TORBIELE POJEDYNCZE NEREK U DZIECI ? LECZENIE ALKOHOLEM PODAWANYM DO ŚWIATŁA TORBIELI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1998/51/4.

WSTĘP
Etiologia torbieli pojedynczych nerki jest niejasna. Gleason i wsp. uwa-
żają, że torbiele te mają pochodzenie retencyjne i tworzą się wtórnie do
niedokrwienia lub zakażenia kanalików [5]. Inni uważają, że ich powsta-
nie jest wynikiem wcześniejszego występowania uchyłka kielicha, który
utracił połączenie z miedniczką nerkową [6,7]. U dzieci torbiele pojedyn-
cze nerki mogą być znajdowane przypadkowo podczas badania USG,
TK lub urografii, przeprowadzanych w celu diagnostyki wad lub cho-
rób układu moczowego albo w poszukiwaniu patologii w obrębie jamy
brzusznej [5, 11]. Wielu autorów uważa, że do rozpoznania wystarczy
wykonanie badania USG i potwierdzenie wszystkich charakterystycz-
nych cech torbieli: są pojedyncze, mają gładkie i cienkie ściany, owalny
lub okrągły kształt, zwiększoną przepuszczalność dla fal ultradźwię-
kowych, akustyczne wzmocnienie poza torbielą, cienie brzegowe i brak
echa wewnętrznego [4, 11]. Torbiele mogą dawać objawy guza jamy
brzusznej, bólu, hematurii lub nadciśnienia [7]. W jamie torbieli poje-
dynczej nerki występuje surowiczy płyn [1, 2].
MATERIAŁ I METODY
Leczyliśmy 2 dzieci: chłopca (H. M. lat 4, nr historii choroby 4259/97)
z cienkościenną torbielą prawej nerki o wymiarach (mierzone podczas
badania USG) 3,6×3,2 cm (ryc. 1) i dziewczynkę (R. I. lat 5, nr historii
choroby 10322/97) z ropniem w torbieli lewej nerki (leczoną początko-
wo antybiotykami) o wymiarach 3,5×2,8 cm (ryc. 2). Torbiele te powo-
dowały rozsunięcie i modelowanie się na nich naczyń segmentalnych
nerki, co stwierdzono u obojga dzieci podczas kolorowego badania dop-
plerowskiego. Na podstawie urografii stwierdzono, że kształt, wielkość
i położenie nerek u leczonych dzieci jest prawidłowe, a wydzielanie mo-
czu cieniującego jest jednoczesne. Miedniczka w prawej nerce (u chłop-
ca) była uciskana przez torbiel. Spływ moczu do pęcherza był sprawny.
W scyntygrafii nerek (DTPA) w części środkowej nerek widoczne było
ognisko braku wychwytu znacznika odpowiadające torbieli (ryc. 3, 4).
Pod znieczuleniem ogólnym wykonano nakłucie torbieli pod kontro-
lą USG i usunięto z niej zawartość (u chłopca ? 12 ml jasnego, słom-
kowego płynu, u dziewczynki ?8 ml gęstego, ropnego płynu), a jamę
torbieli przepłukano 0,9% NaCl. Do światła torbieli podano odpowied-
nio 4 ml i 2 ml 95,5% alkoholu etylowego. Dzieci zniosły zabieg do-
brze. Przeprowadzono następujące badania kontrolne: USG tradycyjne
i kolorowe dopplerowskie, scyntygrafię nerek oraz dokonano oceny po-
ziomu mocznika i kreatyniny w surowicy krwi. Badania USG wykony-
wano aparatem Acuson 128 (sonda sektorowa i linearna o częstotliwo-
ściach 5-7,5 MHz, z wysoką rozdzielczością (do 1,5 mm) obrazu.
WYNIKI
W trakcie leczenia nie obserwowaliśmy żadnych powikłań ani sta-
nów gorączkowych. U pierwszego dziecka stwierdziliśmy jedynie pod-
wyższenie OB i leukocytozy, które ustąpiło 10 dni po zabiegu, a u dru-
giego dziecka ? krwiomocz, który ustąpił samoistnie po tygodniu. Pod-
czas badań USG, wykonywanych co tydzień, stwierdzano stopniowe
zmniejszanie się torbieli od 3. tygodnia po zabiegu, a po 5 tygodniach
nie stwierdzono obecności torbieli (ryc. 5, 6). W środkowej części nerki
? w miejscu uprzedniej lokalizacji torbieli ? stwierdzono prawidłową
echogeniczność miąższu nerki. Układ naczyń segmentalnych przedsta-
wiał się prawidłowo. W scyntygrafii nerek, wykonanej 6 miesięcy po
zabiegu, obie leczone nerki były prawidłowe w fazie naczyniowo-miąż-
szowej (ryc. 7,8). Poziom mocznika i kreatyniny w surowicy krwi przed
i po zabiegu był prawidłowy. Rok po zabiegu u żadnego dziecka nie
stwierdzono nawrotu torbieli.
OMÓWIENIE
U leczonych przez nas dzieci znaleźliśmy wszystkie ultrasonograficz-
ne cechy torbieli pojedynczych nerek, co wykluczało możliwość przeocze-
nia zmian nowotworowych w nerce [4,11 j. Niewielkie są możliwości sa-
moistnego ustąpienia torbieli [11]. U większości pacjentów, zarówno
dorosłych jak i dzieci, torbiele stopniowo się powiększają [2, 3, 11], co
stwierdziliśmy również u leczonych przez nas dzieci. Istnieje więc potrze-
ba leczenia, tym bardziej że u jednego z naszych dzieci stwierdziliśmy
znaczne zniekształcenie UKM, a u drugiego ? ropień w obrębie torbieli.
Do torbieli podawano różne środki sklerotyzujące, jak glukoza, panto-
paque czy fosforan bizmutu, w większości przypadków nie uzyskując
trwałej poprawy [4,8,10,11]. Podanie alkoholu etylowego na 20 minut do
jamy torbieli może prowadzić do zmniejszenia rozmiarów torbieli, lecz
najczęściej nie do całkowitego wyleczenia [10]. Podanie alkoholu do torbieli
stosowanO u dorosłych [2,10]. Żaden z wymienionych środków skleroty-
zujących nie ma zasadniczej przewagi nad innymi w leczeniu pojedynczych
torbieli nerek [4]. Leczenie operacyjne torbieli jest stosowane coraz rza-
dziej. Podejmowane są próby laparoskopowego usuwania torbieli [9].
Zastosowany przez nas sposób leczenia, polegający na nakłuciu torbieli
pod kontrolą USG, na aspiracji treści, a następnie na podaniu i pozosta-
wieniu w niej 95,5% alkoholu etylowego w ilości około 1/4-1/3 pierwot-
nej pojemności torbieli, przyniósł bardzo dobry efekt. U przedstawianych
dzieci od 3. tygodnia po podaniu alkoholu torbiel stopniowo zmniejszała
się, a po 5 tygodniach nie stwierdziliśmy jej obecności. Na podstawie ba-
dań scyntygraficznych wykonanych przed leczeniem w miejscu torbieli
stwierdzaliśmy brak wychwytu znacznika, a po zabiegu nie zaobserwo-
waliśmy żadnych zmian strukturalnych i czynnościowych w nerkach.
WNIOSKI
Leczenie pojedynczych torbieli nerek przez podanie 95,5% alkoholu
etylowego do światła torbieli było skutecznym i bezpiecznym postępo-
waniem u 2 dzieci poddanych temu zabiegowi.

1. [1] Bartolomew, T. H., Slovis, T. L., Kroovand, R. L., Corbett, D.: The so-
2. nographic evaluation and management of simple renal cysts in children. J. Urol.
3. 1980, 123, 732-736.
4. [2] Bean, W. J.: Renal cysts: treatment with alcohol. Radiology 1981,138, 329-331.
5. [3] Burzyński, K., Jeromin L.: Ocena renoscyntygraficzna nerek po nakłuciu
6. i opróżnieniu torbieli prostych. Urol. Pol. 1997, 50 (supl. 2a), 130.
7. [4] Glassberg, K. I.: Renal dysplasia and cystic disease of the kidney, [w:] Camp-
8. bell's Urology, red. P. C. Walsh, A. B. Retik, T. A. Stamey. W. B. Saunders
9. Company, Philadelphia 1992, 1443-1495.
10. [5] Gleasón, D. G., McAlister, W. H., Kissane, I.: Cystic diseases of the kidney
11. in children. Am. J. Roentgenol. Radium Ther. Nucl. Med. 1967,100,135-139.
12. [6] Gordon, A. C, Thomas, D. F. M., Arthur, R. ]., Irving, H. C: Multicy-
13. stic dysplastic kidney: is nephrectomy still appropriate? J. Urol. 1988, 140,
14. 1231-1234.
15. [7] Gordon, R. L., Pollack, H. M., Popky, G. L., Duckett, J. W. Jr.: Simple
16. serous cysts of the kidney in children. Radiology 1979,131, 357-361.
17. [8] Holmberg, G., Hietala, S.: Treatment of simple renal cysts by Percutaneous
18. puncture and instillation of bismuth-phosphate. Scand. J. Urol. Nephrol. 1989,
19. 23, 207-212.
20. [9] Miękoś, H., Lesiewicz, H., Trzepizur, Z., Jabłonowski, Z.: Pozaotrzew-
21. nowy dostęp do laparoskopowego wycięcia pojedynczych torbieli nerek. Urol.
22. Pol. 1997, 50 (supl. 2a), 39-40.
23. [10] Nishimura, K., Tsujimura, A., Matsumiya, K., Oka, T., Takaha M.:
24. Clinical experience of Percutaneous renal cyst puncture in recent six years. Acta
25. Urol. Jpn. 1993, 39, 121-125.
26. [11] Reisman, E. M., Maizels, M.: Pediatric renal cystic disease. Classification
27. by urological or nephrological involvment. [w:] Pediatric Urology, red.
28. B. 0'Donnell, S. A. Koff. Butterworth-Heineman, Oxford 1997, 355-370.