english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Dr Zygmunt Traczyk urodził się 10 sierpnia 1898 roku w Żyrardowie. Nauka w szkole średniej przypadła Mu na lata I wojny światowej. Od listopada 1918 r. do lutego 1919 r. odbył służbę wojskową. Uczęszczał do gimnazjum humanistycznego im. Tadeusza Rejtana w Warszawie, które ukończył w 1920 roku. Od lipca 1920 r. do lipca 1922 r. pełnił służbę wojskową w 1 Pułku Łączności i w tym też czasie zapisał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. W indeksie studentów jest zapisany pod datą 3 stycznia 1921 roku. W czasie studiów, w okresach wakacyjnych, wyjeżdżał rokrocznie do Grodna, gdzie pracował w charakterze asystenta-woluntariusza w Oddziale Chirurgicznym Szpitala Miej-słdego i Wojskowego Szpitala Okręgowego. W 1921 r. zorganizował na terenie rodzinnego Żyrardowa Koło Akademików, mające na celu działalność społeczną. W tym też okresie, wraz z dr. med. A. Szulcem powołał do życia uniwersytet ludowy na terenie Żyrardowa. W Kole Medyków pełnił przez pewien czas obowiązki bibliotekarza. Jako absolwent medycyny pracował w charakterze woluntariusza w Szpitalu Wolskim na oddziałach chorób wewnętrznych i płucnych. Tak więc. kiedy młody dr Zygmunt Traczyk otrzymał w 1926 roku dyplom lekarza, stopień doktora wszechnauk lekarskich Uniwersytetu Warszawskiego i prawo praktyki lekarskiej, miał już pewien zasób doświadczenia zawodowego i obywatelskiego. Po otrzymaniu dyplomu rozpoczął pracę w Oddziale Chirurgicznym dr Z. Slawińskiego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Ze szpitalem tym związana jest cala Jego kariera zawodowa. Pracował w nim począwszy od wolontariusza, a na kierownictwie Kliniki I Katedry Urologii działalność swą zakończył.

Od stycznia 1928 roku dr Traczyk pracował jako asystent etatowy oddziału chirurgicznego. Jednocześnie pełni! funkcję lekarza ambulatorium, najpierw Szpitala Przemienienia Pańskiego, potem Szpitala Dzieciątka Jezus.

W czasie urlopu w 1929 roku przebywał w Czechosłowacji, mając możność zapoznania się z tamtejszymi zakładami szpitalnymi i uzdrowiskowymi. W 1930 roku brał udział w Zjeździe Lekarzy Słowańskich w Splicie. Zwiedził wówczas zakłady i kliniki uniwersyteckie w Belgradzie i brał udział w operacjach wykonywanych przez prof. Kosticza.

W dalszych latach ujawniają się i kształtują zainteresowania dr. Traczyka urologią. I tak w roku 1932, za zgodą ordynatora oddziału, pracował w oddziale

urologicznym dr. med. Wacława Lilpopa w Warszawie. Był to wówczas największy z czterech oddziałów urologicznych w Polsce, liczył bowiem 105 łóżek, a dr Lilpop był jednym z czołowych urologów polskich. W latach powojennych był współ-założycielem i pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Od listopada 1932 roku do końca czerwca 1933 roku odbył dr Traczyk studia urologiczne w Klinice Urologicznej prof. Legueu w Hospital Necker w Paryżu. Uzyskał tamie dyplom Assistant Etranger Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Paryskiego. Od grudnia 1934 roku do końca 1935 roku przebywał jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej w Klinice Urologicznej prof. G. Mariona w Paryżu, w której pracował także jako Assistant Etranger. W czasie przerwy wakacyjnej wyjechał do Londynu i pracował w Klinice Chirurgicznej prof. Robertsa w Szpitalu św. Bartłomieja, oraz w Oddziale Urologicznym w Szpitalu św. Piotra. Później, krótki okres pracował w klinikach w Rzymie. Tak więc dr Traczyk pogłębiał swoją wiedzę urologiczną w czołowych ośrodkach urologicznych Europy.

W 1936 roku, po śmierci dr. Słowińskiego, pozostał nadal starszym asystentem w oddziale, kierowanym teraz przez dar. Walca. Po ukończeniu okresu starszej asystentury wstąpił jako asystent-wolutariusz do I Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego, kierowanej wówczas przez prof, Z. Radlińskiego, w której pracował w latach 1937—1938. W tym czasie, w związku z myślą o pracy habilitacyjnej z urologii przeszedł ponownie, za zgodą profesora, do pracy w Oddziale Urologicznym dr. Lilpopa, Rozpaczał wówczas badania doświadczalne nad związkiem i kolejnością rozwoju gruźlicy nerek i gruźlicy najądrzy.

Nadeszły lata II wojny światowej. W 1939 raku porucznik rezerwy dr Traczyk zostaje powołany najpierw na ćwiczenia, a następnie zmobilizowany. Wybucha wojna. Kampanię wrześniową odbył jako komendant czołówki chirurgicznej R6, oraz chirurg szpitala wojennego 505. Wrócił do stolicy i do pracy w Szpitalu Dzieciątka Jezus w grudniu 1939 roku. Obejmuje kierownictwo wszystkich ambulatoriów, mieszczących się na terenie szpitala i pracuje jednocześnie jako asystent--woluntariusz w oddziale chirurgicznym dr. A. Ambroziewicza. W roku 1943 zorganizował oddział urologiczny w Szpitalu Dzieciątka Jezus i został jego ordynatorem, pozostając na tym stanowisku aż do przekształcenia oddziału w Klinikę Urologiczną Akademii Medycznej. Oddział ten, ewakuowany po Powstaniu Warszawskim do Piastowa spełniał tam funkcje oddziału chirurgicznego. W marcu 1945 roku dr Traczyk wrócił do oswobodzonej stolicy jako jeden z pierwszych chirurgów Szpitala Dzieciątka Jezus wraz ze swym oddziałem i natychmiast uruchomił go jako oddział chirurgiczny, który pracował w bardzo ciężkich warunkach; wśród gruzów, operowano przy świetle lamp karbidowych, w oddziale pozbawionym gazu, elektryczności i wody bieżącej. Dr Traczyk pełnił nadto obowiązki dyrektora szpitala, w zastępstwie dr. Okolskiego, do czasu jego powrotu z obozu jenieckiego. Za pracę w tych pionierskich warunkach otrzymał w 1946 roku Złoty Krzyż Zasługi.

Dopiero w 1947 roku oddział, z konieczności chirurgiczny, przekształcono ponownie w oddział urologiczny. Oddział ten znalazł pomieszczenie w pawilonie VI Szpitalu, na parterze.

Rozpoczętą przed wojną i przerwaną przez okupację pracę habilitacyjną doprowadził do końca i w roku 1948 miał wykład habilitacyjny pt. Gruźlica nerek i gruźlica najądrzy. Była to pierwsza w Polsce praca na temat gruźlicy nerek i najądrzy, wykonana doświadczalnie, dowodząca kolejności zakażenia. Uchwałę Rady Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego zatwierdziło Ministerstwo Oświaty i w roku 1949 nadało dr Traczykowi tytuł docenta urologii Uniwersytetu Warszawskiego.

W kwietniu 1949 roku grono urologów powołało do życia Polskie Towarzystwo Urologiczne. Inicjatorem prac przygotowawczych był dr med. Wacław Lilpop, a w skład Komitetu Organizacyjnego, który wykonał te prace, weszli między innymi Wacław) Lilpop, Zygmunt Traczyk i Stefan Wesołowski, Doc. Traczyk wszedł do pierwszego Zarządu Towarzystwa jako skarbnik. Był też pierwszym redaktorem organu Towarzystwa Urologia Polska.

W 1946 roku przebywał, korzystając ze stypendium Ministerstwa Zdrowia, w klinikach urologicznych w Paryżu i Londynie. W wyniku tych podróży wprowadził do Polski i spopularyzował nową metodę wyłuszczania gruczolaka stercza na drodze pozapęcherzowej i pozałonowej (sposób Millina). W oddziale, później klinice metoda ta była obowiązującą. W czasie obrad Dnia Urologicznego w Poznaniu w 1953 roku zespól kliniki przedstawił wyniki pierwszych 300 adenomektomii Millina. Sposób ten bardzo przyjął się w tych latach w Polsce, zwłaszcza chętnie operowali pozapęcherzowo chirurdzy, gdyż wyłuszczenie gruczolaka odbywa się wg Millina bardziej pod kontrolą wzroku, niż w starej metodzie Freyera

W tym czasie decydowały się losy przyszłej kliniki urologicznej w Warszawie. Już w roku 1949 doc. Traczyk zwrócił się do dziekana Wydziału Lekarskiego, prof. M. Kasprzaka o przyznanie Mu wykładów z urologii dla studentów medycyny.

W 1950 roku Akademia Medyczna w Warszawie powierza opiekę nad klinik;) urologiczną docentowi Traczykowi. Oddział został przekształcony w Klinikę Urologiczną w styczniu 1951 roku, a docent Traczyk — mianowany został profesorem nadzwyczajnym na Katedrze Urologii AM w Warszawie. Profesor podjął wówczas wraz z mgr. Czesławom Wachtlem z Politechniki Warszawskiej prace nad zastosowaniem diagnostycznym i leczniczym fal ultradźwiękowych w kamicy moczowej. Była to pionierska praca nie tylko w Polsce, niestety nie została ukończona.

Prof. Traczyk został członkiem Rady Naukowej Instytutu Balneoklimatycznego W Poznaniu we wrześniu 1952 roku. Zorganizował kliniczny ośrodek naukowo-ba-dawczy w Szczawnie-Zdroju dla chorych urologicznych. Prof. Traczyk był członkiem Państwowej Rady Zdrowia od 1945 roku i członkiem Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia. Jako zastępcy przewodniczącego komisji chirurgicznej powierzono Mu przewodnictwo Komisji d/s Chirurgii Doświadczalnej. W 1952 roku był delegowany do Francji, w celu zapoznania się z pracą tamtejszych ośrodków chirurgii doświadczalnej.

Profesor Traczyk zorganizował klinikę urologiczną w warunkach nadzwyczaj skromnych, na jakie ówczesną Stolicę było stać. Klinika liczyła 45 łóżek, prowadzała bieżącą pracę usługową oraz wykłady i ćwiczenia dla studentów ostatnich lat medycyny. W klinice pracowali: dr med. Kazimierz Szczepański, adiunkt i zastępca Kierownika Kliniki, dr med. Jan Falkowski i dr med. Aleksander Wigura oraz młodsi asystenci lekarze Witold Ambroż, Mirosław Kazoń, Zdzisław Kuźnik, Arnold Litwak i Lech Modliński. Zespół Kliniki przygotował szereg referatów zarówno na Zjazd Polskiego Towarzystwa Urologicznego w 1951 roku w Warszawie, jak i na Zjazd w Krakowie w 1952 roku. Klinika dysponowała jedną salą operacyjną i jedną endoskopową oraz własnym, polowym aparatem rentgenowskim (amerykańskim z darów UNRRA). Nie było wówczas specjalistów anestezjologów i wszystkie trudne znieczulenia prowadzili najmłodsi asystenci eterem metodą kapaną na nos chorego, używając maski Ombredanne\\\'a.

Profesor Traczyk był nauczycielem surowym i sprawiedliwym. Należał do grona tych lekarzy, których staraniem powstała niezależna specjalność — urologia — w Polsce. Położył także znaczne zasługi dla rozwoju medycyny w Polsce, czego wyrazem jest Jego działalność w szeregu towarzystw i rad naukowych. W czasie okupacji niemieckiej kształcił personel pielęgniarski, który następnie zasilił szeregi Armii Krajowej i Armii Ludowej. Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, Towarzystwa Chirurgicznego Warszawskiego oraz Towarzystwa Chirurgów Polskich. Od 1947 roku był członkiem tytularnym Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgów i członkiem korespondentem Association Francaise d\\\'Urologie. Brał czynny udział w Zjazdach Polskiego Towarzystwa Urologicznego m. in. na II Zjeździe Towarzystwa wygłosił referat programowy pt. Gruźlica nerek i narządów moczowo-płciowych. Jego niekwestionowany autorytet i wielkie doświadczenie były jednymi z fundamentów II i III Zjazdu Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Jako redaktor Urologii Polskiej opracowywał materiały III Zjazdu P.T.U. — nawet leżąc w szpitalu po operacji. Uczniowie Profesora wieloma referatami przedstawiali doświadczenia Kliniki Warszawskiej. Na III Zjeździe w Krakowie referatów tych było 8.

Zasługą prof. Traczyka jest utworzenie pierwszej w Warszawie Kliniki Urologicznej, naukowe i doświadczalne opracowanie kolejności zakażenia gruźliczego nerek i najądrzy, spopularyzowanie w Polsce adenomektomii sposobem Millina, czynny udział w utworzeniu Polskiego Towarzystwa Urologicznego, utworzenie ośrodka dla leczenia kamicy w Szczawnie-Zdroju oraz pionierskie prace nad znaczeniem i zastosowaniem ultradźwięków w kamicy moczowej. Jego zasługi obywatelskie są znaczne. Pozostawił po sobie 28 prac naukowych.

Zmarł przedwcześnie 1 stycznia 1953 roku z powodu zatoru tętnicy płucnej po cholecystektamii. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Profesor Traczyk był jednym z czołowych urologów polskich pierwszego powojennego dziesięciolecia.

WYKAZ PRAC NAUKOWYCH PROF. DR MED. ZYGMUNTA TRACZYK A

1. Traczyk Z.: O tak zwanej chorobie szyi pęcherza moczowego. Medycyna. 1933, 18, 568. — 2. Traczyk Z.: Les prostatiques sans prostatae. Etat actuel de la question. J. d\\\'Urol., 193:5, XXXV, 6., 544. — 3. Traczyk Z.: Urologia dla lekarza praktyka (tłumaczenie z francuskiego, autor — Gautier Eugene Louis). Warszawa, Pol. Wyd. Lek. Ars Medici 16° 153 + 7 nlb. — 4. Traczyk Z.: Les calculs ae l\\\'urethrae. J. d\\\'Urol., 1936, XLI, 3, 224. — 5. Traczyk Z.: Nerka ruchoma i jej leczenie. Pol. Przeg. Chir., 1936, XV, 6, 1069. — 6. Traczyk Z.: Technika wykony wania pyelografii w nerce ruchomej. Pol. Przeg. Chir., 1937, XVI, 2. 322. — 7. Traczyk Z.: O tzw. czyraku mnogim nerki. Pol. Przeg. Chir., 1937, XVI, 2, 313. — 8. Traczyk Z.: Duży miewany łagodny guz nerki. Pol. Przeg. Chir., 1938, XVII, 6, 7, 634. — 9. Traczyk Z.: Technika zamknięcia odbytu sztucznego. Pol. Przeg. Chir., 1938, XVII, 6, 7, 640. — 10. Traczyk Z,: O tak zwanym czyraku mnogim nerki i jego leczeniu. Pol. Tyg. Lek., 1946, I, 18, 561. 11. Traczyk Z.: Au sujet de l\\\'anthrax du rein et son traitement. La Semaine des Hopitaux., 1947, 33, 2017. — 12. Traczyk Z.: Sprawozdanie z XI Zjazdu Franc. Tow. Urol. w Paryżu. Pol. Tyg. Lek., 1947, II, 48—49, 1422. — 13. Traczyk Z.: Gruźlica nerek a gruźlica najądrzy. Gruźlica, 1948, XVI, 3—1, 180. — 14. Traczyk Z.: Leczenie raka gruczołu krokowego za pomocą wycięcia jąder i stosowania ciał rujotwórczych. Pol. Tyg. Lek., 1918, III, 13, 3940, 14, 430. — 15. Traczyk Z.: Leio myoma of the urethra. Urol. Cut. Rev., 1948, 52, 390. — 16. Traczyk Z.: Strepto mycyna w przypadkach gruźlicy narządów moczowo-płciowych. Pol. Tyg. Lek., 1949, IV, 23, 694. — 17. Traczyk Z.: Przypadek guza cewki moczowej. Pol. Tyg. Lek., 1949, IV, 36, 1060. — 18. Traczyk Z.: Operacja gruczolaka stercza drogą poza łonową i zewnątrzpęcherzową (Metoda Millina). Pol. Tyg. Lek., 1949, IV, 31/32, 932. — 19. Traczyk Z., Wachtl C: Działanie kruszące fal ultradźwiękowych na kamienie w narządzie moczowym. Urol. Pol., 1951, I, 145. — 20. Traczyk Z.: Gruźlica na rządu moczowego i narządów płciowych. Urol. Pol., 1951, II, 7. 21. Traczyk Z.: Gruźlica nerek w szpitalach polskich w świetle statystyki. Urol. Pol., 1951, II, 155. — 22. Traczyk Z.: (redaktor) Urol. Pol. IVa, V, Referaty III Zjazdu PTU Kraków. Warszawa, 1954, PZWL, 8°, 215 + 1 nlb. — 23. Traczyk Z.: Kilka uwag w sprawie artykułu prof. J. Rutkowskiego i dr S. Chwata pt. „Doświadczenia i uwagi nad usuwaniem gruczolaka stercza sposobem T. Millina.\\\" Pol. Tyg. Lek., 1950, V, 3, 113. — 24. Traczyk Z.: Kilka uwag w sprawie rozpoznawania raka gruczołu krokowego. Pol. Tyg. Lek., 1953, VIII, 13, 100. — 25. Traczyk Z.: Patogeneza, rozpoznawanie i leczenie gruźlicy nerek. Głos w dyskusji. Urol. Pol., 1952, III, 30. — 26. Traczyk Z. (redaktor): Referaty i rozprawy I Zjazdu PTU. Urol. Pol, 1951, Warszawa, PZWL, 8°, 230 + 2 nlb. — 27. Traczyk Z. (redaktor): Programowe referaty II Zjazdu PTU w Warszawie 21—23.X.1951. Redaktorzy: Traczyk Z. i Wesołowski S. Warszawa, PZWL, 1951, II, 8°, 159 + 1 nlb. — 28. Traczyk Z.: (redaktor): Rozprawy i referaty II Zjazdu PTU, Urol. Pol., 1952, II, 8°, 204

prof. dr hab. med. Mirosław Kazoń, 00-4.16 Warszawa, ul. Czerniakowska 231, Klinika Urologii CMKP