PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

MIĘŚNIAK GŁADKOKOMÓRKOWY PĘCHERZA MOCZOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1989/42/4.

autorzy

Tomasz Demkow, Andrzej Borkowski, Tadeusz Krzeski, Piotr Trypens
Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii AM w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. T. Krzeski Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. med. M. Szostek

streszczenie

Przedstawiono rzadki przypadek mięśniaka gładkokomórkowego pę­cherza moczowego, zwrócono uwagę na trudności diagnostyczne zwią­zane z tym schorzeniem.

Mięśniak gładkokomórkowy jest rzadko spotykanym nowotworem pę­cherza moczowego. Od chwili pierwszego opisu mięśniaka gładkokomór­kowego pęcherza moczowego (1892) do 1988 roku opublikowano w piś­miennictwie światowym około 160 takich obserwacji (1), w polskim za­ledwie kilka (2, 3, 5, G, 8, 10). Wydaje się, że częstość występowania mięśniaka gładkokomórkowego nie zależy od płci oraz wieku (2, 4, 5). Utrudnienie oddawania lub zatrzymanie moczu, dysuria, częstomocz, krwiomocz, bóle okolicy lędźwiowej związane są z umiejscowieniem guza (najczęściej dno) i jego wielkością (1).

Mięśniak gładkokomórkowy występuje zazwyczaj w postaci pojedyn­czego guza. Przy zmianach umiejscowionych w okolicy trójkąta pęcherza, na urografii można stwierdzić poszerzenie moczowodu i miedniczki jed­no- lub obustronnie. W badaniu ultrasonograficznym stwierdza się litą, podśluzówkową masę nie naciekającą śluzówki. W badaniu cystoskopo­wym, w formie wewnątrzpęcherzowej (63,0% chorych), obserwuje się kulisty guz wpuklający się do pęcherza, przy czym śluzówka pokrywa­jąca guz pozostaje niezmieniona (4, 9). W postaciach zewnątrzpęcherzo­wej (30,0% chorych), oraz śródściennej (7,0% chorych) cystoskopia może nie wykazywać zmian (4, 9). W rozpoznaniu różnicowym należy brać pod uwagę: inne nowotwory pęcherza moczowego, nowotwory macicy, pochwy, jajnika oraz stercza. Najczęściej rozpoznanie stawia się po ba­daniu preparatów histopatologicznych uzyskanych podczas elektroresek­cji przezcewkowej lub operacyjnie.

OPIS PRZYPADKU

Chora A. H., lat 46, nr hist. chor. 6121/354/86 przyjęta do Kliniki z powodu okresowych zatrzymań moczu, zwyżek temp. ciała do 40°C, pobolewań w lewej okolicy lędźwiowej. Z powodu trudności w oddawaniu moczu chora cewnikowała się lub oddawała mocz uciskając okolicę nadłonową. W wywiadzie: w 1973 roku usunięcia guza przestrzeni zaotrzewnowej z częściowym wycięciem pęcherza mo­czowego (brak danych dotyczących operacji oraz badań histopatologicznych), w 1977 roku nefrektomia prawostronna z powodu roponercza. Badaniem ginekologicznym stwierdzono guz 10X8 cm, położony do przodu i po prawej stronie od sklepienia pochwy, twardy, spychający prawidłową macicę ku tyłowi oraz drugi, mniejszy 5X3 cm, między tylną ścianą pochwy, a przednią ścianą odbytnicy. Badania la­boratoryjne prawidłowe. W posiewie moczu E. coli o mianie powyżej 105.

Urografia: stan po usunięciu nerki prawej, na zdjęciu przeglądowym okrągły cień wypełniający miednicę mniejszą. Nerka lewa położona prawidłowo, duża, dobrze wydziela mocz cieniujący. Układ kielichowo-miedniczkowy z objawami za­stoju. Pęcherz moczowy przesunięty ku górze i w lewo przez wpuklającą się od dołu masę. Śluzówka pęcherza o gładkich zarysach (ryc. 1). USG przez powłoki brzuszne: pęcherz moczowy o ścianach gładkich modelo­wany przez guz 9X7X7 cm po stronie prawej, po lewej wpukla się do pęcherza mniejszy guz. Cystoskopia wykazała beleczkowanie ściany pęcherza, uchyłki rze­kome, wpuklenie prawej ściany i dna przez guzy pokryte pogrubiała śluzówką o wyglądzie ?bruku". W badaniu histopatologicznym wycinków z błony śluzowej pęcherza: cystitis follicularis z cechami metaplazji płaskonabłonkowe], ze ściany pochwy: fragment tkanki włóknistej pokrytej nabłonkiem paraepidermoidalnym, w głębszych warstwach wycinka tkanka mięśniowa (nr 13001?2 Zakł. Patomorf. CMKP w Warszawie, dr J. Faryna).

Operacja: z cięcia Schucharda Wyłuszczono guz 4X3 cm przestrzeni pochwowo-odbytniczej. Następnie z cięcia pośrodkowego poniżej pępka usunięto pogrubiałą ścianę pęcherza wraz z wychodzącym z niej litym guzem wrastającym w przestrzeń Retziusa. W trakcie trudnej i krwawej operacji operator nie miał pewności czy zmianę usunięto w granicach zdrowych tkanek. Badaniem histopatologicznym (nr 4G67?70/8G P Zakł. Anat. Patol. AM w Warszawie, dr R. Pykało) obu guzów stwier­dzono leiomyoma (ryc. 2). W rok po operacji USG przez powłoki brzuszne oraz badanie komputerowe wykazały w prawej przestrzeni zapęcherzowej lity guz 12X8X7 cm przemieszczający się ku dołowi gładkościenny pęcherz (ryc. 3).

Na cystogramie stwierdzało się objawy modelowania ściany tylno-bocznej prawej pęcherza bez naciekania. W związku z brakiem dolegliwości oraz obawą przed ko­niecznością usunięcia pęcherza odstąpiono od ponownej operacji. Chorej zalecono okresowe kontrole. Chorą tą przedstawiliśmy ze względu na bardzo rzadkie wy­stępowanie mięśniaków pęcherza moczowego oraz trudności napotkane podczas leczenia.

piśmiennictwo

  1. 1. Bazeed M. A.: Leiomyoma of the bladder causting urethral and unilateral obstruction: a case report. J. Urol., 1988, 140, 1, 143. ? 2. Biernacka D.: Przypa­dek mięśniaka gładkokomórkowego pęcherza moczowego. Pat. Pol., 1982, 33, 3?4, 295. ? 3. Kasztelan Z.: Leiomyoma pęcherza moczowego. Urol. Pol., 1978, 31, 3, 259. ? 4. Knoll L. D., Segura J. W.: Leiomyoma of the bladder. J. Urol., 1986, 136, 4, 906. ? 5. Krzeski T., Starzyński S.: Mięśniak gładkokomórkowy pęcherza mo­czowego. Pol. Tyg. Lek., 1961, XVI, 43, 1663. ? 6. Laskownicki S., Eliasz M.: Przy­padek mięśniaka gładkokomórkowego pęcherza moczowego. Urol. Pol., 1956, 9, 125. ? 7. Sarma K.: Tumours of the urinary bladder. Butterworth, London, 1969, II, 88. ? 8. Walewski S.: Przypadek mięśniaka pęcherza moczowego. Nowiny Lek., 1914, 36, 6, 241. ? 9. Wesołowski S.: Urologia, PZWL, Warszawa, 1959, I, VIII, 827. ? 10. Wojewski A., Sokal Z.: Mięśniak gładkokomórkowy pęcherza moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1960, XV, 22, 839.