WYNIKI RADIOTERAPII NASIENIAKA JĄDRA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1990/43/4.

Zachorowania na nowotwory złośliwe jądra stanowią 1,1% zachoro­wań na wszystkie nowotwory u mężczyzn (20). Według niektórych au­torów liczba ta jest mniejsza niż 1,0% (2) lub większa od 2,0%). Stanowi to od 4,2% do 9,0% nowotworów narządu płciowego (1, 3, 5, 7, 14, 17, 19).

Ponad 95,0% nowotworów jądra są to guzy pochodzenia zarodkowego, wśród których 34,0% ? 55,0% stanowi nasieniak (10, 17). Nasieniaka cechuje wysoka promienioczułość, co powoduje duży odsetek wyleczeń całkowitych i wpływa na dobre rokowanie (3, 5, 13, 15, 18, 20). Napro­mienianie powinna zawsze poprzedzać hemikastracja poszerzona (3, 6, 8, 11, 20).

W przebiegu nasieniaka rzadko obserwuje się po leczeniu skojarzo­nym wznową miejscową, natomiast mogą wystąpić odległe przerzuty (12, 16).

Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem nasie­niaka jądra we własnym materiale.

MATERIAŁ I METODA

W Zakładzie Radioterapii SOZOZ w Poznaniu leczono w latach 1975 ? 1984 107 chorych na nasieniaka jądra. Wiek chorych wahał się od 21 do 65 lat (średnio 36,2 lat). Rozpoznanie nasieniaka jądra po­twierdzono rutynowym badaniem histopatologicznym materiału pobra­nego śródoperacyjnie (5, 10, 20).

Ocenę stopnia zaawansowania klinicznego przeprowadzono zgodnie z klasyfikacją TNM przyjętą przez Międzynarodową Unię Przeciwrako­wą w 1978 roku (4, 6, 20). Podstawowe dane charakteryzujące leczo­nych przedstawiłam w tabeli I.

Do leczenia zakwalifikowano wyłącznie chorych po hemikastracji. Na­promienianie podjęto u 70 (65,4%) chorych po 4 tygodniach od opera­cji, u pozostałych 37 (34,6%) po upływie 6 ? 8 tygodni.

Stosowano napromienianie dwóch pól przeciwstawnych w warunkach

terapii megawoltowej, wiązką Co-60 lub fotonami X 9 Mev, podając w I stadium po 35 Gy na węzły chłonne biodrowe po stronie zmienio­nego jądra i węzły okołoaortalne W II stadium, stosując również dwa pola przeciwstawne, dodatkowo napromieniano węzły chłonne śródpier­sia do 30 Gy oraz węzły chłonne lewej okolicy nadobojczykowe] (jedno pole przednie) do dawki 40 Gy. Leczenie trwało 3 ? 4 tygodnie.

Wynik leczenia oceniano na podstawie 5-letniego przeżycia bez ob­jawów wznowy choroby, obliczanego od dnia operacji. Określenie czasu przeżycia chorych było możliwe dzięki prowadzeniu systematycznych, okresowych kontroli co 2 miesiące w pierwszym roku obserwacji, co 3 miesiące w drugim i trzecim roku i co 6 miesięcy w dalszych latach. Czas 5-letniego przeżycia w poszczególnych stadiach klinicznych obli­czyłam w odsetkach. Dla oceny znamienności stwierdzonych różnic za­stosowałam test t-Studenta.

WYNIKI I OMÓWIENIE

Pięć lat przeżyło 100 (93,4%) chorych. Najlepiej zareagowali na le­czenie chorzy w I stadium; spośród 79 przeżyło 78 (98,7%). W grupie 28 chorych w II stadium 5 lat przeżyło 22 (78,6%). Różnica w prze­życiach jest istotna statystycznie (p<0,05). Wyniki leczenia przedsta­wiono w tabeli II.

Leczenie wiązką Co-60 lub fotonami X 9 Mev tolerowali chorzy dob­rze. Odczyn popromienny w trakcie napromieniania, objawiający się nudnościami, wymiotami i biegunką, wystąpił u 31 (28,8%) chorych, zwykle na początku kuracji. U 18 (16,8%) chorych przerwano z tego powodu napromienianie na 4 do 10 dni, by następnie je wznowić do planowanej dawki. U 25 (23,4%) chorych napromienianie przerwano na średnio 10 dni z powodu odczynu popromiennego w zakresie układu krwiotwórczego, manifestującego się spadkiem liczby krwinek białych poniżej 2500 w 1 mm3, czemu nie towarzyszyły żadne następstwa kli­niczne. Normalizacja liczby krwinek białych, jaka nastąpiła po stosowa­nym leczeniu farmakologicznym (wił. Bo, leuko-4, leukogen), a u 7 (6,5%) chorych po leczeniu preparatami krwi, pozwoliła na dokończe­nie napromieniania. U 9 (8,4°/o) chorych po 2 do 6 miesiącach po zakoń­czeniu radioterapii stwierdzono, jako późne następstwa leczenia, prze­barwienie skóry okolicy napromienianej i zmiany bliznowate w obrębie tkanki podskórnej. U 2 (l,8%) chorych w 14 i 17 miesięcy od zakoń­czenia napromieniania wystąpiła martwica popromienna jelit. U obu chorych usunięto operacyjnie fragmenty martwiczo zmienionego jelita i chorzy żyją. U żadnego chorego nie nastąpił zgon związany z radiote­rapią.

Uzyskane wyniki leczenia są zadowalające i zbliżone do rezultatów wielu autorów. Potwierdzają obserwacje, że wczesny okres choroby (brak przerzutów) zwiększa szansę wyleczenia. Leczenie promieniami nasienia­ka jądra nawet z przerzutami do węzłów chłonnych ma szansę powo­dzenia (3, 5, 13, 14, 18, 20).

Napromienianie Co-60 lub fotonami X 9 Mev wywoływało u części chorych leukopenię oraz zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

U dwóch chorych doszło do martwicy jelit wymagającej leczenia operacyjnego (9, 18).

WNIOSKI

1.Przeprowadzenie radykalnego skojarzonego leczenia stwarza wy­ sokie szanse wyleczenia chorych na nasieniaka jądra w I i II stadium zaawansowania klinicznego.

2.Odczyny popromienne ze strony układu krwiotwórczego i prze­ wodu pokarmowego, jakkolwiek niegroźne, mogą przedłużać leczenie promieniami.

1. 1. Adamkiewicz K.: Złośliwe nowotwory jądra i ich leczenie w Klinice Uro­logii w Gdańsku w latach 1975?1985. Urol. Pol. 1987, 40, 27. ? 2. Adamkiewicz K., Szkarłat K.: Obustronne zarodkowe nowotwory jądra. Urol. Pol., 1'987, 40, 133.? 3. Fletcher G.: Textbook of radiotherapy. Lea Febiger. Philadelphia, 1980, XII, 867. ? 4. Hormer M.: TNM classification of malignant tumors. WHO. Geneva, 1978, 3. ? 5. Koszarowski T.: Onkologia kliniczna. PZWL., Warszawa, 1985, XXV, 52,4. ? 6. Johnson D.: Testicular tumors. Medical Examination Publishing Inc. Flishing, N.Y., 19T6. ? 7. Madej G., Didkowska i., Zatoński W.: Epidemiologia nowotworów złośliwych jądra w Polsce. Nowotwory, 1984, 34, 246. ? 8. Maier J., Sulak M., Mittemeyer B.: Seminoma of the testis: analysis of treatment success and failure. Am. J. Roentg. Rad. Ther. nucl. Med., 1968, 102, 596. ? 9. Meder J., Fijuth J.: Nowotwory jąder. Instytut Onkologii. Warszawa, 1984, 40. ? 10. Mosto­fi F., Sobin L.: International histological classification of tumors of testes. WHO., Geneva, 1977, 16.
2. 11. Oliver R., Blandy J., Henry E., Pryor J., Williams J., Hope-Stone H.: Evaluation of radiotherapy and surgicopathological staging after chemotherapy in the management of metastatic germ cell tumors. Br. J. Urol., 1983, 55, 764. ? 12. Pałka II., Remigólski S.: Przypadek niedrożności przewodu pokarmowego spowo­dowanej nasieniakiem. Wiad. Lek., 1962, 15, 837. ? 13. Schlappack O., Kratzik C, Schmidt W., Spona J., Schuster E'.; Response of the -senukiiferous epithelium to scattered radiation in seminoma patients. Cancer, 1988, 62, 1487. ? 14. Smith D.; General urology. Lange Medical Publications. Los Altos, California, 1984, XVIII, 306. ? 15. Strzyżowski J., Ramlau C, Atler J., Kwias Z., Skorupski W.: Wyniki leczenia guzów jąder w Ośrodku Poznańskim. Urol. Pol., 1988, 41, 107. ? 16. Szkodny A.: Wodonercze z powodu przerzutu nasieniaka. Pol. Przeg. Chir., 1965, 37, 1025, ? 17. Vahlensieck W., Weissbach L., Hildebrand G.: Five-year Register and Multicenter Study for Testicular Tumours Bonn. Int. Urol. Nephrol., 1984, 16, 149. ? 18. Wojcieszek Z,: Nowotwory złośliwe jądra. Uwagi kliniczne o napro­mienianiu i wyniki leczenia. Nowotwory, 1972, 22, 233. ? 19. Zieliński J.: Onko­logia urologiczna. PZWL. Warszawa, 1986, 303. ? 20. Zieliński J., Borkowski A., Jakubowski W., Kazoń M., Musierowicz A.: Sprawozdanie z XX Zjazdu Między­narodowego Towarzystwa Urologicznego. Urol. Pol., 19*6, 39, 136.