POSIEWY BAKTERIOLOGICZNE TKANKI GRUCZOLAKA STERCZA, POBRANEJ ZA POMOCĄ ASPIRACYJNEJ BIOPSJI CIENKOIGŁOWEJ
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1988/41/4.

Zakażenie dróg moczowych, które może wystąpić po zabiegach endo­skopowych stanowi poważny problem w urologii. Po elektroresekcji przezcewkowej (ERS) gruczolaka stercza stwierdzano je w 11,2% ? 31,0%, a bakteriemię w 27,0% ? 36.0% (1, 3, 4, 5). Opisywane są zgony po ERS gruczolaka stercza z powodu wstrząsu bakteryjnego (4). Przepro­wadzono szereg badań, które miały na celu ustalenie przyczyny zakaże­nia po zabiegach endoskopowych. Badania te wykazały, że zresekowana tkanka gruczolaka stercza lub guza pęcherza moczowego może być przy­czyną zakażenia (1, 2, 3). Wśród bakterii wyhodowanych z posiewów skrawków gruczolaka stercza wymienia się najczęściej: Escherichia coli, Staphylococcus albus i Streptococcus faecalis (2, 3). Stwierdzono, że częściej do zakażenia tkanki stercza dochodzi u tych chorych, których przed zabiegiem przewlekle cewnikowano (3). Wśród przyczyn zakażenia wymienia się, narzędzia używane do zabiegów endoskopowych, płyny używane podczas ERS, cewkę moczową, a zwłaszcza jej ujście zewnętrzne oraz mocz (3).

Celem naszej pracy było stwierdzenie w jakim odsetku tkanka gru­czolaka stercza jest siedliskiem bakterii, w jaki sposób cewnikowanie pęcherza wpływa na zakażenie tkanki gruczolaka oraz czy obecność bak­terii w tkance gruczolaka ma wpływ na przebieg pooperacyjny cho­rych po ERS.

MATERIAŁ I METODA

Badania przeprowadzono u 50 chorych w wieku od 52 do 86 lat, śred­nio 71,1 lat, zakwalifikowanych do usunięcia gruczolaka stercza za po­mocą ERS. Żadnego z chorych nie leczono przed wykonaniem badań le­kami przeciwbakteryjnymi.

Bezpośrednio przed zabiegiem przemywano chorym skórę krocza i ze­wnętrznych narządów płciowych wodą z mydłem, następnie odkażano dwukrotnie jodalkoholem i spłukiwano jałowym roztworem soli fizjo­logicznej. Po odkażeniu skóry krocza pobierano z niej jałowym wacikiem wymaz, który przesyłano do pracowni bakteriologicznej. Stercz (zawsze prawy płat) nakłuwano igłą punkcyjną Nr 20 gauge, przez krocze pod kontrolą palca wskazującego lewej ręki w odbytnicy. Do igły dołączano strzykawkę 20 ccm i pociągając za tłok wytwarzano podciśnienie. Po­bierano więc materiał w sposób podobny do aspiracyjnej biopsji cien­koigłowej. Przed wyciągnięciem igły zwalniano tłok strzykawki aby nie aspirować tkanek miękkich krocza. Zawartość igły wstrzykiwano do pro­bówki z płynną pożywką bakteriologiczną (bulion cukrowy) i natych­miast przekazywano do pracowni bakteriologicznej (pracownia przy Po­radni Miejskiej Wielospecjalistycznej w Katowicach, Kierownik Pracowni mgr B. Olkusz), gdzie po 24 godzinnej inkubacji, o ile bakterie wyhodowa­no, przeprowadzano ich identyfikację na następujących pożywkach: agar z krwią, agar z krwią podgrzany do temperatury 60°C, podłoże Levina i podłoże Chappmana. Miejsce po wkłuciu zabezpieczano opatrunkiem a następnie wykonywano ERS gruczolaka stercza.

Chorych podzielono na dwie grupy. Grupa I obejmowała 22 chorych, których uprzednio przewlekle cewnikowano. Grupa II liczyła 28 cho­rych, których nie cewnikowano.

WYNIKI

Wymazy ze skóry krocza były u wszystkich chorych jałowe. Spośród chorych z grupy I, 18 (81,0%) miało dodatni posiew z uzyskanego za pomocą biopsji materiału. U pozostałych 4 (19,0%) nie stwierdzono bak­terii. Rodzaj bakterii, które wyhodowano przedstawiono w tabeli I,

Wynika z niej, że najczęściej spotykaną bakterią była Escherichia coli (44,4%). W grupie tej temperaturę równą lub wyższa od 38°C stwierdzono u 8 chorych (36,3%) w tym u 7 z posiewami dodatnimi i 1 z posiewem ujemnym (Tabela II).

W grupie II u 13 chorych (46,4%) stwierdzono posiew dodatni. U po­zostałych 15 (53,6%) był on ujemny. Podobnie jak w grupie I najczęś­ciej występowała Escherichia coli. W grupie tej gorączkę 38°C stwier­dzono u 12 chorych (42,8%) w tym 7 z posiewami dodatnimi i 5 z ujem­nymi.

Temperaturę 38°C stwierdzono u 13 chorych (41,7%) spośród 31, u których posiewy były dodatnie, U pozostałych 19, u których posiewy były ujemne gorączkowało 6 (31,6%). Różnice te nie są statystycznie znamienne.

DYSKUSJA

W dostępnym nam piśmiennictwie otrzymane wyniki z posiewów tkanki gruczolaka, którą usunięto za pomocą ERS, różnią się znacznie od siebie. Robinson w grupie 100 chorych, z tkanki gruczolaka ster­cza uzyskał dodatnie posiewy w 70,0%, natomiast Goldwasser w gru­pie 23 chorych tylko w 8,0% (2, 3). Najczęściej spotykaną bakterią była: Escherichia coli, Streptococcus faecalis i Staphylococcus albus. Jedno­cześnie stwierdzono obecność Streptococcus faecalis w ujściu zewnętrz­nym cewki moczowej, a Staphylococcus albus na pochewce elektroresek-toskopu przed ERS (4). Należy przypuszczać, że te bakterie przeniknęły wtórnie do wyresekowanej tkanki gruczolaka podczas ERS.

Wykonując posiewy tkanki gruczolaka, pobranej za pomocą biopsji cienkoigłowej przed zabiegiem, uniknięto zanieczyszczenia materiału bak­teriami zarówno z cewki moczowej jak i instrumentów endoskopowych. Stąd też w uzyskanych posiewach nie stwierdzono ani razu obecności Streptococcus faecalis i Staphylococcus albus.

Wyniki naszej pracy potwierdzają doniesienia innych autorów, że ryzyko zakażenia tkanki gruczolaka u chorych przewlekle cewnikowa­nych jest znacznie większe (4, 5). W naszym materiale dodatnie posie­wy z tkanki stercza u chorych przewlekle cewnikowanych były prawie dwukrotnie częstsze niż w grupie chorych niecewnikowanych. Wyniki te przeanalizowano za pomocą testu Chi2 uzyskując znamienne statystycz­nie zależności (Chi2= 13,48 p<0,001).

Nie stwierdziliśmy statystycznie znamiennej różnicy w częstości wy­stępowania temperatury równej lub wyższej od 38°C u chorych z do­datnimi i ujemnymi posiewami.

Podany przez nas sposób odkażania krocza i zewnętrznych narzą-iow płciowych przed ERS okazał się dobry i może skutecznie zapobiegać zakażeniu wstępującemu dróg moczowych u chorych poddanych ERS.

1. 1. Appel R.A., Flynn J.T., Paris A.M.I., Blandy J.P.: Occult bakterial colo-nization of bladder tumors. J. Urol., 1980, 124, 345. ? 2. Goldwasser B., Bogokowsky B., Alasiv O. J., Sidi A. A., Many M.: Urinary infection following transurethral resec­tion of bladder tumors ? rate and source. J. Urol., 1983, 129, 1123. ? 3. Robinson M. R. G., Arudpragasam S. T., Sahgal S. M., Cross R. J., Akdas A., Fittal B., Sib-bald R,: Bacteraemia resulting from prostatic surgery the source of bacteria. J. Urol., 1982, 54, 542. ? 4. Robinson M.R.G., Cross R.J., Shetty M.B., Fittal B.: Bac­teraemia and bacteriogenic shock in district hospital urological practice. Brit. J. Urol,, 1980, 52, 10. ? 5. Sullipan N. M., Sutter V. L., Mims M. M., Marsh V. H., Fine-gold S. M.: Clinical aspects of bacteraemia after manipulation of the genito ? uri­nary tract. Infetcion Diseases, 1973, 127, 49.