PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Sonda z sygnałem akustycznym w operacjach kamicy nerek
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1978/31/1.

autorzy

Lesław Steinmetz
Oddział Urologiczny Szpitala Miejskiego w Toruniu
Ordynator: dr L. Steinmetz

streszczenie

Podano opis sondy z akustycznym sygnałem i jej zastosowanie w lokalizacji kamieni lub ich fragmentów w układzie kielichowo miedniczkowym w czasie operacji kamicy nerek.
Przyrząd jest w okresie prób i wymaga dalszych usprawnień konstrukcyjnych.

Powszechnie uznawana jest konie­czność usuwania wszystkich złcgów w operacyjnym leczeniu kamicy ne­rek. Wiele kamieni „nawrotowych", to właśnie pozostawione drobne odła­my kamieni. Operacyjne wyjęcie ka­mieni lub fragmentów kamieni może jednak stwarzać czasami znaczne trudności. Kamień z miedniczki zostaje wyjęty szybko, lecz małe, położone w kielichach złogi lub oderwane frag­menty kamienia odlewowego stanowią nieraz trudne zadanie dla opera­tora. Zlokalizowanie tych złogów i ich wydobycie możliwe jest często jedynie przy zastosowaniu środków pomocniczych (1, 2, 3).

Najpewniejszą metodą oceny poło­żenia kamienia jest badanie radiolo­giczne. Niedobory aparaturowe i tech­niczne niezawsze pozwalają na radio­logiczną kontrolę w czasie operacji, a małe kamienie mogą stwarzać trud­ności interpretacyjne. Stosujemy za­tem dla zlokalizowania złogu metody dostępne; zdjęcia radiologiczne, son­dowanie kielichów łyżeczką, kleszczy­kami lub palcem a niekiedy nakłuwa­my miąższ nerki.

Dla ułatwienia lokalizacji kamienia w kielichach nerkowych zastosowaliś­my przyrząd ułatwiający to zadanie dzięki akustycznemu sygnałowi pow­stającemu przy zetknięciu sondy z ka­mieniem. Sonda długości 24 cm, o średnicy 4 mm, której koniec zagina się łukowato pod kątem 45°, wykonana jest z mosiądzu, niklowana i chromowana. Sonda zakończona jest rękojeścią w której znajduje się połączenie z kablem prowadzącym do wzmacniacza i głośnika.

Drgania mechaniczne, powstające przy zetknięciu sondy z kamieniem, przetwarzane są w czujniku sondy na elektryczne na zasadzie zjawiska piezoelektrycznego. Są one doprowadzane przewodem do gniazda wyjściowego w rękojeści. Sonda wprowadzona do układu kielichowo miedniczkowe-go przy zetknięciu z kamieniem prze­nosi to uderzenie przez przewód, wzmacniacz i głośnik jako silny cha­rakterystyczny trzask metalu o twardy przedmiot. Głośnik zaopatrzony jest w regulator głośności, a długi kabel umożliwia ustawienie go w pobliżu stołu operacyjnego. Różnica szmeru powstającego przy zetknięciu z bro­dawką czy ścianą kielicha, a kamie­niem jest dostatecznie wyraźna. Ze względu na położenie czujnika w końcówce sondy może ona być wyjaławiana jedynie w parach formaliny.

Przyrząd wzbogaca instrumentarium przy operacjach kamicy. Pozwala on zlokalizować kamień lub fragmenty kamienia w kielichu, szyjce kielicha, miedniczce nerkowej czy w połączeniu miedniczkowo moczo-wodowym. Jest szczególnie pomocny w kamicy współistniejącej z wodoner­czem, kiedy przez zmianę ułożenia pacjenta kamień może zmienić swoje położenie i wykonane przed zabiegiem zdjęcie radiologiczne może być już nieaktualne.

Przyrząd jest w okresie prób i wymaga pewnych usprawnień oraz zmian konstrukcyjnych; możliwość wyjaławiania w autoklawie, wykonania z elastycznego materiału, umożliwiającego dowolne wyginanie. Możliwość dołączenia czujnika do kleszczy ków lub igły.

Sondę użyliśmy w kilkunastu przy­padkach z wynikiem pozytywnym. Po niewielkich zmianach konstruk­cyjnych może ona mieć zastosowanie dla zlokalizowania kamienia, zmieniającego swoje położenie w układzie miedniczkowo moczowodowym a ta­kże w chirurgii dróg żółciowych. Mo­że być ona również pomocna w chirurgii urazowej np. przy poszukiwa­niu odłamków szkła w ranach poura­zowych.

Piśmiennictwo

  1. Heine G. i inn.: Transpelvine Lokali-sation von Nierenbecken, Nierenkelch und Harnleitersteinen an der isolirten Niere mit einer Ultraschallsonde. Zschr. Urol., 1973, 66, 337.
  2. Sympozjum Urologiczne — Pa­miętnik Pol. Tow. Urol., Gdańsk 1973.
  3. Tammen H. - Steinloffel mit akustischen Signal. Urol. Inter., 1973, 28, 158.
Adres autora
Lesław Steinmetz
ul. Kościuszki 11D/4
87-100 Toruń