PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

STUDIA NAD ZMIANAMI MORFOLOGICZNYMI GRUCZOŁU ŚRÓDMIĄŻSZOWEGO W JĄDRZE SZCZURA PO ODNERWIENIU
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1995/48/4.

autorzy

Bolesław Otulakowski
Z Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Katedry i Zakładu: Prof. dr hab. Witold Woźniak

streszczenie

Badania przeprowadzono na 25 szczurach hodowli wsobnej. Zwierzała podzielo-
no na 3 grupy doświadczalne, w tym pierwszą stanowiły zwierzęta kontrolne. W jednej
grupie doświadczalnej wykonano odnerwienie jądra polegające na wycięciu na długo-
ści około 5 mm gałązek splotu jądrowego biegnących wzdłuż tętnicy jądrowej, oraz
przecięciu nerwu biodrowo-pachwinowego i płciowo-udowego. W drugiej grupie do-
świadczalnej zabieg wykonano obustronnie. W badaniach wykazano, że komórki gru-
czołu śródmiąższowego ulegają przerostowi i powiększają swoją objętość. W tkance
łącznej okołokanalikowej następuje rozplem oraz zwiększa się liczba fibroblastów i
fibrocytów. Po odnerwieniu obustronnym zmiany te nasilają się.

Wielu autorów podaje, że wskutek zaburzenia w ukrwieniu lub też w wyniku odnerwienia dochodzi do zwyrodnienia struktur komórkowych jądra, a następnie do zwłóknienia całej gona- dy (3,6,7,8,9,11,12). Autorzy podają, że degeneracja dotyczy przede wszystkim elementów plemnikotwórczych. Stosunek włókien nerwowych do komórek gruczołu śródmiąższowego nie został dotąd należycie poznany. W latach czterdziestych obecnego stulecia Okkels i Sand (7) sugerowali obecność połączeń synaptycznych między komórkami nerwowymi a komórkami gruczołu śródmiąższowego. Baumgarten i Holstein (1) oraz Wein (11) podają, że obserwowali ścisłe powiązania komórek Leydiga z włóknami nerwowymi przy pomocy tak zwanych połą- czeń neuroendokrynowych. Badaniami immunohistochemicznymi wykazano w nich obecność neurotransmiterów, np. substancji P. Łukaszyk (5) i inni (10, 12, 13) podają, że do czynników modulujących komórki Leydiga zaliczane sąkatecholaminy, niektóre neurotransmitery, Prolaktyna, indoloinhibina, neuropep- tydy i peptydy wydzielane przez same komórki Leydiga. Pines i Maimann (9) opisali nerwy kończące się w komórkach Leydiga. Doniesienie to po- twierdziło później wielu autorów (2,4, 11, 12). Włókna nerwowe dochodzące do jądra, a bie- gnące w składzie powrózka nasiennego, mogą zostać uszkodzone podczas wykonywania zabie- gów chirurgicznych w obrębie kanału pachwinowego i moszny. Uszkodzenia te mogą prowa- dzić do zaniku jądra i zaburzeń w obrębie gruczołu śródmiąższowego. Obecne badania podjęto w celu wykazania wpływu uszkodzenia splotu jądrowego na ko- mórki gruczołu śródmiąższowego wjądrze szczura.


MATERIAŁ I METODY


Badania przeprowadzono na 25 szczurach, dojrzałych płciowo samcach pochodzących z hodowli wsobnej. Zwierzęta podzielono na 3 grupy, w tym pierwsza z nich złożona z 5 szczu- rów stanowiła kontrolę. W drugiej grupie doświadczalnej (10 szczurów) wycinano zwierzętom jednostronnie na odcinku 5 mm splot jądrowy oraz przecinano nerw biodrowo-pachwinowy i płciowo-udowy.


W grupie trzeciej powyższy zabieg wykonano obustronnie. Po trzydziestu dniach od zabiegu zwierzęta zabijano. Do badań histologicznych pobierano wycinki jąder, które utrwalano w pły- nie Camoy’a oziębionym do 6° C, w płynie Bakera w temperaturze +4° C oraz płynie Hel ly’ego. Skrawki parafinowe barwiono hematoksyliną! eozyną oraz metodami Mc Manus Hotch- kissa, Feulgena i Einarsona. W skrawkach mrożonych wykonywano odczyn na aktywność kwa- śnej fosfatazy według Gomoriego oraz niespecyficznych esteraz według Menten, Green, Junga (jako substratu użyto octanu naftolu AS, jako soli dwuazowej Fast Blue R-6).


WYNIKI


Po jednostronnym odnerwieniu obserwuje się zmiany w obrębie mikroskopowym zarówno w gruczole śródmiąższowym jak i w kanalikach plemnikotwórczych. Struktury komórkowe nabłonka plemnikotwórczego jądra ulegajązatarciu, a gruczoł śródmiąższowy ulega wyraźne- mu przerostowi. W obrębie kanalika plemnikotwórczego obserwuje się pogrubienie tkanki gra- nicznej kanalika oraz zatarcie struktur komórkowych w obrębie spermatocytów i spermatyd. W tych warunkach doświadczalnych dochodzi także do rozplemu tkanki łącznej okołokanalikowej oraz zwiększenia się liczby fibroblastów i fibrocytów. Cytoplazma komórek Leydiga ulega zwiększeniu i wykazuje wzmożony odczyn na śluzowie- locukrowce (ryc. 1). Zmienione komórki Leydiga gruczołu śródmiąższowego wykazują wzmo- żony w porównaniu z grupąkontrolnąodczyn na aktywność niespecyficznych esteraz (ryc. 2), również wzmożoną aktywność kwaśnej fosfatazy (ryc. 3).


Po obustronnym odnerwieniu jąder gruczoł śródmiąższowy wykazuje daleko idące zmiany polegające na jeszcze większym przeroście. W komórkach Leydiga spostrzega się silniej zazna- czoną reakcję na mukopolisacharydy. W tych warunkach doświadczalnych występująjeszcze bardziej nasilone odczyny na aktywność kwaśnej fosfatazy i niespecyficznych esteraz niż w grupie zwierząt zjednostronnym odnerwieniem jądra.


Dla porównania (ryc. 4) przedstawia obraz histologiczny jądra prawidłowego szczura. Ko- mórki Leydiga występująw dużej liczbie w tkance łącznej wypełniającej miejsca styku kilku kanalików krętych jądra. Komórki gruczołu śródmiąższowego grupy kontrolnej zawierają w cytoplazmie liczne ziarna PAS-dodatnie.


DYSKUSJA


Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że komórki gruczołu śródmiąższowego ulegają przerostowi i powiększąjąswojąobjętość, przy czym następuje to już w grupie zwierząt z jed- nostronnym odnerwieniem, a nasila się wyraźnie po odnerwieniu obustronnym. Jest to zgodne z badaniami przeprowadzonymi przez innych autorów (6, 7, 11). W grupie zwierząt poddanych zabiegowi w przerośniętych komórkach Leydiga występuje wzmożony odczyn na śluzowielo- cukrowce, który najbardziej nasila się w jądrach po odnerwieniu obustronnym. Shirai i współ. (10) w swoich badaniach polegaj ących na przecięciu włókien współczulnych od Th 10-L3 stwier- dzili spadek aktywności dehydrogenazy kwasu szczawiowego i dehydrogenazy kwasu mleko- wego. Natomiast w naszych badaniach w grupie zwierząt poddanych zabiegowi w przerośnię- tych komórkach Leydiga obserwowaliśmy wzmożony odczyn na śluzowielocukrowce. Być może ma to związek z poziomem przecięcia nerwów, które w naszym doświadczeniu wykonaliśmy znacznie niżej. Charakterystyczne jest to, że po 30 dniach trwania doświadczenia spostrzega się odwrotne zachowanie elementów generatywnych, które słabiej się wybarwiają i częściowo ule- gają rozpadowi. Pozostaje nadal otwarte zagadnienie, jak długo w tych warunkach doświad- czalnych gruczoł śródmiąższowy ulega przerostowi oraz jakie sądalsze konsekwencje odner- wieniajądra.

piśmiennictwo

  1. 1. Baumgarten H. G., HolsteinA.F.: Adrenergic Innervation im Hoden und Nebenhoden vom Schwan.
  2. Z. Zellforsch. mikrosk. Anat., 1968, 91, 402-406. ? 2. CoujardR.: Contribution a 1 etude des voies
  3. nerveuses sympathiąues du testicule. Arch. Anat. microsc. 1954, 43, 321-364. ? 3. Hodson N.:
  4. Sympathetic nerves and reproductive organs in the male rabbit. J. Reprod. Fertil. 1965, 10, 209. ?
  5. 4. Kuntz A., Morris R.E.: Components and distribution of the spemiatic nerves and the nerves of the
  6. vas deferens. J. Comp. Neurol. 1946, 85, 33-36. ? 5. Łukaszyk A.: Czynność komórek Leydiga w
  7. aspekcie systemu wielostopniowej regulacji komórek dokrewnych. Pam. III Symp. - Andrologia wie-
  8. ku dziecięco-młodzieżowego. Poznań, 1988, 9. ? 6. Nagai K., Murano S., Minokoshi Y., Okuda H.,
  9. Kinutani M: Effects of denervation and local 6-hydroxydopamine injection on testicular growth in
  10. rats. Experientia, 1982, 15, 39, 592-594. ? 7. Okkels H, Sand K.: Morphological relationship be-
  11. tween testicular nerves and Leydig cells in man. J. Endocrinol. 1940, 2, 38-42. ? 8. Otsuji S.: A
  12. histological study of the afferent innervation of the testis of the dog. Arch. Jap. Chir. 1955, 24/4, 358-
  13. 364. ? 9. Pines L., Maimann R.: Uber die Innervation der Hoden der Saugetiere. Z. mikrosk. anat.
  14. Forsch. 1927, 12, 199-218. ? 10. Shirai M., Imabayashi K., Matsushita S., Kagayama M, frisawa
  15. S.: Histological and biochemical studies on the testicular tissue after sections of yarious nerves inner-
  16. vatingit. Tohoku j. Exp. Med. 1965, 85,221-237. ? 11. WeinD.: Die Nervenersorgung des Hodens.
  17. Z. Zellforsch. mikrosk. Anat. 1939, 29, 227-233. ? 12. Yamanaka J., Metcalfe S.A., Hulson JM.,
  18. Mendehohn F.A.: Testicular descent II. Ontogeny and response to denervation of calcitonin gene -
  19. related peptide receptors in neonatal rat gubernaculum. Endocrinology 1993, 132, 280-289, ? 13.
  20. Yamashita K.\ Histologische studien zur Innervation des Hodens und des Nebenhodens beim Men-
  21. sehen. J. Orient. Med. 1939, 30, 150-159.