WRODZONY BRAK NASIENIOWODÓW PRZYCZYNĄ NIEPŁODNOŚCI U DWÓCH MŁODYCH MĘŻCZYZN
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/2.

Nieprawidłowości dotyczące nasienia lub stanu anatomicznego i czyn­nościowego dróg wyprowadzających są w 30,0?50,0°/o przypadków przy­czyną niepłodności. Brak plemników wynika najczęściej ze zwężenia albo niedrożności pozapalnej nasieniowodów lub najądrzy. Rzadko może być spowodowany wrodzonym brakiem nasieniowodów (3).

OPIS PRZYPADKÓW

1. Chory S. J., lat 23 (Nr hist. chor. 3211/113/84), przyjęty został do Kliniki w celu wyjaśnienia przyczyny niepłodności. W dzieciństwie przebył obustronne na­ gminne zapalenie przyusznicy. Badaniem przedmiotowym z odchyleń od normy stwierdzono małe, o zmniejszonej elastyczności jądra i niewyczuwalne palpacyjnie nasieniowody.

Badania dodatkowe: obraz USG sugerował brak lewej nerki. Urografia ujaw­niła brak wydzielania środka cieniującego po stronie lewej, przy prawidłowym ob­razie nerki i moczowodu prawego oraz pęcherza moczowego. Angiograificznie nie znaleziono tętnicy nerkowej lewej. Cystoskopia wykazała brak lewej części trój­kąta pęcherzowego i ujścia moczowodowego, a uretroskopowo nie znaleziono ujść przewodów wytryskowych na wzgórku nasiennym. Plemników nie stwierdzono w dwukrotnie wykonanych badaniach nasienia.

Podejrzewając brak nasieniowodów odsłonięto powrózki nasienne. Nasienio­wodów nie znaleziono. Pobrano z jąder wycinki do badania histopatologicznego, które ujawniło zahamowanie spermatogenezy na poziomie spermatocytów I i II rzędu oraz pojedynczych komórek Sertoliego.

2. Chory S. K., lat 27 (Nr hist. chor. 7642/307/84), został skierowany do Kliniki z powodu niepłodności. Badaniem przedmiotowym z odchyleń od stanu prawidło­ wego stwierdzono niewyczuwalne palpacyjnie nasieniowody.

Badania dodatkowe: w obrazie USG w okolicach lędźwiowych nie znaleziono cieni nerek. Urograficznie uwidocznił się nefrogram oraz fragmentarycznie układ kielichowo-miedniczkowy i moczowód w obrębie miednicy. W badaniu cystosko­powym stwierdzono brak lewego ujścia moczowodowego i części trójkąta. Uretro­skopia wykazała obecność ujścia prawego przewodu wytryskowego, do którego nie udało się wprowadzić cewnika. W badaniu nasienia stwierdzono brak plemników. natomiast biopsja jąder ujawniła zahamowanie spermatogenezy na poziomie sper­matocytów II rzędu oraz pojedyncze komórki Leydiga. W trakcie operacyjnego odsłonięcia powrózków nie znaleziono nasieniowodów.

Różnicowanie się poszczególnych elementów układu narządów mo­czowo-płciowych rozpoczyna się w 4 tygodniu życia płodowego. W tym czasie mezodermalne sznury komórkowe uzyskują światło, stając się przewodami śródnerczowymi Wolffa. W 7 tygodniu z uchyłków tych przewodów powstają zawiązki moczowodów, które po wrośnięciu do masy komórek nerkotwórczych tworzą zawiązki miedniczek nerkowych, kielichów i cewek zbiorczych. Dolne części przewodów Wolffa prze­kształcają się w drogi wyprowadzające nasienie tworząc przewody na­jądrzy, nasieniowody oraz przewody wytryskowe (4). Wszelkie zabu­rzenia tego procesu organogenezy mogą prowadzić do powstania skoja­rzonych wad układu moczowo-płciowego.

Brak nasieniowodów jest rzadką wadą wrodzoną i łączy się najczęś­ciej z brakiem lub niewykształceniem nerki, niedorozwojem pęcherzyków nasiennych, najądrzy i jąder (2). Brak plemników w ejakulacie może su­gerować wystąpienie takiej nieprawidłowości, ale również może być wy­nikiem niedrożności nasieniowodów. Podstawowe znaczenie diagnostycz­ne ma wziernikowanie cewki moczowej. Stwierdzenie obecności ujść przewodów wytryskowych na wzgórku nasiennym należy połączyć z ich zgłębnikowaniem oraz badaniem kontrastowym nasieniowodów (1). W przypadku trudności technicznych można odsłonić powrózki nasienne. W razie stwierdzenia jednostronnego czy obustronnego braku nasienio­wodów wskazana jest kompleksowa diagnostyka narządów układu mo­czowo-płciowego w celu wykluczenia ewentualnych innych nieprawidło­wości. Biopsja jąder nie jest badaniem rozstrzygającym, ponieważ obraz mikroskopowy może być prawidłowy zarówno przy braku jak i niedroż­ności nasieniowodów.

1. 1. Darewicz J.: Wrodzony obustronny brak nasieniowodów jako przyczyna bez­płodności. Wiad. Lek., 1970. 23, 4. ? 2. Deane A. M., May R. E.: Absent vas de­ferens in association with renal abnormalities, Brit. J. Urol., 1982, 54, 298. ? 3. Gromadzki W., Michałkiewicz W., Teter J.: Niepłodność. PZWL., Warszawa, 1960. ? 4. Ostrowski K.: Embriologia człowieka. PZWL, Warszawa, 1982.