SPRAWOZDANIE Z II. ŚWIATOWEJ KONFERENCJI NA TEMAT LECZENIA IMPOTENCJI (SECOND WORLD MEETING ON IMPOTENCE, PRAGA, 16?20. 06. 1986 R.)
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/2.

II. Światowa Konferencja poświęcona impotencji odbyła się w Pras­kim Centrum Kongresowym, mieszczącym się w hotelu Intercontinental. Oficjalnego otwarcia kongresu w Auli Uniwersytetu im. Karola dokonał dr Vaclav Michal, Prezydent Międzynarodowego Towarzystwa do Badań nad Impotencją. W konferencji wzięło udział blisko 250 uczestników z 27 krajów wszystkich kontynentów. Najliczniej reprezentowani byli, poza Gospodarzami, Amerykanie, Japończycy, Francuzi, Włosi i Niemcy. Obec­ni byli również przedstawiciele krajów socjalistycznych z wyjątkiem Ru­munii. Delegacja polska liczyła 7 osób.

Konferencję poprzedziła jednodniowa sesja szkoleniowa poświęcona podstawowym zagadnieniom z zakresu fizjologii i hemodynamiki wzwo­du, badań czynnościowych ciał jamistych, impotencji organicznej i neuro­gennej oraz chirurgicznego i farmakologicznego jej leczenia.

Czynna była też wystawa sprzętu medycznego firm produkujących protezy ciał jamistych AMS i Dacomed oraz sprzętu urodynamicznego firmy Dantec.

Wiodącymi tematami sesji referatowych i posterowych była hemo-dynamika i mechanizm wzwodu, autonomiczne i humoralne mechanizmy erekcji, różnicowanie impotencji organicznej i psychogennej, unerwienie prącia, nieinwazyjne metody badania impotencji, morfologia ciał jami­stych, diagnostyka i leczenie impotencji po podaniu wazopresorów do ciał jamistych, arteriografia i kawernozografia oraz chirurgiczne lecze­nie impotencji. Oto niektóre uwagi i spostrzeżenia wynikające z włas­nych obserwacji.

Diagnostyka i leczenie impotencji ma dzisiaj charakter wielodyscypli­narny i wymaga współpracy przede wszystkim urologów, radiologów, endokrynologów, farmakologów i seksuologów. Współcześnie stosowane badania diagnostyczne, niezbędne dla różnicowania impotencji organicznej i psychogennej, wymagają specjalistycznej i kosztownej aparatury. Ba­danie wzwodów w trakcie snu (nocturnal penile tumescence), uważane obecnie za najwartościowsze w różnicowaniu przyczyny impotencji, moż­liwe jest przy zastosowaniu niedostępnych jeszcze w Kraju skomputery­zowanych rigidometrów dających obraz zmiany obwodu i objętości ciał jamistych i ciała gąbczastego w trakcie snu. Koniecznym stają się także badania naczyniowe tętnic oraz żył prącia i miednicy mniejszej, prze­pływów dopplerowskich, temperatury powierzchniowej, ocena sonograficzna, a także scintygraficzna, pomiary ciśnienia w ciałach jamistych itd.

Leczenie chirurgiczne impotencji przy pomocy wszczepienia protez do ciał jamistych stosuje się obecnie szeroko przede wszystkim w USA, Japonii i krajach Europy Zachodniej. Spośród licznych typów protez wygrywają konkurencję protezy pozwalające na dowolną zmianę ich sztywności, co uzyskano przez wbudowanie w nie układów hydraulicz­nych. Koszt ponad 500 $ ogranicza ich szersze zastosowanie. Z tego wzglę­du mniej inwazyjne metody leczenia znajdują licznych zwolenników. Wstrzykiwanie papaweryny do ciał jamistych (Virag ? Francja) stosu­je się nie tylko w celach diagnostycznych jako tzw. test papawerynowy, lecz także ostatnio w celach leczniczych. Podanie do ciał jamistych 20 ? 100 mg tego preparatu u mężczyzn z impotencją pochodzenia nienaczy-niowego wyzwala u 70,0% chorych wystarczający do odbycia stosunku wzwód. Iniekcje wykonują chorzy samodzielnie po odpowiednim prze­szkoleniu. Powikłania pod postacią bolesnego wzwodu prącia zdarzają się u 3,0% na ogół leczonych i ustępują po podaniu do ciał jamistych adrenaliny.

Duże zdziwienie wzbudziły dane Ishii i wsp. (Japonia), którzy po po­daniu prostaglandyny E uzyskiwali wzwody także u chorych z impo­tencją organiczną po ok. 3 min. u 60,0% obserwowanych. Godnym pod­kreślenia jest fakt, że obecnie zaniechano niemal całkowicie leczenia impotencji środkami farmakologicznymi podawanymi doustnie bądź po­zajelitowo.

Badania naczyniowe w impotencji omówił obszernie Michael (CSRS), Bahren (RFN), Bakoradze (ZSRR) i inni. Stan drożności tt. sromowych wewnętrznych ma pierwszoplanowe znaczenie w ocenie łożyska tętni­czego miednicy. Miażdżycę z następową niedrożnością t. sromowej we­wnętrznej stwierdza się częściej niż jej macierzystych pni. Natomiast praktycznie nie obserwuje się niedrożności t. grzbietowej prącia. War­tość badań naczyniowych przy użyciu DSA (substrakcyjna angiografia selektywna) istotnie nie ustępuje klasycznej arteriografii seldingerowskiej (Nessi ? Włochy). Poza danymi diagnostycznymi arteriografia umożliwia ocenę możliwości i doboru odpowiedniej tętnicy do mikrochirurgicznego zespolenia z t. grzbietową prącia. Najczęściej łączy się tę ostatnią z t. nadbrzuszną powierzchowną. Dobry efekt pooperacyjny wyrażający się pełnym wzwodem uzyskał Grasso (Włochy) u 80,0% chorych.

Badania naczyniowe w ocenie wydolności tt. prącia zastępuje Wobrak i wsp. (Wielka Brytania) skojarzonym, nieinwazyjnym badaniem ciśnie­nia tętniczego tt. prącia i t. ramiennej (tzw. penile brachial index).

W licznych wystąpieniach określano czynniki zagrożenia w impoten­cji. Uważa się, że poważnym obciążeniem jest miażdżyca i cukrzyca (Rauleau ? Francja), palenie tytoniu (Krane ? USA), alkohol i nar­kotyki (Earle ? Austria). Zalicza się tu także stwardnienie włókniste prącia. Wyniki leczenia zaburzeń wzwodu w tym schorzeniu po miejsco-wym wstrzykiwaniu depo-medrolu przedstawili Sikorski i Miękoś.

Z wielu doniesień, zasługujących na szczególną uwagę, przytoczyć na­leży dane Lue (USA) odnośnie mechanizmu wzwodu. Z badań tych wy­nika, że zatoki i tętniczki ciał jamistych prącia są w spoczynku obkur-czone w wyniku napięcia mięśniówki własnej naczyń, natomiast żyłki utkania jamistego szeroko otwarte. We wzwodzie stosunki te są od­wrotne. Skutkiem tego przepełnione krwią i rozszerzone zatoki uciskają śródścienne sploty nerwowe naczyń żylnych co powoduje zmniejszenie przepływu żylnego i zwyżkę ciśnienia w ciałach jamistych. Z powodu obecności licznych połączeń żył żołędzi prącia z żyłą grzbietową dochodzi do powstania czynnościowej przetoki tętniczo-żylnej. Dzięki temu ciało gąbczaste ma w trakcie wzwodu mniejszą twardość od ciał jamistych.

Lavoisier i wsp. (Francja) ocenili zależność pomiędzy skurczem mięśni kulszowo-jamistych, a wypełnieniem się krwią ciał jamistych. Prowo­kowany skurcz tych mięśni towarzyszy zwyżce ciśnienia w ciałach ja­mistych w granicach od 100 do 250 mm Hg. Autorzy sugerują istnienie ścisłej zależności między skurczem mięśni przepony moczowo-płciowej, a wzwodem. Blanco i wsp. (USA) podali charakterystykę jakościową neu­rotransmiterów ruchowych we włóknach pozazwojowych ciał jamistych. Podczas wzwodu dochodzi do uwalniania się neurotransmiterów choliner­gicznych, natomiast w zwiotczeniu ciał jamistych główną rolę odgrywa acetylocholina. Adaihan (Singapur) podkreśla znaczenie receptorów adre­nergicznych, których zablokowanie w czasie wzwodu jest wynikiem obec­ności prostaglandyny E1. Vidić (USA) podał charakterystykę stereologiczną utkania ciał jamistych. Wynika z niej, że u cierpiących na impotencję dochodzi do zwiększenia się objętości podścieliska czemu towarzyszy zmniejszenie objętości mięśniówki naczyń. Darewicz i Gałek (Polska) do­nieśli o pomyślnych wynikach czasowego, podskórnego wszczepienia te-fkmowych płytek modelowanych na ciałach jamistych u młodych męż­czyzn z impotencją psychogenną.

Program konferencji obfitował w prace z różnych ośrodków świata oparte o duży materiał kliniczny. Z Mayo Clinic demonstrowano ma­teriał wszczepienia protez Jonesa do ciał jamistych prącia u ponad 2700 chorych. Dotychczas szczegółowo opracowano zarówno fizjologię wzwodu jak i postacie impotencji i metody jej leczenia. Dr Michael (CSRS) jest autorytetem w tej dziedzinie. Leczenie chirurgiczne impotencji prowadzą w zależności od przyczyny chirurdzy naczyniowi (zespolenie tętniczo­-tętnicze, tętniczo-żylne), urolodzy (wszczepianie protez Jonesa, korekcja chirurgiczna prącia, podkłuwanie łożyska żylnego odnóg ciał jamistych i inne) lub seksopatolodzy, psychiatrzy i psycholodzy w impotencji psy­chogennej.