PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

KOD: 8.4 - Porównanie jakości materiałów tkankowych, pochodzących z przezcewkowej biopsji tru-cut i elektroresekcji guza, wykonanych w warunkach klinicznych, do określenia stopnia zaawansowania raka pęcherza moczowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Piotr Chłosta 1, Tomasz Szopiński 2, Artur A. Antoniewicz 2, Jakub Dobruch 2, Tomasz Dzik 3, Janusz Kopczyński 4, Andrzej Borówka 1
1 Oddział Urologii, Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach
2 Klinika Urologii, I Zespół Dydaktyki Urologicznej CMKP, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
3 Zakład Patologii, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
4 Zakład Patologii i Biologii Nowotworów, Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach

streszczenie

Wprowadzenie. Jednym z czynników określających sposób leczenia chorych na raka pęcherza moczowego (RPM) jest stopień klinicznego zaawansowania nowotworu. Zasadniczym sposobem oceny stopnia zaawansowania raka jest ocena histopatologiczna materiału tkankowego uzyskanego metodą elektroresekcji przezcewkowej guza (TURBT). Na podstawie badań obrazowych przeprowadzonych przed cystoskopią oraz na podstawie endoskopowej oceny pęcherza dotkniętego rakiem, można u części chorych podejrzewać, że guz ma charakter naciekający. Opracowanie metody uzyskania materiału tkankowego do badania histopatologicznego o lepszej jakości i w sposób mniej inwazyjny od TURBT powinno przyczynić się do zmniejszenia ryzyka powikłań związanych z przezcewkowym wycięciem guza, stworzenia możliwości uproszczenia postępowania terapeutycznego u wybranych chorych oraz uniknięcia wątpliwości diagnostycznych w przypadkach na raka pęcherza moczowego o dużym zaawansowaniu miejscowym.
Cel pracy. Porównanie jakości materiału tkankowego pochodzącego z biopsji tru-cut RPM, wykonanej pod kontrolą cystoskopii w warunkach klinicznych w celu dokonania oceny naciekania mięśnia wypieracza pęcherza moczowego przez guz z materiałem pochodzącym z TURBT.
Materiał i metody. Analizą objęto 42 chorych na inwazyjnego RPM. U każdego z nich, podejrzenie naciekającego charakteru raka powzięto na podstawie badań obrazowych, badania dwuręcznego oraz cystoskopii. U wszystkich chorych przezcewkową biopsję tru-cut przeprowadzano w trakcie znieczulenia przed planową, diagnostyczną TURBT. Biopsję wykonywano automatyczną igłą tru-cut Cook 18 G / 48 cm, lub igłą tru-cut własnej konstrukcji 16 G/ 40 cm, przystosowaną do pracy z pistoletem biopsyjnym, pod pełną kontrolą wzrokową z wykorzystaniem cystoskopu z prostym kanałem roboczym. W każdym przypadku uzyskano wiarygodny materiał do badania mikroskopowego (h-p). Średnia liczba bioptatów pobranych od poszczególnego chorego wynosiła 2 (od 1 do 3). Materiał uzyskany metodą elektroresekcji poddawano standardowej fragmentacji przed wysłaniem do badania mikroskopowego na: skrawki z egzofitycznej części guza, dna po elektroresekcji i obrzeża guza. Dokonano porównania jakości histologicznej materiału pochodzącego z TURBT i biopsji rdzeniowej u każdego chorego. Dodatkowo, materiał pochodzący z biopsji tru-cut poddano badaniom immunohistochemicznym metodą DAB, na obecność cytokeratyny i aktyny mięśni gładkich. Porównano wynik badania h-p materiału uzyskanego igłą tru-cut z wynikiem badania mikroskopowego usuniętego pęcherza moczowego u każdego chorego.
Wyniki. Nie obserwowano powikłań, które można by wiązać z przezcewkową biopsją tru-cut. U wszystkich chorych biopsja tru-cut dostarczyła materiał tkankowy nadający się do wiarygodnej oceny histopatologicznej. U sześciu chorych materiał uzyskany metodą TURBT wykazał istotne zmiany termiczne i zmiażdżenie tkanki sugerującej naciek raka. Średnia długość rdzeni tkankowych uzyskanych igłą tru-cut wynosiła 15 mm (8 - 17 mm). Badanie h-p materiału pochodzącego z biopsji tru-cut potwierdziło naciekanie błony mięśniowej pęcherza moczowego u wszystkich chorych, a pochodzącego z TURBT jedynie u 36 (86%). Zgodność oceny charakteru utkania RPM (rak przejściowonabłonkowy - 28 chorych, rak płaskonabłonkowy - 2 chorych, rak gruczołowy - 1 chory) dokonanej na podstawie badania rdzeni tkankowych oraz na podstawie badania preparatu po cystektomii radykalnej uzyskano u wszystkich chorych, zaś zgodność oceny stopnia złośliwości (G) u 39 (93%) chorych.
Wnioski. Endoskopowa biopsja tru-cut guza pęcherza, wyraźnie wykazującego kliniczne cechy (badania obrazowe, cystoskopia, badanie dwuręczne) głębokiego naciekania ściany pęcherza, jest zabiegiem bezpiecznym, trwającym krótko i umożliwiającym uzyskanie reprezentatywnego materiału tkankowego do badania histopatologicznego. Biopsja tru-cut jest zabiegiem mniej inwazyjnym niż TURBT może znaleźć zastosowanie do określania charakteru i stopnia zaawansowania raka u wybranych chorych, u których badanie histopatologiczne wycinków z guza ma potwierdzić złośliwy charakter guza przed wykonaniem u nich cystektomii. Jakość materiału uzyskanego metodą biopsji tru-cut istotnie przewyższa jakość materiału uzyskanego metodą TURBT. Określenie ekspresji cytokeratyny w przypadkach naciekającego niskozróżnicowanego RPM ułatwia rozpoznanie typu histologicznego raka. Wykazanie ekspresji aktyny umożliwia precyzyjną ocenę inwazji wypieracza (zróżnicowania naciekania tkanki mięśniowej lub włóknistej).