Urazy moszny
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2002/55/3.

autorzy

Andrzej Łęcki, Henryk Zieliński: Klinika Urologii Centralnego Szpitala Klinicznego WAM w Warszawie
Kierownik kliniki: prof, dr hab. Henryk Zieliński

słowa kluczowe

moszna, uraz, ultrasonografia, operacja

streszczenie

Cel pracy. Poddano analizie przypadki urazów moszny, uwzględniając ich rodzaj, wyniki badania ullrasonograficznego i wybór sposobu leczenia.

Materiał i metoda. W lalach 1982-2000 leczono 51 chorych z powodu urazów moszny. Wiek poszkodowanych wynosił od 17 do 74 lat (średni: 25 lat). Przedopcracyjne badanie ultrasonograficzne wykonano u 30 mężczyzn.

Wyniki. Najczęstszą przyczyną urazu było bezpośrednie uderzenie (kopnięcie) - u 49 chorych; ponadto w 1 przypadku postrzał i w 1 ugryzienie. Obrażenia zaopatrzono chirurgicznie u 47 chorych, pozostałych 4 leczono zachowawczo. Stwierdzono następujące rodzaje urazów: pęknięcie jądra (27), krwiak moszny (12), stłuczenie jądra (7), stłuczenie najądrza (2), pęknięcie najądrza (1), wodniak jądra (1) i ranę kąsaną moszny (1). Amputację jądra wykonano u 2 chorych. Czas hospitalizacji wynosił średnio 7 dni. Badanie ultrasonograficzne pozwoliło dokładniej określić charakter obrażeń (zwłaszcza, gdy wystąpiło pęknięcie osłonki białawej), a u 4 chorych - odstąpić od zabiegu, kontrolując proces gojenia.

Wnioski. Urazy moszny z reguły dotyczą młodych mężczyzn, stąd ratowanie jądra ma istotne znaczenie dla zachowania pełnej płodności. Badanie ultrasonograficzne jest metodą bardzo przydatną przy ocenie obrażenia i wyborze postępowania, głównie chirurgicznego.

WSTĘP Urazy moszny najczęściej zdarzają się podczas bójek, zawodów sportowych, wypadków komunikacyjnych oraz działań wojennych. Wczesne leczenie chirurgiczne ma na celu zapobiec niedokrwiennemu zanikowi jądra (wskutek ucisku przez narastający krwiak i obrzęk) oraz rozwojowi wtórnego zakażenia z następowym ropniem narządu [1,2,3,4,5]. Badaniem pomocniczym, stosowanym w celu określenia rodzaju obrażenia, jest ultrasonografia [6,7,8].MATERIAŁ I METODA W latach 1982-2000 w klinice leczono 51 chorych z powodu urazów moszny. Wiek mężczyzn wynosił od 17 do 74 lat, średnio 25 lat. W 49 przypadkach przyczyną hospitalizacji był uraz tępy (kopnięcie), w jednym przypadku postrzał i w jednym - ugryzienie przez psa. Czas zgłoszenia się do szpitala po urazie wynosił od 1 do 5 dni, średnio 2 dni. Przedoperacyjne badanie ultrasonogra-ficzne wykonano u 30 chorych, starając się przede wszystkim wykluczyć pęknięcie osłonki białawej jądra przy niewielkich krwiakach worka mosznowego. WYNIKI Obrażenia zaopatrzono chirurgicznie u 47 chorych, pozostałych czterech leczono zachowawczo. Rodzaje uszkodzeń w obrębie worka mosznowego ilustruje tabela 1. Zabiegi sprowadzały się do ewakuacji krwiaków, zeszycia osłonki białawej oraz drenażu moszny. Amputację jądra wykonano u dwóch chorych. Czas hospitalizacji wynosił średnio 7 dni. Antybiotyki podawano do 5 dni po operacji, głównie cefalosporyny, a także niesterydowe leki przeciwzapalne. Badanie ultrasonograficzne wykonywane sondą 7,5 MHz pozwoliło dokładniej określić rodzaj obrażenia (zwłaszcza, gdy wystąpiło pęknięcie osłonki białawej) i umożliwiło kontrolowanie procesu gojenia (ryc. 1, 2). U czterech chorych ze stłuczeniem jądra odstąpiono od zabiegu po wykonaniu tego badania (ryc. 3, 4). Na 30 przeprowadzonych procedur USG dwie były fałszywie dodatnie oraz trzy fałszywie ujemne i dotyczyły pęknięć jądra. OMÓWIENIE Rzadko występujące urazy moszny, a zwłaszcza jąder, mają szczególne znaczenie, gdyż dotyczą przyszłego rokowania dotyczącego zachowania płodności. W następstwie wzrostu poziomu FSH dochodzi do zwiększenia aromatyzacji testosteronu, co w konsekwencji doprowadza do wzrostu stężenia estradiolu. Związek ten zaburza spermatogenezę, powodując zaburzenia płodności. Zmiany te pogłębiają się wyraźnie przy utracie jednego z jąder [9,10]. Urazy obu jąder są z reguły sporadyczne i towarzyszą im rozlegle rany sąsiednich tkanek i narządów [11,12,13]. U chorego z postrzałem stycznym moszny pomimo, że rana na skórze nie była rozległa, doszło do pęknięcia osłonki białawej jądra z powodu dużej energii kinetycznej pocisku wystrzelonego z karabinu. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy obrażeniami jąder a potencjalnym ryzykiem rozwoju raka [14]. Rozbieżności poglądów dotyczą wartości badania ul-trasonograficznego w przypadku urazów moszny. Sonogram)\\\' chorych z chirurgicznie potwierdzonymi pęknięciami jąder pokazują najczęściej niejednorodną echoge-niczność i utratę gładkiego obrysu narządu [11]. Badanie w czasie rzeczywistym może być uzupełnione kolorową dopplerowską ultrasonografią, która zwiększa dokładność rozpoznania [6,15]. W niektórych jednak przypadkach tylko interwencja chirurgiczna pozwala na właściwe rozpoznanie kliniczne [7,16]. W naszym materiale także nic ustrzegliśmy się błędów przy wykonywaniu tego badania. WNIOSKI 1. Urazy moszny dotyczą z reguły młodych mężczyzn, stąd wczesne zaopatrzenie chirurgiczne, zwłaszcza obrażeń jąder, ma istotne znaczenie dla zachowania płodności. 2. Badanie ultrasonograficzne jest metodą bardzo pomocną przy ocenie rodzaju uszkodzeń i wyborze postępowania, którym jest najczęściej zabieg operacyjny.

piśmiennictwo

1. Hayami S, Ishigooka M, Suzuki Y, Sasagawa I, Nakada T, Mitobe K:Pathological changes of traumatic dislocated testis. Urol Int 1996; 56:129-132.
2. Lawson JS, Rotem T, Wilson SF:Catastrophic injuries to the eyes and testicles in footballers. Med J Austral 1995; 163: 242-244.
3. Moussaoui A, Jouale A, Benjelloun S: Traumatismcs des bourses. Analyse de 25 observations. Journal d Urologie 1996; 102: 88-91.
4. Altarac S: Management of 53 cases of testicular trauma. Eur Urol 1994; 25:119-123.
5. Hodonou RK, Diallo A, Akpo EC, Koura A, Hounasso PR Goudote E: Traumatismes desorganes genitaux exlemes ma-sculins. Ann Urol (Paris) 1997; 31:318-321.
6. Berman JM, Beidle TR, Kunberger LE, Lctourneau JG: Sonographic evaluation of acute intrascrotal pathology. AJR 1996; 166: 857-861.
7. Mulhall JP, Gabram SG, Jacobs LM:Emergency management of blunt testicular trauma. Acad Emerg Med 1995; 2: 639-643.
8. Pa til MG, Onuora VC: The value of ultrasound in the evaluation of patients with blunt scrotal trauma. Injur}\\\' 1994; 25: 177-178.
9. Nolten WE, Viosca SP, Korenman SG, Mardi R, Shapiro SS: Association of elevated estradiol with remote testicular trauma in young infertile men. Fertil & Steril 1994; 62: 143-149.
10. Lin WW, Kim ED, Quesada ET, Lipshultz LI, Coburn M: Unilateral testicular injury from external trauma:evaluation of semen quality and endocrine parameters. J Urol 1998; 159: 841-843.
11. Learch TJ, Hansen LP, Ralls PW:Sonography in patients with gunshot wounds of the scrotum: imaging findings and their value. AJR 1995; 165: 879-883.
12. Katlowitz NM, Fliescher A, Benet AE:Reestablishmeni of male sexual function and appearance 23 years after alligator induced traumatic orchiectomy and penile lacerations. J Urol 1995; 153: 1929-1930.
13. Talic RF: Unilateral traumatic hematocele - an unusual presentation of bilateral testicular rupture. Scand J Urol Nephrol 1999; 33: 131-132.
14. Merzenich H, Ahrcns W, Stang A, Baumgardt EC, Jahn I, Stegmaicr C, Jockel KH: Sorting the hype from the facts in testicular cancer: is testicular cancer related to trauma! J Urol 2000; 164: 2143-2144.
15. Hendrix AJ, Dang CL, Vroegindeweij D, Korte JH: D-m-ode and colour-flow duplex ultrasonography: a useful adjunct in diagnosing scrotal diseases? Br J Urol 1997; 79: 58-65.
16. Corrales JG, Corbel L, Cipolla B, Staerman F, Darnault P, Guille F, Lobel B: Accuracy of ultrasound diagnosis after blunt testicular trauma. J Urol 1993; 150: 1834-1836.

adres autorów