nie moczowodów w miejscu wszytej łaty (ryc. 2 i 3).

W badaniach sekcyjnych stwierdzano na ogół niewielkie pogrubie­nie moczowodów w miejscu operowanym. W 2 przypadkach moczowody w tym odcinku były wyraźnie stwardniałe i otoczone dość intensyw­nymi zrostami. Przeciekanie moczu u obu tych zwierząt utrzymywało się najdłużej. Zrosty otaczające środkowe odcinki moczowodów u po­zostałych psów były niewielkie, zaś spoistość moczowodów nie była wzmożona. Odcinki moczowodów leżące powyżej i poniżej miejsc opero­wanych oraz nerki u wszystkich zwierząt miały wygląd prawidłowy.

U żadnego psa w seryjnych skrawkach histologicznych nie znalezio­no resztek błony kolagenowej. U wszystkich psów zregenerowana ścia­na moczowodu była wysłana nabłonkiem, przy czym im dłuższy był o-kres obserwacji, tym bardziej nabłonek upodobniał się do prawidłowego nabłonka przejściowego. W niektórych przypadkach stwierdzano poje­dyncze włókna mięśniowe o charakterze włókien regeneracyjnych. U niektórych psów obserwowano ognisko śródściennej metaplazji kostnej pokryte od zewnątrz tkanką łączną włóknistą.

W żadnym przypadku nie stwierdzono bliznowacenia zwężającego światło moczowodów. Niewielkie nacieki zapalne, głównie z komórek jednojądrowych, w miejscu wszycia łaty stwierdzono jedynie u psów obserwowanych najkrócej. U żadnego psa nie stwierdzono ropnych od­czynów zapalnych w nerkach i moczowodach powyżej i poniżej miejsca operacji.

OMÓWIENIE

Materiał kolagenowy w postaci nici i protez naczyniowych znalazł już zastosowanie w chirurgii (8). Z przedstawionych badań, wynika, że błony kolagenowe mogą być również użyteczne w uzupełnianiu ubytków moczowodów. Łata kolagenowa stanowi uzupełnienie ubytku moczowo­du i jest jednocześnie rusztowaniem dla regeneracji ściany moczowodu.

Wgajanie kolagenu jest szybkie, o czym świadczy fakt wczesnego u-stępowania wyciekania moczu z rany operacyjnej. Należy sądzić, że go­jenie ubytku moczowodu polega na narastaniu nabłonka i odrastaniu włókien mięśniowych z jednoczesnym wchłanianiem materiału kolage­nowego. Godnym uwagi jest fakt, że odczyn komórkowy wokół łaty jest znikomy i ustępuje z upływem czasu. Obserwowane ogniska meta-plazji kostnej w miejscu operowanym nie upośledzały drożności mo­czowodów. Należy podkreślić, że powstawanie metaplazji kostnej w tkankach w obecności moczu jest właściwością charakterystyczną dla zwierząt, szczególnie dla psów (1, 4, 6, 12) i wydaje się, że nie należy jej wiązać z użytym do doświadczeń materiałem.

Przedstawiona metoda operacyjna jest prosta. Uważamy, że najistot­niejszą jej zaletą jest możliwość uniknięcia modelowania moczowodu cewnikiem i wytwarzania odbarczających przetok ponad miejscem ope­racji. Należy sądzić, że błona kolagenowa może być przydatna dla uzu­pełniania ubytków moczowodów powstałych po rozcięciu zwężeń mo­czowodu, szczególnie zaś zwężeń obejmujących długi odcinek środkowej części moczowodu.

1. Adamkiewicz K.: Zastępowanie ubytków moczowodów własnymi przeszczepa­mi moczowodowymi. Pol. Przeg. Chir., 1964, 36, 567.
2. Bo/cer R., Seebode J., Battips F., Lonffellow D.y Dipasąuale N.: Regeneration on the total lenght ureter in the dog. J. Urol., 1964, 92, 621.
3. Bergmann M., Humber G., Lipsky H.: Die Deckung von Ureterdefekten mit Peritonellappen. Ztschr. Urol., 1968, 61, 33.
4. Darewicz J.: Homoloąous ureter grafts. Int. Urol. Nephrol. 1972, 4, 385.
5. Davis D. M.: Intubated ureterotomy. J. Urol., 1951, 66, 77
6. Hamm F. C, Wein-berg S. R.: Experimental studies of regeneration of the ureter without intubation. J. Urol., 1956, 75, 43.
7. Krzeski T.: Leczenie operacyjne zwężeń połączenia miedniczkowo-moczowodowego. Urol. Pol., 1956, 9, 149.
8. Lasek W.: Kolagen. Wyd. Naukowo-Techniczne. Warszawa, 1978.
9. Lodigmani E., Esposti P. L.: L'use di peritoneo parietale librę per ricoprire perdite di sostanza dell uretere. Mi-nerva Chirurgica 1955, 10, (1), 34.
10. Trautner K., Raaschou F.: Histologica examination of the regeneration of the ureter in dog after intubated ureterotomy, J. Urol., 1954, 71, 274.
11. Weaver R. G., Henderson J. H.: Ureteral regeneration experimental and clinical. J. Urol., 1954, 72, 350.
12. Zieliński J.: Doświadczenia nad regeracją mo­czowodu w zastosowaniu do leczenia jego zwężenia. Folia Medica Cracoviensia. 1963, 3, 613.