SYLWETKA DOKTORA JANA KIEŁKIEWICZA ? PIERWSZEGO ORDYNATORA ODDZIAŁU UROLOGII SZPITALA PRASKIEGO (1920-1929)
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1996/49/4.

Szpital Praski działa nieprzerwanie od 203 lat, rozpoczynając działalność w 1792 roku od samarytańskich funkcji klaszto- ru pp. Bernardynek, prowadzących przy ulicy Panieńskiej szpital o charakterze przytułkowym.

Współczesne budynki powstały w 1900 i 1924 r. W tym czasie Szpital Prze- mienienia Pańskiego miał 8 oddziałów, w tym Oddział Urologiczny, który w Szpi- talu powstał w roku 1920. Pisze Wajs i Zieliński: ?Po sp. dokto- rze Maliszewskim Oddział przemiano- wano na urologiczny i kierownictwo jego powierzono doktorowi Janowi Kiełkiewiczowi” [9]. Fot. 1. Dr Jan Kiełkiewicz

W 1922 roku zlikwidowano wprost niemożliwe warunki pracy i umożliwio- no dalsze bytowanie intensywnie pracującego Oddziału Urologicznego dok- tora Kiełkiewicza [9], przenosząc Oddział do nowego pawilonu. Oddział miał 2 sale po 19 łóżek. Na jednego chorego przypadało około 29 m3 powietrza (przy normie 25 m3). W Szpitalu Przemienienia przypadało tylko 15 m3 powietrza [9].

Personalną obsadę Oddziału stanowili: ordynator- dr Jan Kiełkiewicz, starszy asystent – Wacław Lilpop, asystent – Stefan Czubalski; oraz wolontariusze: Wanda Badyńska, Wincenty Fiećko, Włodzimierz Gawroński, Jan Laguna. Doktor Jan Kiełkiewicz urodził się 20.12.1875 r. w Nieszawie. Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego ukończył w 1901 roku. Po studiach wiele lat praco- wał w oddziałach chirurgicznych.

Tak pisze we wspomnieniach, w 1929 roku, Antoni Gluziński – sekretarz stały Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego: ? Wiadomo nam wszystkim, że tak przy- gotowany wytknął sobie specjalny kierunek, tj. chirurgię narządu moczowe- go, którą szczególnie rozwinął, rozporządzając bogatym materiałem Oddziału w Szpitalu Przemienienia Pańskiego na Pradze, którego był kierownikiem. W tym też kierunku poszła i jego praca naukowa” [1]. Przedstawimy zasadnicze prace dra Kiełkiewicza:

1. Wynicowanie pęcherza moczowego. Wytworzenie nowego pęcherza i cewki [2]. Dr Kiełkiewicz prowadził 9-letniąobserwację pacjenta. Doniósł o tym w 1922 roku w Polskim Przeglądzie Chirurgicznym [3] ?... K. komunikuje, iż operowany przed 9 laty cieszy się najzupełniejszym zdrowiem. Co się tyczy czynności no- woutworzonego pęcherza, to ta jest zupełnie zadowalająca. Chory utrzymuje mocz 2 1/2 godz.Pojemność pęcherza sięga 250 cm3. Potrzeba oddania moczu ujawnia się pewnem uczuciem ciężaru w okolicy krocza. W czasie, kiedy od- sdaje mocz – nie oddaje ani stolca, ani gazów – czyli czynność pęcherza nie jest uzależniona od czynności odbytu. Zamierzając oddać stolec, naprzód od- daje mocz. W czasie snu chory utrzymuje mocz niedostatecznie – niekiedy jed- nak prześpi suchy kilka godzin. Mocz przeźroczysty – nie zawiera ropy. W końcu K. wykazuje niewątpliwą wyższość omawianej metody nad wszyst- kiemi innemi, mającemi na celu odprowadzenie moczu do jelit – zaznaczając jeszcze raz, iż metoda ta pozwala wytworzyć zbiornik możliwie aseptyczny, nie stykający się z zawartością jelit, jest to dodatnia strona omawianej metody, unikamy bowiem niebezpieczeństwa wstępującego zakażenia nerek. Drugą zaletą jest okoliczność, że chory utrzymuje mocz, nie posiłkując się ani cewnikiem ani zaciskadłem ”.

2.Kiełkiewicz żywo interesował się gruźlicą układu moczowego. Podstawową pracą na ten temat jest praca z 1925 roku, opublikowana w Pol- skiej Gazecie Lekarskiej: Leczenie chirurgiczne gruźlicy narządów płciowych u mężczyzn [3]. Intensywnie propagpwał nowoczesne leczenie gruźlicy. Ponownie zacytujemy Antoniego Guzińskiego: ? Wdzięczny mu być muszę, jako urządzający z ramie- nia Towarzystwa Przeciwgruźliczego I kurs dla lekarzy pt. O gruźlicy, że nie odmówił mi swego współudziału i wygłosił wykład pt. Gruźlica narządu moczo- płciowego i jej zwalczanie” [4].

3.Dr Kiełkiewicz był wybitnym operatorem. Do doskonałości doprowadził technikę operacyjną prostatektomii – opisaną w artykule w Polskiej Gazecie Lekarskiej, w 1922 roku [6]. Jest tam zdanie, dotyczące samego momentu wyłuszczania gruczolaka: ? Wszystkie te manipulacje, długo opisywane, nie powinny trwać dłużej niż 2-3 minuty, a niekiedy przy łatwych guzach – kilkanaście sekund”. Zaiste, zdanie godne zastanowienia się i szacunku!

4.Wprowadził pielografię wstępującą do rozpoznawania nowotworów nerek – przed urologami francuskimi. Ogłosił to w Księdze Pamiątkowej XII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w 1925 roku.

5.Był jednym z pierwszych, który wykonywał tylne cięcie miedniczki przy usuwaniu kamienia [7].

Doktor Kiełkiewicz był niezwykle aktywny w wystąpieniach. I tak w 1926 roku na 6 posiedzeniach Koła Naukowego Lekarskiego w Szpitalu Przemienie- nia Pańskiego wystąpił 9-krotnie, zarówno z prezentacją przypadków, opatrzo- ną bogatym komentarzem, jak i z referatami programowymi [8]. Zmarł 2 lutego 1929 roku. Cześć Jego Pamięci.

1. [1] Gluziński, A.: Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. Warszawa 1930.
2. t. CXXIV, str. 16.
3. [2] Kiełkiewicz!:. Wynicowanie pęcherza moczowego. Wytworzenie nowego pęche-
4. rza i cewki. Polski Przegląd Chirurgiczny i Ginekologiczny (1913), 8,2.
5. [3] Kiełkiewicz, J.: Leczenie chirurgiczne gruźlicy narządów płciowych u mężczyzn
6. Polska Gazeta Lekarska. (1925), 4,13, str. 99.
7. [4] Kiełkiewicz!.: Gruźlica narządu moczowo-płciowego u mężczyzn. Gruźlica i jej
8. zwalczanie. Wykłady wygłoszone na pierwszym kursie uzupełniającym dla lekarzy
9. w 1927 r. oraz w Warszawskim Towarzystwie Lekarskim.
10. [5] Kiełkiewicz!.: Technika operacyjna prostatektomii. Polska Gazeta Lekarska. (1922),
11. 1,3.
12. [6] Kiełkiewicz!.: Rozpoznawanie nowotworów nerki, ze szczególnym uwzględnie-
13. niem pielografii. Księga Pamiątkowa XII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Pol-
14. skich w 1925 r.
15. [7] Kiełkiewicz!: Przypadek kamienia w miedniczce nerkowej usuniętego drogą cię-
16. cia miedniczki. Polski Przegląd Chirurgiczny i Ginekologiczny (1913), 9.
17. [8] Pamiętnik Posiedzeń Koła Naukowego Lekarzy Szpitala Przemienienia Pańskiego.
18. [9] Zieliński, K, Wajs, E.: Szpital Przemienienia Pańskiego -1828-1868-1928. Wyd.
19. 1928. Wydawnictwo Wydziału Szpitalnictwa i Opieki Społecznej Magistratu m.
20. stół. Warszawy.