PIERWOTNY RAK MĘSKIEJ CEWKI MOCZOWEJ
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/3.

Pierwotny rak męskiej cewki moczowej występuje rzadko. Pierwszą obserwację podjął Thiaudiere (1834), a z autorów polskich Trzebicky (1884) i Dobrzaniecki (1930 ? cyt. wg 6). W piśmiennictwie polskim po­dobne spostrzeżenia ogłosił Golonka (1934 ? cyt. wg 2), Lorenz i Gar­licki (1956 ? 6), Kleszczelski (1969 ? 5), Buliński i Kapuściński (1963 ? 2), Starzyński i Litwak (1965 ? 9), Jeromin, Kloczkowski i Polcer (1973 ? 4), Musierowicz (1976 ? 7), Sosnowski i Stąpor (1976 ? 8) oraz Bu­gajski, Radomska i Augustyn (1985 ? 1). Nowotwór występuje najczęś­ciej u mężczyzn w wieku 50?70 lat. W przeciwieństwie do raka prącia zmiana rzadko dotyczy odcinka dystalnego cewki i występuje na ogół w cewce opuszkowej i sterczowej (1, 5, 6, 7, 8)., Jako czynniki sprzyjające powstaniu raka uważa się przewlekłe stany zapalne, zwężenia, uchyłki, urazy i polipy (1, 2, 4, 5, 6, 7, 8). Nowotwór przyjmuje najczęściej pos­tać naciekową, rzadziej guzowatą, z tendencją do owrzodzeń i przetok (6, 7, 8, 9). U około 80,0% chorych występuje rak płaskonabłomkowy,-znacznie rzadziej spotykajmy raki przejściowo-komórkowe, gruczolakoraki, raki śluzowokomórkowe (7, 8, 9). Rak przedniej cewki daje przerzuty do węzłów chłonnych pachwinowych, z tylnej do węzłów biodrowych i podbrzusznych (7, 8). Rozpoznanie stawiamy na ogół późno na podsta­wie wywiadu, badania fizykalnego, uretrografii i uretroskopu. Rozstrzy­gające znaczenie ma biopsja. Niektórzy autorzy zalecają badanie cyto­logiczne osadu moczu (1, 7, 8, 10). Zasadniczym leczeniem pierwotnego raka cewki moczowej jest amputacja prącia. W niektórych bardziej za­awansowanych przypadkach usuwamy węzły chłonne pachwinowe, a le­czenie uzupełniamy napromienianiem i cytostatykami (1, 7, 8).

Rokowanie u chorych z pierwotnym rakiem cewki moczowej jest na ogół złe, a okres przeżycia nie przekracza 5 lat (8).

OPIS PRZYPADKU

Chory S. W., lat 56, (nr hist. chor. 2651/73, 2772/80), przyjęty do Oddziału Urologicznego 1973-05-12 z powodu bolesnego obrzęku prącia, dysurii, ropomoczu i krwiomoczu początkowego. Od 20 lat miał stulejkę ,a obecnie dolegliwości trwały od 4 miesięcy. Chory stosował okłady na prącie. Część obwodowa prącia zniekształ­cona guzowato, twarda, z wyczuwalnym w części środkowej chełbotaniem. Po stronie brzusznej prącia stwierdzono kilka ropnych przetok. Naciek przechodził wzdłuż cewki na krocze. Ujście zewnętrzne cewki moczowej zasłonięte przez nieodprowadzalny, nacieczony napletek (ryc. 1).

Węzły chłonne pachwinowe obustronnie powiększone, niebolesne, przesuwalne. Morfologia krwi, jonogram, RKZ, poziom mocznika i kreatyniny w surowicy były w granicach normy. OB 13/52. Mocz: odczyn kwaśny, c. wł. 1023, leukocyty i ery­trocyty zalegają pole widzenia, liczne kryształy szczawianów. Badanie wydzieliny z cewki na GC ujemne. Posiew moczu: Escherichia coli wrażliwa na tetracyklinę i negram. Posiew wydzieliny z przetoki: Proteus mirabilis oporny na wszystkie podstawowe antybiotyki. Urografia prawidłowa. Uretrografia zstępująca słaba tech­nicznie, nie nadawała się do oceny. Rtg płuc: w szczytach zmiany włóknisto guz­kowe. 1973-05-18 w znieczuleniu ogólnym wykonano dwa nacięcia podłużne na trzonie prącia ponad wyczuwalnym chełbotaniem, odcięto okrężnie napletek uwi­daczniając ujście zewnętrzne cewki moczowej. Na żołędzi stwierdzono liczne prze­toki ropne. Pobrano wycinek z ujścia cewki. Miękki cewnik wprowadzano jedynie na 3 om wobec czego zrezygnowano z uretroskopu. Pobrane wycinki oraz zrese-kowany napletek zbadano histopatologicznie. Wynik badania: (nr 4061/73) carcinoma planoepithelialae. Zmiana w kilku miejscach zajmuje głębsze warstwy wobec czego przypadek należy traktować jako ca. invasium.

Do czasu otrzymania wyniku badania histopatologicznego stosowano okłady z roztworu neomycyny na prącie, podawano negram. Naciek zmniejszył się, zwłasz­cza u podstawy prącia i na kroczu. 1973-06-08 wykonano amputację prącia. Skórę prącia nacięto okrężnie na gra­nicy moszny uwidaczniając cewkę. Palpacyjnie w tej okolicy nie stwierdzono na­cieku. Cewkę nacięto 2 om poniżej kąta prąciowo-mosznowego i około 4 om od wyczuwalnego nacieku. Ciała jamiste prącia odcięto powyżej. Podwiązano tętnice głębokie prącia. Osłonki białawe zeszyto katgutem. Kikut obwodowy cewki nacięto podłużnie i wszyto ranę. Do pęcherza moczowego wprowadzono przez cewkę cewnik nr 16. Następnie z cięć ponad więzadłami pachwinowymi Wyłuszczono obustronnie powiększone węzły chłonne zaopatrując typowo naczynia limfatyczne. Po rozcięciu preparatu wzdłuż cewki stwierdzono, że twardy naciek zwężający cewkę obejmował 4 centymetrowy odcinek dystalny cewki, Ciała jamiste na tej wysokości wypełniały ropnie z zwapnieniami i licznymi zwłóknieniami (ryc. 2). Badanie histopatologiczne (nr 4154/73), prącie: carcinoma planoepitheliale urethrae invasium, węzły chłonne: lymphadenitis reactiva. Badania mikroskopowe wykonano w Zakładzie Patomorfo­logii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Piotrkowie Trybunalskim (Kierownik ? lek. med. A. Eichelkraut).

Rana goiła się przez ziarninowanie. Cewnik w pęcherzu moczowym utrzymy­wano przez 18 dni. Po operacji chory otrzymywał trenimon co dwa dni 0,2 mg dożylnie do ogólnej dawki 4,6 mg. Wypisany do domu w 22 dniu po operacji w stanie ogólnym dobrym. Chory pozostawał pod kontrolą przez 13 lat. Nie stwier­dzono w tym czasie wznowy raka/ a zgon nastąpił w 1986 roku z przyczyn nie związanych z chorobą nowotworową.

Chorego przedstawiamy ze względu na niezbyt częste występowanie pierwotnego raka męskiej cewki moczowej, zwłaszcza umiejscowionego w dystalnym jej odcinku, stosunkowo mało doniesień na ten temat w piś­miennictwie polskim oraz długi 13-letni okres obserwacji.

1. 1. Bugajski A,, Radomska A., Augustyn M.: Pierwotny rak męskiej cewki mo­czowej. Urol. Pol., 1985, 38, 4. ? 2. Buliński W., Kapuściński O: Dwa przypadki pierwotnego raka męskiej cewki moczowej. Wiad. Lek., 1963, 16, 633. ? 3. Golonka J.: Pierwotny rak cewki moczowej męskiej. Pol. Tyg. Lek., 1934, 13, 329. ? 4. Je­romin L., Kloczkowski K., Polcer G.: Pierwotny rak cewki moczowej męskiej. Pol. Przeg. Rad. Med.. Nukl., 1973, 37, 767. ? 5. Kleszczelski A.: Pierwotny rak cewki męskiej. Pol. Przeg. Chir., 1959, 31, 1357. ? 6. Lorenz T., Garlicki B.: Pierwotny rak męskiej cewki moczowej. Pol. Przeg. Chir., 1956, 28, 307. ? 7. Musierowicz A., Nowicki A., Czerniawski J., Chiliniuk M.: Przypadek pierwotnego raka męskiej cewki moczowej. Pol. Przeg. Chir., 1976, 48, 2a, 265. ? 8. Sosnowski M., Stąpor K.. Rak pierwotny, męskiej cewki moczowej. Pol. Przeg. Chir., 1976, 48, 2a, 291. ? 9. Starzyński S., Litwak A.: Przypadek gruczolako-raka śluzowatego cewki moczo­wej. Pat. Pol., 1965, 16, 235. ? 10. Swiesiulski S.: O przydatności badań cyto-onko-logicznyeh w diagnostyce urologicznej. Pol. Przeg. Chir., 1969, 41, 1132.