Na zaproszenie adiunkta Kliniki Urologii w Nowym Sadzie dr. med. Duśana Bonerta wziąłem udział w 8 Kongresie Urologów Jugosłowiańskich w Splicie.
Kongresy Urologiczne w Jugosławii odbywają się co 2 lub co 3 lata. W tym roku Kongres był zorganizowany przez kierownika Kliniki Urologicznej w Zagrzebiu prof. Ljubomira Cećuka. Tak więc gospodarzami Kongresu byli urolodzy chorwaccy. A że Split leży w Dalmacji, Dalmacja jest zaś częścią Federacyjnej Republiki Chorwacji, Gospodarze Kongresu to właśnie piękne miasto, położone nad Adriatykiem wybrali jako miejsce obrad. Zjazd rozpoczął się w środę (3. x.) wieczorem koktajlem, połączonym z występami ludowych zespołów artystycznych. Dwa kolejne dni, czwartek i piątek, 4 i 5 października, poświęcono obradom. Wieczory wypełnione były spotkaniami towarzyskimi. Gości i uczestników Kongresu zakwaterowano w hotelu ?Law" nad brzegiem morza. W hotelu tym, równocześnie na 3 salach, odbywały się obrady.
W sobotę 6 października zorganizowano wycieczkę do miasta Brela, położonego na wybrzeżu Adriatyku 70 km na południe od Splitu. Tam właśnie wspólnym obiadem zakończono faktycznie Kongres.
Kongres zajął się dwoma tematami głównymi, a mianowicie:
1.chirurgia jedynej nerki,
2.elektroresekcja przezcewkowa.
Osobną sesję poświęcono tematom wolnym oraz filmom naukowym.
W Kongresie wzięło udział ponad 200 urologów jugosłowiańskich i kilkudziesięciu z zagranicy jak np. z Węgier, Związku Radzieckiego, NRD, Anglii, RFN, Szwecji, Włoch i Polski. Byłem jedynym urologiem z Polski.
Temat pierwszy: chirurgia jedynej nerki. Obecnie w chirurgii jedynej nerki, obok tradycyjnych operacji ?in situ", wykonuje się operacje ?na ławie", a więc z przeprowadzeniem autotransplantacji nerki, oraz operacje endoskopowe przezskórne. Wykonuje się, wprawdzie rzadko, usunięcie jedynej nerki u chorych z rozległym nowotworem złośliwym lub, gdy jedyna nerka jest źródłem posocznicy, zagrażającej życiu chorego. Chory po wycięciu jedynej nerki jest dializowany i czeka na przeszczep nerki.
Dzięki rozbudowanej diagnostyce ultrasonograficznej możliwe jest rozpoznawanie chorób jedynej nerki już u płodu.
Prof. Novak z Zagrzebia przedstawił możliwości operacji moczowodu jedynej nerki. Był to piękny referat oparty na osobistym doświadczeniu autora, który wykonuje operacje rekonstrukcyjne, a mianowicie: zespolenie moczowodowo-miedniczkowe, moczowodowo-kielichowe, moczowodowo-pęcherzowe oraz uzupełnienie moczowodu w części lub w całości pętlą jelita. Wykonuje także autotransplantacje nerki. Niektórzy referenci podkreślali wielkie znaczenie delikatnej techniki operacyjnej dla pooperacyjnej i odległej wydolności jedynej nerki. Część operatorów stosuje ucisk na szypułę naczyniową nerki tylko przy pomocy palców.
Trzeba podkreślić, że wiele klinik urologicznych w Jugosławii przeprowadza operacje uzupełniające moczowód jelitem, prowadzi stacje dializ, oraz wykonuje transplantacje i autotransplantacje nerki. Urolodzy jugosłowiańscy mają do swej dyspozycji aparaty do diagnostyki ultrasonograficznej.
Godny uwagi jest także fakt, że wielu urologów w Jugosławii prowadzi kontrole chorych z jedyną nerką w oddzielnej grupie klinicznej.
Drugi temat Kongresu: elektroresekcja przezcewkowa.
1. Elektroresekcja przezcewkowa stercza. Przyjęto zasadę, że elektroresekcję wykonuje się do 50 g masy stercza. Oznacza to praktycznie ponad połowę chorych z gruczolakiem stercza. Wykonanie u ponad połowy chorych elektroresekcji stercza, zamiast operacji otwartej, zwiększa przelotowość oddziału i zmniejsza zakażenie wewnątrzszpitalne.
2. Elektroresekcja guzów pęcherza jest zabiegiem wykonywanym głównie w
raku pęcherza. Z innych operacji, wykonywanych w raku pęcherza w Jugosławii, wymienić należy zastosowanie promieni laserowych, kriochirurgię, częściową cys tektomię i cystektomię. Jedną z metod odprowadzenia moczu po wycięciu pęche rza jest operacja Brickera.
Rozpoznanie i ustalenie rozrostu (penetracji) i złośliwości opiera się na następujących badaniach: urografii, cystoskopii, biopsji, badaniu dwuręcznym, tomografii komputerowej i/lub ultrasonografii.
W leczeniu chemicznym powierzchownych raków pęcherza stosują thio-tepa i adriblastynę, która jest lekiem drogim. Odniosłem wrażenie, że diagnostyka raka pęcherza jest lepiej postawiona niż u nas dzięki postępowi Patomorfologii i badaniom ultrasonograficznym.
3. Uretrotomia optyczna. Miałem możność widzieć piękną dokumentację fo
tograficzną operacji wewnętrznego rozcięcia cewki. Wiele oddziałów urologicznych, jak mnie poinformowano, posiada odpowiedni sprzęt endoskopowy i aparaty do fotografii i filmów endoskopowych.
W diagnostyce zwężeń cewki stosuje się szeroko także badania urodynamiczne. W Zagrzebiu uretrotomię optyczną wykonuje się od 1979 roku. Jeden z referentów przedstawił wyniki 580 uretrotomii optycznych. Cewnik pozostawia się przeciętnie na 4 doby. W razie nawrotów zwężeń rozcięcie wewnętrzne powtarza się, czasem kilkakrotnie. Ogólnie trzeba powiedzieć, że wyniki stają się gorsze z upływem czasu.
Tematy wolne. Znaczną część wystąpień poświęcono leczeniu raka stercza. Wielu referentów bardzo pozytywnie oceniło wyniki leczenia estracytem, zwłaszcza u tych chorych, którzy pierwotnie wykazywali oporność na działanie estrogenów.
Interesujący był referat Novaka o wynikach radykalnej prostatektomii. Autor wykonuje te operacje z dostępu przez spojenie łonowe, które rozcina.
Godny uwagi był referat o bardzo dobrych wynikach leczenia odpływów pę-cherzowo-nerkowych przy pomocy operacji Cohena.
Djulepa z Mannheim przedstawił wyniki leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet za pomocą podśluzówkowego wstrzykiwania przez cystoskop pasty teflonowej. Jeden z referentów był zwolennikiem jednoczasowego wyłuszczania gruczolaka stercza i operacji przepukliny pachwinowej.
Filmy. Erdmann z Rostocku przedstawił 2 filmy o operacji guzów i kamicy jedynej nerki w dożylnej hipoterapii. Novak z Zagrzebia pokazał piękny film o operacji zwężenia tylnej cewki. Dostęp do tylnej cewki uzyskał autor przez rozcięcie spojenia łonowego. Przedstawiłem film w wersji angielskiej o zastosowaniu polskiego kleju chirurgicznego w operacjach urologicznych.
Następny kongres urologów jugosłowiańskich odbędzie się w 1986 r. w Sarajewie. Prezesem Towarzystwa wybrano prof. Kosta Janća, kierownika Kliniki Urologii w Nowym Sadzie.
Miałem możność zwiedzić Klinikę w Nowym Sadzie. Godne uwagi w tej Klinice jest wykonywanie rozległych operacji jak np. cystektomia i operacja Brickera oraz posiadanie przez klinikę własnej stacji sztucznej nerki, a także przygotowywanie się do przeprowadzania operacji przezskórnych kamicy nerkowej. W celu szkolenia się w tym zakresie jeden z asystentów przebywa na rocznym szkoleniu w Republice Federalnej Niemiec.
Wnioski z Kongresu. Urologia jugosłowiańska jest prężna, lekarze wyjeżdżają na zjazdy i stypendia zagraniczne, szpitale są dobrze wyposażone w sprzęt diagnostyczny (Ultrasonografia) i operacyjny (zachodnioniemieckie cystoskopy), w wielu ośrodkach wykonuje się rozległe operacje z użyciem pętli jelita, oraz operacje tylnej cewki i gruczołu krokowego z dostępu przez spojenie łonowe. Operacje endoskopowe wykonywane są częściej, niż u nas. W wielu klinikach przeprowadza się transplantacje i autotransplantacje nerki. Niektóre z klinik rozpoczęły operacje przezskórne nerek.
Bliższy kontakt urologów polskich i jugosołowiańskich byłby dla nas pożyteczny. Chciałbym podkreślić serdeczną gościnność z jaką spotkałem się w czasie mojego pobytu w Jugosławii i chciałbym w tym miejscu kolegom jugosłowiańskim, w szczególności Dr DuSanowi Bonertowi, gorąco podziękować.