OCENA STĘŻENIA KWASU SIALOWEGO W OSOCZU KRWI CHORYCH NA NOWOTWORY NARZĄDÓW UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1990/43/1.

Choroba nowotworowa przebiega przez pewien okres bezobjawowo. Jednak już wtedy odmienny metabolizm i cykl rozwojowy komórki po­wodują pojawienie się w organiźmie różnych substancji chemicznych. Mogą to być antygeny, hormony, enzymy lub różne produkty przemiany materii (13, 14), a określa się je mianem markerów nowotworowych. Do­tychczas poznano około 50 związków mogących pełnić taką rolę (14). Praktyczne znaczenie ma jeszcze mniejsza liczba markerów. Decyduje o tym czułość metod wykrywania oraz swoistość dla określonej choro­by (8).

Komórki nowotworowe charakteryzują się zwiększoną aktywnością

niektórych enzymów. Jednym z nich jest sialylotransferaza (E. C. 2. 4. 99. 1), katalizująca reakcje z udziałem kwasu sialowego (N ? acetyloneura- minowego, NANA). Związek ten jest składnikiem błony komórkowej, a więc zwiększona aktywność sialylotransferazy powinna być miarą lizy komórek. Ponieważ pomiar aktywności tego enzymu jest skomplikowany pod względem analitycznym, do celów praktycznych oznacza się stężenie kwasu sialowego (12). Spośród wielu sposobów określania ilości kwasu sialowego w osoczu krwi na szczególną uwagę zasługuje prosta w wy­ konaniu, oparta na dostępnych powszechnie odczynnikach i nie wyma­ gająca skomplikowanej aparatury metoda opisana w 1984 roku przez Shambergera (11). Ponieważ w dostępnym piśmiennictwie stężenie kwasu sialowego we krwi obwodowej w nowotworach narządów układu moczowo-płciowego oznaczano innymi, bardziej skomplikowanymi metodami (2, 10) postano­wiliśmy w przypadkach wymienionych nowotworów ocenić przydatność metody Shambergera.

MATERIAŁ I METODA

Całkowite stężenie kwasu sialowego w osoczu krwi oznaczono u 45 chorych leczonych w Klinice Urologii Akademii Medycznej we Wroc­ławiu od 1. 03. 1988 r. do 1. 03. 1989 roku. Wśród nich było 33 męż­czyzn i 12 kobiet. U 19 z nich rozpoznano rak przejściowokomórkowy pęcherza moczowego (grupa I), u 13 gruczolakorak stercza (grupa II) i u 13 rak jasnokomórkowy nerki (grupa III). Wiek chorych wynosił od 20 do 88 lat; średnio w I grupie 63 lata, w II grupie 74 lata i w III grupie 56 lat.

Grupę kontrolną stanowiło 20 zdrowych, poborowych mężczyzn w wieku od 19 do 22 lat.

Całkowite stężenie kwasu sialowego w osoczu krwi oznaczano metodą Shambergera (11).

Wyniki opracowano statystycznie przy pomocy testu t-Studenta.

WYNIKI

Średnie całkowite stężenie kwasu sialowego w osoczu krwi oraz od­chylenie standardowe w poszczególnych grupach przedstawiono w ta­beli I.

W badanych populacjach stwierdzono istotną statystycznie różnicę stężenia całkowitego kwasu sialowego w osoczu pomiędzy grupami cho­rych z nowotworami, a grupą kontrolną. Najwyższe średnie stężenie ba­danego związku zaobserwowano w grupie III, a najniższe w grupie I. Różnice między tymi grupami nie są jednak statystycznie istotne.

OMÓWIENIE

Pierwsze doniesienie o wzroście stężenia kwasu sialowego w surowicy chorych na nowotwory narządów układu moczowo-płciowego pochodzi z 1970 roku (10). W 1984 roku Shamberger opublikował metodę oznacza­nia stężenia kwasu sialowego w surowicy krwi z zastosowaniem odczyn­nika Ehrlicha (11, 13). Potwierdził jednocześnie wartość kwasu sialowego w monitorowaniu chorób nowotworowych, stwierdzając poza tym więk­szą jego przydatność niż antygenu rakowopłodowego i innych markerów charakterystycznych dla wąskiej grupy nowotworów (3, 5, 6, 11).

W materiale naszej Kliniki obserwowaliśmy wzrost stężenia kwasu sialowego w surowicy krwi u zdecydowanej większości chorych leczonych z powodu choroby nowotworowej pęcherza, nerki i stercza. Jest to jed­nak znacznik niespecyficzny i podobnie podwyższone jego stężenie w su­rowicy występuje w wielu innych chorobach, przede wszystkim w zapaleniach (11). Oznaczając stężenie kwasu sialowego staraliśmy się zatem eliminować chorych z ostrymi i przewlekłymi chorobami zapalnymi.

Mając na uwadze niespecyficzność kwasu sialowego jako znacznika nowotworowego niektórzy autorzy proponują oznaczanie frakcji kwasu sialowego związanego z lipoproteidami osocza jako markera bardziej swo­istego (1, 2, 4, 7, 9, 10, 13).

Stosunkowo krótki czas obserwacji oraz niewielka liczebność badanej populacji powodują, że nie można jeszcze wyciągnąć wniosków dotyczą­cych korelacji stężenia kwasu sialowego w surowicy krwi ze stopniem zaawansowania choroby, ani też zmian stężenia tego związku w trakcie leczenia. Problemy te wymagają dalszych badań.

Niewątpliwie jednak kwas sialowy należy uznać za pożyteczny mar­ker nowotworów układu moczowego, co w połączeniu z prostotą metody Shambergera powinno skłonić do częstszego jego oznaczania.

1. 1. Dnistrian AM., Schwartz M. K,; Plasma lipid ? bound sialic acid and car-
2. cinoembrionic antigen in cancer patients. Clin. Chem., 1981, 27, 1737. ? 2. Dun-
3. zendorfer B., Katopodis N., Dnistrian A. N., Stoch C. C, Schwartz M. K., Whitmore
4. W. F.: Plasma lipid bound sialic acid in patients with prostate and bladder cancer.
5. J. Urol, 1981, 19, 194. ? 3. Hogan ? Ryan A., Fennelly J.J., Jones M., Cantwell B.,
6. Duffy M. J.: Serum sialic acid and CEA concentrations in human breast cancer.
7. Brit. J. Cancer, 1980, 41, 587. ? 4. Horgan I. E.: Total and lipid ? bound sialic
8. acid levels in sera from patients with cancer. Clin. Chim. Acta, 1982, 118, 327. ?
9. 5. Kafka V., Musil J.: The use of serial determination of blood serum glucopro-
10. teins for indirect evidence of the sensivity and resistance of malignant tumor
11. cells to clinical chemotherapy. Neoplasma, 1977, 24, 101. ? 6. Katopodis N., Hirs-
12. haut Y., Geller N. L., Stoch C. C: Lipid associated sialic acid test for the detec­
13. tion of human cancer. Cancer Res., 1982, 42, 5270. ? 7. Katopodis N., Stock C. C:
14. Improved method to determine lipid ? bound sialic acid in plasma or serum. Res.
15. Commun. Chem. Pathol. Pharmacol., 1980, 30, 171. ? 8. Khadaphar S. V., Sheth
16. N. A., Bhide S. V.; Independence of sialic acid levels in normal and malignant
17. growth. Cancer Res., 1975, 35, 1520. ? 9. Mackbeth R. A., Bekesi J. B.: Plasma
18. glycoproteins in yarious disease states including carcinoma. Cancer Res., 1962, 22,
19. 1170. ? 10. Moss A.J., Bissada N.K., Boyd C.M., Hunter W.C.: Significance of protein ? bound neuraminic acid levels in patients with prostatic and bladder carcinoma. Urology, 1979, 13, 182.
20. 11. Shamberger R. J.: Serum sialic acid in normals and in cancer patients.
21. .J. Clin. Chem. Clin. Biochem., 1984, 22. 647. ? 12. Silver H.K., Karim K. A., Archi-
22. bald E. L., Salinas F. A.: Serum sialic acid and sialyltransferase as monitors of
23. tumor burden in malignant melonoma patients. Cancer Res., 1979, 39, 5036. ?
24. 13. Tadeusiah W., Sadlowska B.. Krawczyński M.J.: Prosta metoda pomiaru stę­
25. żenia kwasu sialowego w surowicy jako markera schorzeń nowotworowych. Pol.
26. Tyg. Lek., 1987, 42, 845. ? 14. Tomaszewski L.: Markery biochemiczne choroby no­
27. wotworowej. Pol. Tyg. Lek., 1986, 41, 1091.