OCENA PORÓWNAWCZA SKUTECZNOŚCI OBLITERACYJNEGO DZIAŁANIA WIBRAMYCYNY I ETANOLU PODANYCH DO WNĘTRZA OPRÓŻNIONYCH PRZEZSKÓRNIE TORBIELI NEREK
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1990/43/3.

Torbiele nerek przedstawiają się jako twory dające w badaniu uro­graficznym objawy uciskowe. Jednym z dokładnych, szybkich i nieob-ciążających chorego sposobów rozpoznania torbieli oraz różnicowania z guzem nerki jest badanie ultrasonograficzne (5, 12). Mało obciążającym, ale mniej dokładnym badaniem jest renoscyntygrafia. Tomografia kom­puterowa jest bardzo droga i niemożliwa do wykonania w każdym ośrod­ku, natomiast arteriografia jest badaniem trudnym, drogim i inwazyj­nym.

Wheller po raz pierwszy 1942 r., a Lindblom w 1946 r. zapropono­wali przezskórne nakłucie torbieli nerek pod kontrolą Rtg. jako prostą metodę, pozwalającą na rozpoznanie torbieli oraz ocenę zarysów jej ścian (1, 6, 8). Wprowadzenie ultrasonografów pracujących w systemie czasu rzeczywistego i wyposażonych w głowice z przystawką do biopsji celowanych umożliwiło bezpieczne nakłucie torbieli nerek na drodze przezskórnej.

Do wnętrza opróżnionych torbieli podawano dla wywołania oblite­racji ścian dekstrozę, pantopak, fenol, lipiodol ultra-fluid oraz ostatnio wibramycynę i 96,0% etanol (3, 4, 7, 9). W Klinice Urologii AM w Łodzi rozpoczęto od 1984 r. nakłuwanie torbieli nerek pod kontrolą ultrasono­graficzną. Początkowo wprowadzano do wnętrza opróżnionych torbieli 1,0% roztwór wibramycyny (Polfa), a od 1987 r. 96,0% roztwór etanolu. Przedstawiamy ocenę porównawczą leczenia opróżnionych torbieli l,0°/o roztworem wibramycyny i 96,0% roztworem etanolu.

MATERIAŁ I METODYKA

Od 1984 roku nakłuto 198 torbieli nerek u 170 chorych obu płci. Na­kłucia i opróżniania torbieli nerek wykonywano w Zakładzie Diagno­styki Obrazowej AM w Łodzi stosując do tego ultrasonograf firmy Bruel--Kjaer, model 1894, oraz głowicę sektorową o częstotliwości 3,0 MHz z przystawką do nakłucia celowanego. Po przygotowaniu pola operacyj-

nego nakłuwano torbiel igłą długości 200 mm i średnicy 0,8 mm pod kontrolą ultrasonograficzną, opróżniano z zawartości i podawano do wnę­trza 1,0% roztwór wibramycyny lub 96,0% roztwór etanolu. Chorych podzielono na dwie grupy. Wybór sposobu leczenia był przypadkowy. Jednej grupie, liczącej 96 osób (117 torbieli), podawano do wnętrza opróż­nionych torbieli 10 ml 1,0% roztworu wibramycyny. Chorym drugiej grupy, liczącej 74 osoby (81 torbieli), podawano natomiast 96,0% etanol w ilości 10,0% wydobytego płynu, lecz nie więcej niż 10 ml. Płyn w tor­bieli badano cytologicznie i bakteriologicznie. Grupy leczonych chorych przedstawia tab. I.

Zabiegi wykonywano ambulatoryjnie, obserwując chorego godzinę po nakłuciu. Kontrolne badania ultrasonograficzne wykonywano co trzy miesiące do 12 miesięcy.

WYNIKI

Torbiele rozpoznano u 84 kobiet i 86 mężczyzn w wieku od 29 do 84 lat. 108 razy nakłuwano nerkę lewą i 90 razy nerkę prawą. Roz­mieszczenie torbieli w nerce kształtowało się następująco: górny biegun nerki 59, środkowe pole 66, natomiast pozostałe 73 torbiele stwierdzono w dolnym biegunie. Średnica torbieli wahała się od 2,5 cm do 17 cm. Ilość wydobytego płynu wynosiła od 10 ml do 380 ml. W celu przepro­wadzenia analizy wyników leczenia podzielono torbiele na trzy grupy, biorąc pod uwagę ilość wydobytego płynu.

Pierwszą grupę stanowią torbiele do ilości 50 ml płynu, drugą od 50 do 100 ml i trzecią powyżej 100 ml. W kontrolnych badaniach ultra­sonograficznych, które wykonano w 176 torbielach stanowiących 89,9% stwierdzono całkowite zamknięcie torbieli u chorych, którym podawano wibramycynę, w grupie I w 82,8%, w grupie II w 64,6%, natomiast w grupie III w 28,6%. U chorych, którym podawano etanol całkowite zamknięcie torbieli uzyskano w grupie I w 70,0%, w grupie II w 42,0%, a w grupie III w 16,6%. Zmniejszenie torbieli u chorych leczonych wi-bramycyną stwierdzono w grupie I w 12,0%, w grupie II w 29,0% oraz w grupie III w 64,3%. Natomiast u chorych, leczonych etanolem wyniki przedstawiały się następująco: grupa I 26,6%, grupa II 58,0% oraz gru­pa III 75,0%. Analogicznie nawrót torbieli wystąpił u chorych, którym podawano wibramycynę w 5,2%, 6,4% i 7,1%, a u chorych leczonych etanolem w 3,4%, 0% i 8,4%. Pozostałych 10,1% chorych nie zgłosiło się do badań. Wyniki badań ultrasonograficznych przedstawiono w tab. II.

W badaniach cytologicznych płynu uzyskanego z torbieli stwierdzo­no u 2 chorych obecność komórek nowotworowych. Chorym tym po uprzednim wykonaniu niezbędnych badań radiograficznych, usunięto nerkę. Badania histopatologiczne potwierdziło rozpoznanie nowotworu. Chorych tych nie uwzględniono w przeprowadzonej analizie. W bada­niach bakteriologicznych nie stwierdzono zakażenia.

OMÓWIENIE

Torbiele nerek występowały u naszych chorych równie często u męż­czyzn, jak i u kobiet. Inni autorzy podają przewagę mężczyzn (11) lub kobiet (13). Umiejscowienie torbieli wg danych z piśmiennictwa kształ­tuje się następująco: u 2/3 badanych dolny biegun nerki, rzadziej wy­stępują w biegunie górnym, a najrzadziej w środkowej części nerki (2, 10, 13, 14).

U naszych chorych torbiele stwierdziliśmy najczęściej w dolnym bie­gunie, następnie w środkowym polu, a najrzadziej w górnym biegunie. W analizowaniu wyników podzieliliśmy chorych w każdym ze sposobów leczenia na trzy grupy. Grupy te wyodrębniono biorąc pod uwagę wiel­kość torbieli. Podział ten pozwala na dokładniejsze porównanie efektów leczenia torbieli nerek z zastosowaniem obu tych leków. We wszystkich grupach stwierdziliśmy większą liczbę wyleczeń po zastosowaniu 1,0% roztworu wibramycyny. Najmniejszą liczbę zamknięć torbieli uzyskano w grupach trzecich, niezależnie od podanego leku. Grupy te obejmują torbiele duże. W leczeniu torbieli znacznych rozmiarów dobre wyniki uzyskuje się po założeniu okresowego drenażu torbieli i płukaniu jej wnętrza 1,0% roztworem wibramycyny lub 96,0% roztworem etanolu.

Przezskórne nakłucie torbieli nerek pod kontrolą USG jest zabiegiem bezpiecznym i właściwie nie obarczonym powikłaniami. U 1 chorego po­wstał po nakłuciu niewielki krwiak, który nie wymagał interwencji chi­rurgicznej i wchłonął się całkowicie po 3 tygodniach. Inne powikłania nie występowały.

WNIOSKI

1.Przezskórne nakłucie torbieli nerek pod kontrolą USG jest za­ biegiem skutecznym, bezpiecznym i nieobciążającym chorego.

2.Podanie do wnętrza opróżnionych torbieli 1,0% roztworu wibra­ mycyny okazało się o 25,0% bardziej skuteczne niż 96,0% etanolu.

3.Wyniki leczenia są odwrotnie proporcjonalne do wielkości torbieli.

4. Badania cytologiczne płynu uzyskanego z nakłucia torbieli umoż-liwiają wczesne rozpoznanie raka w ścianie torbieli.

1. 1. Ainsworth W. L., Vest S. A.: The differential diagnosis between renal tumors and cysts. J.Urol., 1961, 66, 740. ? 2. Clarke B.G., Goade W.J., Rudy H.L., Rock-wood L.; Differential diagnosis between cancer and Solitary serous cysts of the kidney. J.Urol., 1956, 75, 92,2. ? 3. Fagien M., Hawkins I.F., Clore F.C., Coryell L. W., Shirley S. A.: Needle quide for aspiration and sclerosis of renal cysts. Semin.. Interv. Radiol., 1987, 4, 47. ? 4. Hartel-Ulkowska: N.: Diagnostyczne i lecznicze znaczenie przezskórnej punkcji torbieli nerek. Urol. Pol., 19811,, 3?4, 183. ? 5. Jakubowski W., Kazoń M., Kowalski H., Graban W., Antczak J., Bażko E., Elwer­towski M.: Wartość badań ultradźwiękowych w diagnostyce schorzeń nerek i dróg moczowych. Pol. Przeg. Rad. Med. Nukl., 1082, 5?6, 27l. ? 6. Lindbloom K.: Diag­nostic kidney puncture in cysta and tumors. Am. J. Roentg., 19S2, 68, 209. ? 7. Raskin M. M., Sheldon A. A., Viamonte M.: Efect of intracystic pantopaque on renal cyst. J. Urol., 1976, 114!, 678;. ? 8. Reuter H. J.: Die medilkamentose Sklerosierung von Nierenzysten. Z. Urol. Nephrol., 1986, 79, 503. ? 9. Salagierski M., Burzyński K., Studniarek M., Juszyński A., Jeromin L., Pertyński T.: Przezskórne opróżnianie torbieli nerek przy pomocy ultrasonografii. Urol. Pol, 1987, 4, 262. ? 10. Sznajder W., Marczyńska A.: Torbiele nerek. Pol. Tyg. Lek., 1953, 8, 1198.
2. 11. Torz W.: Jednokomorowa torbiel nerki. Wiad. Lek., l964, 17, 405. ? 12. Wawrzynek Z.: Ultrasonografia i komputerowa tomografia w diagnostyce niektó­rych chorób jamy brzusznej. Pol. Przeg. Rad. Med. Nukl, 1981, 5, 311. ? 13. Wi­gura A.: Torbiele samotne nerek. Pol Tyg. Lek., 1953, 8, 565. ? 14. Wróbel S.: W sprawie rozpoznawania pojedynczej torbieli nerki. Pol Przeg. Chir., 1964, 36, 1303.