PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

KOD: 7.2 - Zaawansowanie kliniczne raka stercza w chwili rozpoznania nowotworu na podstawie biopsji rdzeniowej
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Jakub Dobruch, Elza Modzelewska, Stanisław Szempliński, Przemysław Szostek, Artur A. Antoniewicz, Tomasz Dzik, Andrzej Borówka
Klinika Urologii CMKP, I Zespół Dydaktyki Urologicznej - Oddział Urologii Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie

streszczenie

Wprowadzenie. Raka gruczołu krokowego (PCa) rozpoznaje się na podstawie biopsji. Wskazania do jej wykonania stanowią: podwyższone stężenie swoistego antygenu sterczowego w surowicy (sPSA), podejrzenie raka wynikające z badania stercza palcem przez odbytnicę (DRE) lub/i ultrasonografii przezodbytniczej (TRUS). Stopień klinicznego zaawansowania miejscowego (cT) PCa określa się na podstawie wyniku biopsji oraz DRE i TRUS.
Cel pracy. Celem pracy jest dokonanie oceny stopnia klinicznego zaawansowania PCa na podstawie analizy danych mężczyzn poddanych biopsji stercza w naszym ośrodku.
Materiał i metody. Analizą objęto dane mężczyzn, u których w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 15 marca 2005 r. wykonano biopsję rdzeniową stercza (tru-cut core Bx) z powodu podwyższonego sPSA (ł4,0 ng/ml) i/lub nieprawidłowego wyniku DRE i/lub nieprawidłowego wyniku TRUS. U mężczyzn niebędących kandydatami do leczenia radykalnego, u których jedynym jej celem było potwierdzenie istnienia PCa bez potrzeby dokładnego określania stopnia miejscowego zaawansowania guza, wykonywano ,,biopsję formalną" (FLcoreBx). U pozostałych wykonywano biopsję wielomiejscową pod kontrolą TRUS (TRUScoreBx).
Wyniki. Biopsję stercza wykonano u 854 mężczyzn w wieku 34-90 lat (wiek średni: 69,15 roku). Najliczniejszą grupę wśród wszystkich poddanych biopsji stanowili mężczyźni w wieku 70-79 lat (44,8%). Wskazania do biopsji były następujące: wyłącznie podwyższenie sPSA - 332 (38,9%) mężczyzn, wyłącznie nieprawidłowy wynik DRE - 37 (4,3%) mężczyzn oraz nieprawidłowy wynik DRE i podwyższenie sPSA - 370 (43,3%) mężczyzn. Zmiany wyłącznie w TRUS sugerujące istnienie PCa stwierdzono u sześciu (0,7%) mężczyzn. U pozostałych 109 (12,8%) mężczyzn wskazaniem do wykonania biopsji, oprócz podwyższonego stężenia PSA lub nieprawidłowego wyniku badania DRE, był podejrzany o istnienie PCa wynik TRUS. PCa rozpoznano u 497 (58,2%) badanych. Raka klinicznie ograniczonego do stercza (cTŁ2) wykryto u 343 (69%) z nich, w tym u 315 (74,8%) poddanych TRUScoreBx i u 28 (36,8%) poddanych FLcoreBx. Kliniczne cechy naciekania pozasterczowego stwierdzono u 154 (31%) chorych, w tym u 106 (25,2%), u których wykonano TRUScoreBx. Najliczniejszą grupę wśród chorych, u których wykonano TRUScoreBx, stanowili chorzy na raka o zaawansowaniu klinicznym T1c - 151 (35,9%) mężczyzn (tabela).
Tabela I. Stopień klinicznego zaawansowania miejscowego (cT) raka stercza rozpoznanego na podstawie biopsji rdzeniowej: wielomiejscowej (TRUScoreBx) lub ,,formalnej" (FLcoreBx)
Wśród nowotworów klinicznie ograniczonych do stercza dominowały raki o małej lub umiarkowanej złośliwości (Gl. s. 6) - stanowiły one 82,8% wszystkich raków o zaawansowaniu cT 2b. Odsetek nowotworów o dużej złośliwości (Gl. s. 7) był natomiast największy (36,4%) u mężczyzn, u których rozpoznano raka naciekającego poza stercz. Stwierdzono zależność między wiekiem chorych na PCa i cT raka: rak był ograniczony do stercza u wszystkich chorych w wieku 40-49 lat oraz u 53,2% chorych w wieku 70-79 lat. Wykazano związek między cT PCa i sPSA: średnie sPSA u mężczyzn, u których rozpoznano raka o zaawansowaniu T1c, cT2a, cT2b i cT3 wynosiło odpowiednio 22,3 ng/ml, 17,5 ng/ml, 30,1 ng/ml i 47 mg/ml.
Wnioski. Rak klinicznie ograniczony do stercza występuje w naszym materiale u nieco ponad 2/3 chorych na PCa. Ryzyko wykrycia raka miejscowo zaawansowanego zwiększa się wraz z wiekiem chorych oraz jest tym większe, im większe jest sPSA. Złośliwość raka klinicznie ograniczonego do stercza jest na ogół mniejsza od złośliwości raka zaawansowanego miejscowo. Dane, pochodzące ze współczesnego piśmiennictwa świadczą, że miejscowe zaawansowanie kliniczne PCa określone w momencie rozpoznania raka u chorych badanych przez nas jest większe niż u chorych, u których rozpoznaje się PCa w krajach, w których oznaczanie sPSA jest znacznie bardziej rozpowszechnione.