ZWĘŻENIA CEWKI MOCZOWEJ U CHŁOPCÓW
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/4.

Zwężenia cewki moczowej u chłopców opisywane są rzadko, a więk­szość doniesień dotyczy zwężenia cewki tylnej (2, 4, 5, 6, 7, 8, 9).

W ostatnim dziesięcioleciu obserwuje się znaczny postęp w leczeniu zwężeń cewki moczowej (5, 10). Można je leczyć zachowawczo (rozsze­rzanie cewki lub wewnętrzna uretrotomia optyczna) oraz operacyjnie, stosując operacje jednoetapowe (wycięcie odcinka zwężonego i zespolenie cewki koniec do końca, plastyka z użyciem pełnej grubości wolnego pła­ta skórnego, plastyka z użyciem płata uszypułowanego) lub dwuetapowo (rozcięcie odcinka zwężonego i jego marsupializacja, a następnie odtwo­rzenie ciągłości cewki 5, 10).

MATERIAŁ I METODA

W latach 1978?1986 leczono w Klinice 5 chłopców w wieku od 7 do 13 lat ze zwężeniem cewki moczowej. Dzieci zgłaszały się do leczenia z powodu nasilających się trudności w oddawaniu moczu, a u jednego chłopca przyczyną przyjęcia do szpitala było moczenie paradoksalne, które pojawiło się po urazie prącia.

U trzech chłopców przyczyną zwężenia cewki było długotrwałe cew­nikowanie pęcherza moczowego: u i3-letniego chłopca z powodu urazu wielonarządowego, u 7-letniego w przebiegu leczenia rozległego oparze­nia i u drugiego 7-letniego po operacji kardiochirurgicznej. U piątego z omawianych chłopców stwierdzono zwężenie wrodzone (tab. I).

U 4 dzieci urografia przedoperacyjna wykazała prawidłowy obraz górnych dróg moczowych, podczas gdy u 1 chłopca ze zwężeniem obwo-dowego odcinka cewki stwierdzono obustronne wodonercze i znaczne poszerzenie obu moczowodów.

U wszystkich dzieci rozpoznanie ustalano na podstawie cystouretro­grafii mikcyjnej z nakłucia nadłonowego, a u 4 chłopców wykonano również uretrografię wstępującą (ryc. 1, 2, 3, 4). U 1 chłopca stwier­dzono na cystogramach obustronne odpływy pęcherzowo-moczowodowe.

U 1 chłopca, ze znacznego stopnia zwężeniem obwodowego odcinka cewki długości 1 cm umiejscowionym w obrębie żołędzi, wykonano operacyjne poszerzenie ujścia zewnętrznego cewki, a następnie w kilku­miesięcznych odstępach czasu cewkę kilkakrotnie rozszerzano. U innego chłopca ze zwężeniem obwodowego odcinka cewki na długości 2 cm nie uzyskano poprawy powtarzanymi rozszerzeniami i wykonano roz­cięcie zwężonego odcinka z wszyciem w skórę prącia. U 2 kolejnych chorych wykonano wycięcie zwężonego odcinka i zespolenie cewki koniec do końca. U pierwszego chorego zwężenie, długości 0,8 cm, było umiejs­cowione na granicy części błoniastej i opuszkowej cewki, u drugiego zwężenie długości 1 cm było umiejscowione na pograniczu części opusz­kowej i wiszącej. U ostatniego z omawianych chłopców (z 1,5 cm zwę­żeniem w części wiszącej prącia) odcinek zwężony wycięto i wykonano plastykę cewki z użyciem wolnego płata skórnego z napletka.

U wszystkich chłopców leczonych operacyjnie jednoetapowo utrzy­mywano cystostomię oraz splint w cewce moczowej przez 14 dni po operacji. U wszystkich chorych podawano w okresie pooperacyjnym an­tybiotyk (najczęściej gentamycynę).

Kontrolne badania rentgenowskie wykonywano w okresie od 2 do 6 miesięcy po operacji.

WYNIKI

U 3 chłopców uzyskano dobry wynik leczenia (tab. II).

Trudności w wydalaniu moczu ustąpiły u nich zupełnie, a kontrolne badanie cystouretrograficzne wykazało znaczną poprawę w stosunku do badania przedoperacyjnego (ryc. 5).

U 1 chłopca, u którego zastosowano' wolny przeszczep skórny, stwier­dzono zły wynik operacji ? nawrót zwężenia.

Ostatni z omawianych chłopców po rozcięciu miejsca zwężenia i wszczepieniu cewki w skórę oczekuje na drugi etap operacji.

OMÓWIENIE

U chłopców dochodzi najczęściej do wtórnego zwężenia cewki mo­czowej, a czynnikiem etiologicznym jest zwykle uraz miednicy lub bezpośredni uraz okolicy krocza lub prącia. Niekiedy do zwężenia cew­ki może dojść w wyniku cewnikowania pęcherza moczowego lub za­biegów endoskopowych (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Etiologię pozapalną zwężeń u chłopców spotyka się bardzo rzadko (5, 7).

W przedstawionej grupie chłopców najczęstszą przyczyną zwężenia było długotrwałe utrzymywanie cewnika w pęcherzu moczowym (z po­wodu urazu wielonarządowego, rozległego oparzenia, a u jednego po operacji kardiochirurgicznej). Jatrogenne uszkodzenia i w ich następstwie zwężenia cewki moczowej u chłopców spotyka się coraz częściej (3, 5), co potwierdzają również nasze obserwacje.

Wrodzone zwężenia cewki stanowią rzadko spotykaną wadę rozwo­jową, a zwężenie umiejscowione jest zwykle w części obwodowej cewki (dołek łódkowaty) lub w części błoniastej (1, 5, 7).

U jednego z omawianych chłopców nie znaleziono przyczyny zwęże­nia i uznano je za zwężenie wrodzone.

Wybór metody postępowania w leczeniu zwężeń męskiej cewki mo­czowej zależy przede wszystkim od charakteru zwężenia, jego długości, umiejscowienia, etiologii oraz" od takich czynników, jak obecność zaka­żenia, współtowarzyszące urazy, stan ogólny chorego i doświadczenie chirurga (5, 10).

Coraz większą popularność zdobywają operacje jednoetapowe. Tym sposobem leczono 3 chłopców, uzyskując u 2 dobry wynik.

1. 1. Currarino G., Stephens F. D.: An uncommon type of bulbar urethral stric­ture, sometimes familial, of unknown cause: congenital versus acquired. J. Urol., 1981, 126, 658. ? 2. Devereux M. H., Williams D. I.: The treatment of urethral stricture in boys. J. Urol., 1972, 108, 489. ? 3. Elhilali M. W., Hassouna M., Abdel--Hakim A., Teijeira J.: Urethral stricture following cardiovascular surgery: role of urethral ischemia. J. Urol., 1986, 135, 275. ? 4. Gibbons M.D., Koontz W. W., Smith M. J. V.: Urethral strictures in boys. J. Urol., 1979, 121, 217. ? 5. Harsh-man M. W., Cromie W. J., Wein A. J., Duckett J. W.: Urethral stricture disease in children. J. Urol., 1981, 126, 650. ? 6. Krzeski T.: Urologia dziecięca. PZWL, War­szawa, 1985. ? 7. Leadbetter C. W.: The etiology, symptoms and treatment of urethral strictures in male children. Pediatrics, 1963, 31, 80. ? 8. Leadbetter G. W., Leadbetter W. F.: Urethral strictures in male children. J. Urol., 1962, 87, 409. ? 9. Waterhouse K.: The surgical repair of membranous urethral strictures in chil­dren. J. Urol., 1976, 116, 363. ? 10. Webster G.D., Koefoot R. B., ' Sihelnik S.A.: Urethroplasty management in 100 cases of urethral stricture: a rationale for pro­cedure selection. J. Urol., 1985, 134, 892.