english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Leczenie raka gruczołu krokowego, dzięki jego zależności od hormonów, w

większości przypadków jest nadal farmakologiczne (1, 4). Źródłem androge- nów w organizmie są przede wszystkim komórki Leydiga w jądrach, a około 10% jest wytwarzanych przez korę nadnerczy. Leczenie hormonami żeńskimi polega na wyeliminowaniu androgenów z organizmu chorego. Jednakże jest to obarczone wieloma powikłaniami, zwłaszcza ze strony układu sercowo-naczy- niowego.

Ponadto podawanie estrogenów nie wpływa na androgeny wydzielane przez korę nadnerczy, która jest stymulowana hormonem adrenokortykotropowym (ACTH). Powyższe niekorzystne zjawiska nie występują przy stosowaniu anty- androgenów. Jednym z leków tej grupy jest Fugerel firmy Schering Plough USA blokujący możliwość połączenia się testosteronu z receptorem jądrowym w pro- stacie wskutek zahamowania przemiany testosteronu do dwuhydrotestosteronu. Celem podjętych badań była ocena zachowania się poziomu gonadotropin przysadkowych (LH, FSH), testosteronu oraz prolaktyny podczas leczenia cho- rych na raka stercza za pomocą Fugerelu.

MATERIAŁ I METODA

Badaniami objęto grupę 20 mężczyzn w wieku od 58 do 79 lat chorych na raka gruczołu krokowego w stadiach zaawansowania T3 i T4. Rozpoznanie raka stercza oparto na wyniku badania przedmiotowego USG, poziomu kwaśnej fosfatazy sterczowej, biopsji cienkoigłowej oraz badania hi- stopatologicznego tkanek uzyskanych przez elektroresekcję przezcewkową. Wszystkim chorym podawano doustnie Fugerel w dawce 3 razy dziennie po 250 mg przez sześć tygodni.

W trakcie leczenia oznaczano w surowicy krwi poziomy: testosteronu, hor- monu luteinizacyjnego (LH), folitropiny (FSH), prolaktyny. Badania poziomu hormonów wykonywano czterokrotnie: przed rozpoczęciem leczenia oraz w 7, 21. i 42. dobie po jego rozpoczęciu. Próbki krwi do badań pobierano między godz. 7 a 8 rano. Używano następujących testów radioimmunologicznych (RIA): ?do oznaczania poziomu testosteronu zestawu SPECTRIA firmy Orion Dia- gnostica Finlandia, (norma 2,36-9,96 ng/ml), ?do oznaczania poziomu prolaktyny zestaw firmy Immunotech SA Francja, (norma 2,3-16,8 ng/ml), ?do oznaczania LH zestaw firmy Immunotech SA Francja, (norma 0,6-12 JU/dm3), ?do oznaczania poziomu FSH zestaw firmy Immunotech SA Francja, (norma 1-8 JU/dm3). Otrzymane wyniki oceniano za pomocą testu t-Studenta dla par.

WYNIKI

Poziom testosteronu przed rozpoczęciem leczenia wynosił średnio 6,26 ng/ml (od 0,6 do 15 ng/ml). Przez cały okres badania stężenie testosteronu wzrastało osiągając po 6. tygodniach 8,94 ng/ml (od 2,9 do 15,0 ng/ml). Stężenie prolaktyny przed rozpoczęciem badania wynosiło średnio 8,41 ng/ml (od 1,4 do 19,3 ng/ml). W trakcie leczenia jej poziom wzrastał osiągając po 6. tygodniach poziom 10,6 ng/ml (od 2,5 do 20 ng/ml). Stężenie hormonu luteinizacyjnego (LH), przed leczeniem wynosiło średnio 14,77 IU/ml (1,3 do 38,6 IU/ml). W trakcie leczenia poziom hormonu wzrastał osiągając w 42. dobie 29,5 IU/ml (1,8-56,0 IU/ml). Poziom folitropiny (FSH) wzrastał od średniej wartości wyjściowej 8,9 IU/ml (0,65-38,6 IU/ml) przez 12,48 IU/ml aż do stężenia 29,7 IU/ml w 42. dobie po rozpoczęciu leczenia.

W czasie leczenia obserwowano statystycznie znamienny wzrost poziomu hormonów w porównaniu z wartościami wcześniejszymi. Porównując jedynie poziomy testosteronu w 21. i 42. dobie nie zaobserwowano statystycznie zna- miennej różnicy.

OMÓWIENIE

Mechanizm działania flutamidu (Fugerel) polega na zaburzeniu transportu do komórki aktywnego metabolitu najważniejszego androgenu dwuhydrotestoste- ronu. Ma to zapobiegać wbudowywaniu tej aktywnej postaci w receptor jądro- wy komórki nowotworowej. Należy się spodziewać, że efektem działania leku będzie wzrost poziomu krążącego we krwi niezmetabolizowanego testosteronu. A zatem, przeciwnie niż podczas leczenia estrogenami wzrost stężenia testoste- ronu obserwowany w badanej grupie świadczy o korzystnym wpływie leku na zahamowanie rozwoju komórek nowotworowych.

Nadmierne uwalnianie prolaktyny z przedniego płata przysadki może być powodowane różnorodnymi lekami, takimi jak: cymetydyna, meprobamat, chlor- promazyna, aldomet (3). Można sądzić, że wzrost poziomu prolaktyny jest spo- wodowany bezpośrednio stosowaniem Fugerelu. Niektórzy autorzy sugerują inny mechanizm uwalniania prolaktyny. W trakcie leczenia Fugerelem zwiększa się stężenie estradiolu w surowicy. Ma to stymulować wydzielanie prolaktyny przez przysadkę mózgową. Podwyższenie poziomu prolaktyny tłumaczy zgłaszane przez chorych bóle i powiększenie sutka. Jest to jedno z najczęstszych działań ubocznych leku (1,4).

Badane przez nas gonadotropiny LH i FSH wydzielane przez przedni płat przysadki mózgowej wiążą się z receptorami jądra. W W tej postaci stymulują je do produkcji testosteronu (głównie pod wpływem LH). FSH ma natomiast wpływ stymulujący na produkcję białka wiążącego androgeny (androgen bin- ding protein). Wzrost poziomu gonadotropin podczas leczenia flutamidem jest sygnalizowany zwłaszcza w pracach doświadczalnych. Eksperymenty wyko- nywane na szczurach i psach uwidaczniają ponadto znacznego stopnia przerost komórek przedniego płata przysadki mózgowej odpowiedzialny za produkcję tych hormonów (2, 3, 4).

Wzrost poziomu gonadotropin u chorych leczonych Fugerelem potwierdzają także inni autorzy (3,4, 5). Zjawisko to można tłumaczyć jako zwiększenie popu- lacji krążących, nie związanych z receptorem jądrowym obydwu gonadotropin. W świetle tego co powiedziano o ich roli, wzrost poziomu FSH i LH w surowicy może być również uważany za sygnał korzystnego działania preparatu Fugerel.

WNIOSKI

1.W trakcie leczenia chorych z rakiem gruczołu krokowego preparatem Fu- gerel zaobserwowano wzrost stężenia w surowicy krwi: testosteronu, prolakty- ny, hormonu luteizacyjnego (LH) oraz folitropiny (FSH).

2.Wzrost stężenia tych hormonów w surowicy krwi jest sygnałem korzyst- nego wpływu leku na zahamowanie progresji nowotworu.

1. (1) Aulitzky W., Frick J., Joos H:. Inhibition of LHRH analogue induced testosterone
2. surge by blockade of androgen receptors. J. Urol., 1987, 137, 256.
3. (2) Bruchovsky N., Chapdelaine A., Neuman F.: regulation of androgen action. The
4. Proceedings of an International Symposium, Montreal 1984.
5. (3) Neumal F, Radmaier A., Bormacher K:. Hormonal of advanced prostate cancer.
6. Diesbach Verlag, 1989.
7. (4) Sogani P. C. Yuigawala M. R, Whitmore W. F, jr.: Experience with Flutamide in
8. patients with advanced prostatic cancer without prior aedocrine therapy. Cancer
9. 1984,54,744.
10. (5) Winfield H., Trachtenberg J.: A Comparison of powerful luteininizing hormone re-
11. leasing hormone analogue and estrogen in the treatment of advanced prostatic can-
12. cer. J. Urol, 1984, 131, 1107.