RAK PŁASKONABŁONKOWY W UCHYŁKU PĘCHERZA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1990/43/3.

Jak wiadomo rak płaskonabłonkowy jest nowotworem wysoce złoś­liwym i występuje rzadziej niż inne postacie nowotworów pęcherza. Uchyłkiem pęcherza moczowego określamy ograniczone wypuklenie ścia­ny pęcherza. Uchyłki rzekome (nabyte), powstają na tle przeszkody w odpływie moczu. Uchyłki wrodzone występują najczęściej w okolicy ujść moczowodowych, gdzie mięśniówka jest słabsza. Przy skurczu wypie­racza wrota uchyłka zamykają się i dochodzi do zalegania moczu i po­wikłań (2) takich jak zakażenie i zapalenie z wtórnym tworzeniem się kamieni, nowotwór, zwłaszcza u osób starszych (1, 7), pęknięcie uchyłka (9) zapalenie otrzewnej (5), ucisk uchyłka na moczowód i zanik nerki (6). Powikłania te mogą naśladować ostre zapalenie wyrostka robaczko­wego (8), uwięźnięcie przepukliny brzusznej (3). Niepowikłany uchyłek praktycznie nie daje typowych objawów (2).

Pierwotny nowotwór uchyłka pęcherza jest bardzo rzadki. W ciągu 54 lat znaleziono w materiale Mayo Clinic jedynie 25 chorych z pier­wotnym nowotworem uchyłka pęcherza (6). Uchyłki pęcherza częściej występują u mężczyzn (4) niż kobiet. Opisywano je również u noworod­ków i u płodów (4).

OPIS PRZYPADKU

Chory J. B., lat 67 (L. ks. gł. oddz. 765/241) został przyjęty do Oddziału Urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie z powodu utrzymującego się od roku bezbolesnego krwiomoczu. Wykonane wcześniej badanie urograficzne (ryc.

1) wykazało duży uchyłek pęcherza, natomiast badaniem usg podejrzliwego pęcherz dwukomorowy, a w prawej mniejszej części od przegrody stwierdzono wpuklający się do światła twór hyperechogeniczny. Chromocystoskopia: (nr bad. 199/87) zale­

ganie w pęcherzu 450 ml, pojemność pęcherza 750 ml, pęcherz kaskadowy, na pra­ wej ścianie ujście uchyłka, którego nie udało się obejrzeć w cystoskopie. W ślu­ zówce pęcherza widoczne liczne drobne uchyłki, wzmożone beleczkowanie. Barwnik wydzielił się obustronnie po 7 minutach. Cystografia mikcyjna (ryc.

2) nr 5777, XII U Mod/M 24.09.87 r.: pęcherz dwukomorowy, komory połączone ze sobą, po mikcji w obu komorach zalega mocz cieniujący. Zakwalifikowano chorego do operacji (13. 10. 87). Z cięcia pośrodkowego w podbrzuszu dotarto do ściany pęcherza. Wypreparo­wano po prawej stronie uchyłek wielkości pięści. W uchyłku stwierdzono twardy, nierówny guz. Cięciem pośrodkowym otworzono duży workowaty pęcherz. Wejście do uchyłka na prawej ścianie pęcherza średnicy 2 om. Szyjkę w uchyłku odcięto z marginesem ściany pęcherza i usunięto uchyłek w całości. W uchyłku stwierdzo- no rozpadający się kalafiorowaty guz. Stwierdzono w ścianie pęcherza drugi uchyłek wielkości kasztana, który odcięto z marginesem. Następnie po podwiąza­niu obustronnym i przecięciu nasieniowodów Wyłuszczono niewielki gruczolak spo­sobem Freyera. Ustalono cewnik Foleya przez cewkę oraz wykonano cystostomię. Drenowano okolicę uchyłka i pozałonową. Badaniem histopatologicznym (A. 4924?30l87) stwierdzono: ca planoepitheliale vesicae urinariae. Fibroadenoma prostatae ? oceniał dr med. Z. Cymerski. Przebieg pooperacyjny powikłany zakażeniem rany. Chory gorączkował do 7 doby poopera­cyjnej. Otrzymywał gentamycynę, środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. W 16 dobie usunięto dren okołopęcherzowy, a w 20 cewnik. Wypisany w stanie dobrym w 24 dobie pooperacyjnej z zaleceniem kontroli ambulatoryjnej. Po 7 miesiącach wykonano badanie usg pęcherza, w którym stwierdzono pęcherz moczowy o rów­nych zarysach (badanie nr 35050, Kraw., amb. 1,0. 06. 88) oraz cystografię mik­cyjna, w której stwierdzono pęcherz o równych zarysach bez zalegania moczu po mikcji (z dnia 10. 06. 88 ? Mod).

WNIOSKI

1.Powikłania u chorego z uchyłkami pęcherza zmuszają go często do szukania porady lekarskiej.

2.Badanie USG jest cennym badaniem uzupełniającym i często decydującym o ustaleniu ostatecznego rozpoznania i postępowania.

1. 1. Alpert H. R.: Primary carcinoma in diverticulum of bladder. Urol. Cutan. Rev., 1947, 51, 680. ? 2 Basiewicz G., Jędzura A., Dzierżak S.: Trudności w roz­poznawaniu ogromnego uchyłka pęcherza moczowego. Urol. Pol., 1987, 40, 3, 208 ? 3. Graber A.: Przypadek uchyłka pęcherza powikłanego uwięźnięciem w przepukli­nie pachwinowej. Pol. Przeg. Chir., 1934, 4, 460. ? 4. Kretchmar H. L.: Diverticu-?um of bladder in infancy and in children. Am. J. Dis. Child., 1934, 48, 942. ? 5. Laskownicki A.: Samoistne pęknięcie uchyłka pęcherza z następowym zapale­niem otrzewnej. Pol. Przeg. Chir., 1957, 2:9, 3, 2:59. ? 6. Leńko J., Panasiewicz K.: Zanik nerki w następstwie uchyłka pęcherza. Pol. Przeg. Chir., 1958, 30, 1, 57. ? 7. Leńko J., Szostek W.: Pierwotny gruczolakorak w uchyłku pęcherza. Biul. WAM., 1969, XII, 4, 5, 519. ? 8. Wiśniewski J., Różniecki M., Janiak Z.: Zapalnie zmie­niony uchyłek pęcherza moczowego naśladujący ostre zapalenie wyrostka. Urol. Pol., 1982, 35, 1?2, 93. ? 9. Zawiślak M.: Samoistne pęknięcie uchyłka pęcherza moczowego powikłane krwotokiem. Pol. Przeg. Chir., 1960, 32, 3, 263.