PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Ocena kliniczna preparatu Fitoprost w leczeniu początkowego stadium łagodnego rozrostu stercza
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2001/54/3.

autorzy

Tadeusz Niezgoda, Zenona Jabłońska, Jarosław Kasprzak, Tomasz Szydełko, Janusz Dembowski, Jerzy Lorenz
Klinika Urologii AM we Wrocławiu
Kierownik kliniki: prof, dr hab. med. Jerzy Lorenz

słowa kluczowe

stercz, łagodny rozrost stercza, farmakoterapia, Fitoprost

streszczenie

Cel pracy. Ocena Fitoprostu, nowo wprowadzonego na rynek preparatu roślinnego, będącego wyciągiem z boczni pilkowanej, w leczeniu łagodnego rozrostu stercza.
Materiał i metodyka. Badaniu, oceniającemu skuteczność terapeutyczną i tolerancję preparatu, poddano 30 pacjentów. Lek byl podawany 2 razy dziennie w postaci kapsułek, zawierających 160 mg preparatu. Okres obserwacji wynosił 12 tygodni. Oceniano parametry obiektywne - Qmax, Qave, Vres, subiektywne - badane kwestionariuszem I-PSS i Quality of Life oraz objawy uboczne.
Wyniki. Spośród badanych parametrów statystycznie znamienne okazało się zwiększenie maksymalnego przepływu cewkowego oraz zmniejszenie dolegliwości w skali I-PSS i poprawa jakości życia w skali QoL. Nie zaobserwowano objawów ubocznych związanych z przyjmowanym lekiem.
Wnioski. Fitoprost jest preparatem pochodzenia roślinnego, skutecznym w leczeniu łagodnego rozrostu stercza i charakteryzującym się bardzo dobrą tolerancją.
Starzenie się społeczeństwa i wzrost świadomości dotyczącej problemów zdrowia powoduje, że coraz więcej mężczyzn udaje się do lekarza z powodu dolegliwości związanych z łagodnym rozrostem stercza. Zmiany histopatologiczne w sterczu, charakterystyczne dla łagodnego rozrostu stercza pojawiają się już u około 20% mężczyzn w wieku 40-50 lat. Odsetek ten powiększa się wraz z wiekiem badanych pacjentów. Dolegliwości powodowane przez łagodny rozrost stercza są również zależne od wieku i występują u około 25% mężczyzn w populacji 40-latków oraz u 50% 70-latków. Leczenia zabiegowego z powodu łagodnego rozrostu stercza wyma- ga 10% pacjentów. Pozostałe 90% można leczyć zachowawczo (1). W leczeniu łagodnego rozrostu stercza, oprócz postępowania polegającego na „czujnej obserwacji\\\" powszechnie stosowane są preparaty farmakologiczne - a-blokery, inhibitory 5a-reduktazy i substancje pochodzenia roślinnego (2, 3, 4, 5, 6,7). Do tej ostatniej grupy należy Fitoprost - wyciąg z owoców boczni pilkowanej (Serenoa repens), produkowany przez firmę Hasco-Lek. CEL PRACY W pracy podjęto się oceny skuteczności i tolerancji preparatu Fitoprost w leczeniu początkowego stadium łagodnego rozrostu stercza. Badanie zostało zaprojektowane jako otwarta próba kontrolowana. MATERIAŁ I METODA Badanie przeprowadzono w Klinice Urologii Akademii Medycznej we Wrocławiu w okresie marzec-gru-dzień 2000 roku. Badaniem objęto 30 pacjentów w wieku od 45 do 88 lat, średnia wieku wynosiła 64,8 roku. Przyjęto następujące kryteria włączenia do próby: • mężczyzna w wieku powyżej 45 lat, leczony ambulatoryjnie, u którego rozpoznano zaburzenia oddawania moczu zależne od łagodnego rozrostu stercza; • nasilenie objawów wyrażone w skali IPSS większe lub równe 8 punktom; • maksymalny przepływ cewkowy wynoszący mniej niż 15 ml/sek.; • stężenie PSA w surowicy nie przekraczające 10 ng/ml. Do badania nie kwalifikowali się pacjenci, u których: • rozpoznano nowotwór gruczołu krokowego; • stosowano leczenie zabiegowe dolnych dróg moczowych; • występowały inne schorzenia dolnych dróg moczowych; • stosowali w okresie dwóch tygodni przed rozpoczęciem próby leczenie farmakologiczne z powodu BPH (w przypadku finasterydu okres ten wynosił 6 miesięcy). Protokół badania obejmował 3 wizyty pacjenta -włączającą, kontrolną po 4 tygodniach (28 dzień) i kończącą, po 12 tygodniach (84 dzień). W czasie wizyty włączającej pacjent był badany fizykalnie w zakresie układu moczowo-płciowego, wykonywano badanie przepływu cewkowego (aparat Urodyn 1000 firmy Dantec), przezbrzuszne badanie ultrasonograficzne układu moczowego, podczas którego oceniano zaleganie moczu po mikcji (aparat Panther 2002 firmy Briicl & Kiear z oprogramowaniem fabrycznym). Kwalifikowany pacjent wypełniał kwestionariusz międzynarodowej skali objawów ze strony gruczołu krokowego (I-PSS) i oceniał wskaźnik jakości życia (QoL). W czasie wizyty w 28 dniu oceniano - w skali umownej - efekt terapeutyczny stosowanego leku i występowanie ewentualnych objawów ubocznych. Podczas wizyty kończącej, w 84 dniu pacjent wypełniał kwestionariusz I-PSS i QoL, oceniano (lekarz prowadzący próbę i pacjent) efekt terapeutyczny, wykonywano badanie USG i badanie przepływu cewkowego. Pacjenci zakwalifikowani do próby przyjmowali podczas jej trwania doustnie, dwa razy dziennie, po 1 kapsułce preparatu Fitoprost, zawierającej 160 mg wyciągu z owoców karłowatej palmy amerykańskiej - boczni pił-kowanej (Serenoa repens). WYNIKI W przeprowadzonej zgodnie z przedstawionym powyżej protokołem próbie uzyskano następujące wyniki. Oceniając nasilenie dolegliwości w skali 1-PSS, stwierdzono w czasie przyjmowania preparatu znamienne statystycznie zmniejszenie sumy punktów, co oznacza zmniejszenie dolegliwości odczuwanych przez pacjenta. Wartość średnia wskaźnika I-PSS dla badanej grupy pacjentów na początku próby wynosiła 14,34 punktu, po 4 tygodniach leczenia 13,21 punktu, a na zakończenie leczenia 11,93. W czasie leczenia uzyskano średnie obniżenie wskaźnika I-PSS o 2,47 punktu. Różnice pomiędzy wartościami wskaźnika I-PSS dla każdego etapu próby są znamienne statystycznie na poziomie istotności p<0,00001 (ryc. 1). Ocena jakości życia (QoL) opierała się na opartej na 7-przedziałowej, skategoryzowanej skali oceny, powszechnie stosowanej jako uzupełnienie kwestionariusza I-PSS. Średnia wartość wskaźnika dla badanej grupy na początku badania wynosiła 2,9, po 4 tygodniach leczenia 2,69, a na koniec próby 2,45. Zmniejszanie się wartości wskaźnika QoL świadczy tym, że pacjent subiektywnie ocenia swój stan jako ulegający poprawie. W kategoriach opisowych różnica w wartościach wskaźnika QoL wyrażała zmianę oceny samopoczucia przez pacjenta z kategorii „czuję się średnio\\\" w kierunku „czuję się raczej dobrze\\\". Zaobserwowane różnice były istotne statystycznie na poziomie istotności p<0,00023 (ryc. 2). Wartość maksymalnego przepływu cewkowego w grupie badanej przed leczeniem wynosiła 11,05 ml/sek., a po 12 tygodniowym leczeniu preparatem Fitoprost 12,39 ml/sek. Różnica 1,34 ml/sek. jest znamienna statystycznie na poziomie istotności statystycznej p<0,00027 (ryc. 3).Wartość średniego przepływu cewkowego w badanej grupie przed badaniem wynosiła 5,26 ml/sek., a po zakończeniu leczenia 5,59 ml/sek. Różnica wynosząca 0,33 ml/sek. nie jest istotna statystycznie (ryc. 4). W czasie wizyty włączającej u pięciu pacjentów stwierdzono zaleganie moczu po mikcji, wynoszące od 15 do 50ml, średnio 29 ml. Po zakończeniu próby u żadnego z pacjentów nie stwierdzono zalegania moczu po mikcji. Podczas przeprowadzania próby u nikogo z badanych nie wystąpiły objawy uboczne związane z przyjmowanym preparatem i nie zaistniała konieczność zaniechania podawania leku. OMÓWIENIE Patogeneza łagodnego rozrostu stercza do chwili obecnej nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Przyjmuje się, że łagodny rozrost stercza powstaje w wyniku działania kilku czyników: oddziaływania hormonów płciowych - testosteronu, dihydrotestosteronu, estrogenów i czynników wzrostu na tkankę stercza, obecności komórek pnia macierzystego i zaburzeń w ich różnicowaniu oraz zachwianiu równowagi procesów apoptozy (1). W badaniach laboratoryjnych nad mechanizmem działania wyciągu z boczni piłowanej stwierdzono, że ma on wpływ na aktywność enzymów występujących w tkankach gruczołu krokowego (4). W różnym stopniu, zależnie od wytwórcy preparatu, hamuje on aktywność 5a-r-eduktazy, a tym samym zmniejsza stężenie dihydrotestosteronu - aktywnej postaci testosteronu, łączącej sic z receptorem androgenowym. Przyjmując aktywność finastc-rydu za 1, wyciągi z boczni są od 7000 do 40 000 razy mniej aktywne. Preparat hamuje także cyklooksygcnazę, 5-lipooksygenazę i fosfolipazę, co w badaniach laboratoryjnych objawiało się działaniem przeciwobrzękowym i antyestrogenowym (3). Wielokierunkowe odziaływanie wyciągu z boczni piikowanej może tłumaczyć jego skuteczność lerapeutycz-ną (3). WNIOSKI Przeprowadzona próba kliniczna z preparatem Fito-prost wykazała jego subiektywną (skala dolegliwości I-PSS i QoL) oraz obiektywną (badania przepływu cewkowego, ocena zalegania po mikcji) skuteczność w leczeniu łagodnego rozrostu stercza. Leczenie preparatem Fitoprost jest bezpieczne i bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Uzyskane wyniki lecznicze są porównywalne z innymi badaniami oceniającymi preparat}\\\' zawierające w swoim składzie wyciąg z owocu boczni piłkowanej (Serenoa re-pens).

piśmiennictwo

  1. 1. Borkowski A, Borówka A: Choroby gruczołu krokowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1997.
  2. 2. Carraro J, Raynaud JP, Koch G, Chisholm G, Di Silveno F, Te-illac P, Da Silva F, Cauquil J, Chopin D, Hamdy F. Hanus M, Haun D, Kalinleris A, Marencak J, Pener A, Perrin P: Comparison of phytotherapy (Permixon) with finasteride in the treatment of benign prostate hyperplasia: a randomized international study of1098 patients. Prostate 1996; 29; 23-240.
  3. 3. Frohmiiller H, Thciss M, Bracher F: Prostataerkramtngen im hoheren Lebensalter. Wissenchaftliche Verlagsgesellschaft nihil Stuttgart, 1995.
  4. 4. Koch E, Biber A: Phannakologische Wirkungen von Sabahmd Urticaextntcten als Griindlage fur eine rationale medicumentóse Therapie der benignen Prostalahyperplasie. Uroloce [B] 1994; 34; 95-101.
  5. 5. Krysi P, Koźmińska E, Zdrojowy R, Jabłońska Z, Lorenz J,Borkowski A: Ocena skuteczności, bezpieczeństwa i tolerancji stosowania Pennixonu u chotych z objawowym, łagodnym rozrostem givczoht krokowego. Urologia Polska 2000; 53, 2; 244-252.
  6. 6. Schilcher H, Wiilker A: Phytotherapie in der Urologie. Hippo-krates-Verlag Stuttgart, 1992.
  7. 7. Schilcher H: Gibt es eine rationale Therapie zur symptomati-schen Behandlung der benignen Prostatahyperplasie mittels Phy-lopharmaka? Erlautet an Dcispiel der Prostatamittel des Serenoa repem (Sabal fructus). Wicn - Med Wochcnschaft 1999; 8-10; 236-240.

adres autorów

Tadeusz Niezgoda
Katedra i Klinika Urologii AM nr Wrocławiu
50-043 Wroclaw
pi. I Maja 8
lei. (71) 34 34 759