PRZERZUT RAKA JASNOKOMÓRKOWEGO NERKI DO PĘCHERZA MOCZOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1999/52/3.

Przerzuty raka nerki są rozpoznawane klinicznie u około 30% chorych
już w trakcie pierwszego badania i znajduje się je sekcyjnie u 50% do 90%
pacjentów, którzy zmarli w wyniku choroby nowotworowej [6, 15].
W materiale sekcyjnym Saitoh [10] stwierdził przerzuty raka nerki naj-
częściej w: płucach (76%), węzłach chłonnych (66%), kościach (42%), wą-
trobie (41%), w przeciwnej nerce (23%), w nadnerczach po tej samej stro-
nie co guz pierwotny (17%) i w trzustce (14%). W innych narządach takich
jak:, gruczoł mleczny, język, gałka oczna, przysadka mózgowa, prącie,
jądro, jajnik czy moczowód, stwierdza się je stosunkowo rzadko [4, 5, 9,
10,13,15]. Jednym z-bardzo rzadkich umiejscowień przerzutu może być
pęcherz moczowy.
Celem pracy jest przedstawienie przypadku chorobowego pacjentki,
u której stwierdzono przerzut raka nerki do pęcherza moczowego.
OPIS PRZYPADKU
Chora K. Z. (nr historii choroby 6895/91) lat 64 została przyjęta do
Kliniki z powodu nasilającego się od miesiąca krwiomoczu, stanów go-
rączkowych oraz ogólnego osłabienia. Stwierdzono przyśpieszony od-
czyn Biernackiego (130 mm po jednej godzinie). Wyniki pozostałych ba-
dań laboratoryjnych były w normie. Badanie ultrasonograficzne wyka-
zało wodonercze po stronie prawej. Przed rokiem usunięto nerkę lewą z
powodu guza nowotworowego. Wynik badania histopatologicznego: Car-
cinoma clarocellulare renis sinistri. Przebieg pooperacyjny był bez powi-
kłań. W stanie ogólnym dobrym chora została wypisana do domu.
W pierwszej dobie leczenia szpitalnego wykonano rutynowo stosowa-
ne w naszej klinice badanie cytologiczne osadu moczu. Wynik badania
cytologicznego osadu moczu nr 6319-6320/91: Cellulae carcinomatosae pro-
babiliter adenocarcinoma. W badaniu cystoskopowym stwierdzono w obrę-
bie ujścia moczowodu prawego krwawiący, szaro-różowy, brodawczako-
waty guz prawie całkowicie zamykający jego ujście. Wykonano
elektroresekcję. Zmianę usunięto w całości. Badanie histopatologiczne nr
6631191 stwierdzono: Carcinoma clarocellulare tubulare metastaticum (ryc. 1
a i 1 b). Po zabiegu wodonercze uległo zmniejszeniu. Po 10 dniach chora w
stanie ogólnym dobrym została wypisana do domu i pozostaje pod opie-
ką ambulatoryjną. W cztery miesiące po wykonanym zabiegu wykonano
powtórnie badanie cytologiczne osadu moczu, (badanie cytologiczne nr
11820-11822/91), lecz komórek nowotworowych nie stwierdzono.
OMÓWIENIE
Guzy nowotworowe, jak i rzekomonowotworowe pęcherza moczowe-
go nie mają patognomicznych objawów klinicznych pozwalających na
ich właściwe różnicowanie. Podobnie obraz cystoskopowy obserwwo-
wanych zmian błony śluzowej pęcherza moczowego często nie pozwala
nawet na postawienie właściwego rozpoznania wstępnego. W tej grupie
zmian znajdują się również guzy przerzutowe [15].
Objawy kliniczne i obraz cystoskopowy w przedstawionym przez nas
przypadku przemawiały za pierwotną zmianą w obrębie błony śluzo-
wej pęcherza moczowego.
Przeszłość onkologiczna, jak również wynik badania cytologicznego
osadu moczu, w którym stwierdzono komórki nowotworowe podejrzane
o gruczolakoraka sugerowały przerzutowy charakter zmiany. Badanie hi-
stopatologiczne,, w całości usuniętej zmiany pozwoliło na ostateczne po-
stawienie rozpoznania carcinoma clarocellulare tubulare metastaticum renis.
W diagnostyce różnicowej badanej zmiany przerzutowej należy rów-
nież wziąć po uwagę inne, choć rzadkie nowotwory jasnokomórkowe, takie
jak np.: carcinoma clarocellulare pulmonis, carcinoma clarocellulare colli uteri,
adenocarcinoma mesonephroides corporis uteri czy adenocarcinoma mesonephro-
ides ovari. Bolkier i wsp. [3] przedstawili przypadek 54-letniej kobiety, u
której po 6 miesiącach po radykalnej nefrektomii z powodu raka jasnoko-
mórkowego nerki stwierdzono przerzut nowotworowy w pęcherzu mo-
czowym. Podobnie jak w naszym przypadku, rozpoznanie ustalono do-
piero po wykonaniu badania histopatologicznego usuniętej zmiany. Ro-
berts [9] uważa, że guzy przerzutowe pęcherza moczowego stanowią mniej
niż 2%. Przerzuty raka jasnokomórkowego do pęcherza moczowego są
bardzo rzadkie. Już w 1909 roku Suzuki [11] udokumentował 30 guzów
przerzutowych pęcherza moczowego. W 1947 Nalle opisał 3 przypadki, a
Alacron i Melick przeanalizowali 17 guzów przerzutowych pęcherza mo-
czowego [2, 7]. Saitoh [10] badając 1451 zwłok wykazał obecność przerzu-
tów w pęcherzu moczowym u około 2% pacjentów. W dostępnym piśmien-
nictwie polskim znaleźliśmy tylko dwa doniesienia o przerzucie raka
jasnokmórkowego nerki do pęcherza moczowego. Już w 1932 roku Szy-
monowicz [12] opublikował przypadek przerzutu raka jasnokomórkowe-
go nerki do pęcherza moczowego i pochwy a w 1988 roku Witeska i Pyp-
no [13] donoszą o przerzucie do pęcherza moczowego.
Mechanizm powstawania przerzutów raka jasnokomórkowego nerki
w pęcherzu moczowym jest niejasny. Niektórzy autorzy uważają, że
dochodzi do bezpośredniej implantacji komórek nowotworowych w
nabłonek urotelialny. Inni wskazują na możliwość powstawania prze-
rzutów drogą wstecznych zatorów żylnych. Dyskutowana jest również
możliwość powstawania przerzutów drogą naczyń limfatycznych [8].
Leczeniem jest przezcewkowe usunięcie zmiany (TUR) i częściowa cy-
stektomia z Ureterektomia lub bez.
W przypadkach zmian pojedynczych i powierzchniowych wystarczy
samo przezcewkowe usunięcie zmiany (TUR) [3]. Takie postępowanie w
naszym przypadku przyniosło spodziewany efekt terapeutyczny. Roko-
wanie u tych chorych jest niepomyślne, jakkolwiek obserwuje się 1-3
-letnie przeżycia [1].
Powyższe doniesienie przedstawiamy ze względu na skąpą liczbę
opisów podobnych przypadków, szczególnie w piśmiennictwie polskim.
Należy zwrócić uwagę na przydatność badania cytologicznego osadu
moczu w diagnostyce i monitorowaniu nie tylko guzów pierwotnych,
ale również przerzutowych pęcherza moczowego.

1. [1] Acino, S. M., Hampel, N.: Renal cell carcinoma presenting with gross hema-
2. turiafrom Solitary bladder metastasis. Eur. Urol.1988,15, 294-296.
3. [2] Alacron, H., Melic, W.: Metatstatic hypernephroma to the bladder. J. Urol. 1968,
4. 99, 387-390.
5. [3] Bolkier, M., Moskovitz, B., Munichor, M., Genesin, Y., Levin, R.: Meta-
6. static renal cell carcinoma to the bladder. Urol. Int. 1993, 50,101-103.
7. [4] Buller, R. E., Braga, C. A., Tanagho, E. A., Miller, T.: Renal cell carcinoma
8. metastatic to the ovary. J. Reprod. Med. 1983, 28, 217-220.
9. [5] Gross, A. J., Fleige, B., Dieckmann, K. R: Penismetastase als erstes Zeichen
10. eines Nierenzellkarzinoms. Akt. Urol. 1991, 22, 327-329.
11. [6] Hajdu, S. J., Thomas, A. G.: Renal cell carcinoma at autopsy. J. Urol. 1967, 97,
12. 978-982.
13. [7] Nalle, B. C. Jr.: Distant metastases of 58 renal neoplasms: A case report of sec-
14. ondary metastatic pulsations from a renal tumor. J. Urol. 1947, 57, 662-665.
15. [8] Remis, R. E., Halverstadt, D. B.: Metastatic renal cell carcinoma to the blad-
16. der. Case report and reińew of the literature. J. Urol. 1986,136,1294-1296.
17. [9] Roberts, D. I.: Secondary neoplasms of the genitourinary tract. Br. J. Urol. 1978,
18. 50, 68.
19. [10] Saitoh, H.: Distant metastasis of renal adenocarcinoma. Cancer 1981, 48,1487-
20. 1491.
21. [11] Suzuki, S.: lmplantationskarzinom in der Harnblasen Schleimhaut. Berl. Klin.
22. Wochenschr. 1909, 46, 294-297.
23. [12] Szymonowicz, j. R.: Rare form of metastases of hypernephroma in bladder el
24. imgina, Pol. Przegl. Chir. 1932,11,174.
25. [13] Weiss, R. E., Corvalan, A. H., Dillon, R. W.: Melestatic renal cell carcinoma
26. presentic as impotence. J. Urol. 1993,149, 821-823.
27. [14] Witeska, A. Pypno, W.: Przerzut raka jasnokomórkowego do pęcherza. XX Zjazd
28. PTU, Katowice, 1988.
29. [15] Zieliński, J.: Onkologia urologiczna. PZWL, Warszawa, 1986.