PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Efekt placebo i nocebo - istota i przyczyny
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2004/57/2.

autorzy

Jakub Dobruch 1, Andrzej Borówka 1, Artur A. Antoniewicz 1, Piotr Chłosta 2
1 Klinika Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, I Zespół Dydaktyki Urologicznej - Oddział Urologii Centralnego Szpitala Kolejowego w Warszawie
Kierownik kliniki i ordynator oddziału: prof. dr hab. Andrzej Borówka
2 Dział Urologii Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach
Kierownik działu: dr n. med. Stefan Olszewski

słowa kluczowe

efekt placebo, efekt nocebo, badania kliniczne, randomizacja

streszczenie

Placebo to substancja farmakologicznie nieaktywna, wyglądająca jak lek, który jest przedmiotem badań klinicznych nad jego skutecznością. Jednym z warunków wydania korzystnej opinii o wartości terapeutycznej badanego leku jest wykazanie, na podstawie badań przeprowadzonych z randomizacją, jego istotnej przewagi pod względem działania leczniczego nad placebo. Wiadomo, że stosowanie placebo u chorych objętych badaniami klinicznymi wywiera pewien efekt wyrażający się nie tylko zmniejszeniem nasilenia dolegliwości (efekt placebo), ale także występowaniem działań niepożądanych, stwierdzanych u chorych otrzymujących lek aktywny (efekt nocebo). Występowanie zarówno efektu placebo, jak i efektu nocebo tłumaczy się uruchomieniem u osób otrzymujących placebo, jednak nie poinformowanych o tym, czy są leczone aktywnie, czy zażywają substancję obojętną, mechanizmów o charakterze psychologicznym lub/i psychofizycznym, oddziałujących na samopoczucie chorych. W niniejszym opracowaniu przedstawiono istotę obydwu efektów oraz omówiono ich przyczyny.