english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

W roku 1994 mija trzydzieści lat od śmierci wybitnego urologa, jednego z twórców nowoczesnej polskiej urologii — dr med. Stefana Czubalskiego. Dr med. 5. Czubalski urodził się 8.X. 1896 r. we wsi Dąba, pow. Opoczno, w rodzinie inteligenckiej. Ojciec inżynier leśnik, ukończy! studia w Petersburgu, matka Zofia z Tabaczyńskich, wywodziła sie z rodziny ziemiańskiej. W rodzinie dr Czubalskiego istniały tradycje lekarskie, stryj prof. Franciszek Czubalski, był znamienitym fizjologiem. ■ Dr 5. Czubalski gimnazjum Wojciecha Górskiego, ukończył w Warszawie w roku 1915. Następnie wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. W trakcie trwania I Wojny Światowej, znalazł się na Syberii, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, wówczas studentkę Instytutu Dentystycznego, Helenę Nakonieczną. Będąc studentem medycyny pełnił funkcję lekarza przy brygadzie czeskiej, został pojmany przez bolszewików i jako wróg ludu miał zostać rozstrzelany, cudem udało mu się tego uniknąć i wydostał się z niewoli. Do niepodległej Polski wrócił w roku 1922. Kontynuuje studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Dyplom lekarza uzyskuje w roku 1924 i podejmuje pracę, jako wolontariusz w oddz. ginekologicznym, kierowanym przez prof. Jakowickiego. Następnie pracuje w Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego u prof. Wojciechowskiego, jako starszy asystent etatowy. W latach 1925- 1926 pracował w oddz. chirurgiczno-urologicznym mieszczącym się w Szpitalu Przemienienia Pańskiego, kierowanym przez dr J. Kielkiewicza wybitnego pioniera polskiej urologii, a następnie w szpitalu Św. Łazarza u dr Lilpoppa, jako asystent etatowy. W roku 1926 zawarł związek małżeński z lek. dentystą Heleną Nakonieczną, z którą miał dwoje dzieci córkę i syna. Dr med. Czubalski w latach 1935-36 został ordynatorem kontraktowym oddziału urologicznego w I Okręgowym Szpitalu w Warszawie, a następnie w okresie od 1.IV.1936 do 1.V.1939 pracował w charakterze asystenta etatowego w II Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego. 1.V.1939 został mianowany ordynatorem oddz. chirurgiczno-urologicznego w szpitalu Św. Łazarza w Warszawie. We wrześniu 1939 szpital ten został zbombardowany przez Niemców. W trakcie wojny jako lekarz wstępuje do wojska, pomimo, że Prezydent I. Mościcki którego leczył i który darzył go sympatią proponuje mu miejsce w samochodzie w swojej świcie, miejsce które mogło się wydawać bezpieczniejsze niż front. Po kampanii wrześniowej, do Warszawy dr Czubalski wraca w październiku 1939 r. i zaraz zaczyna organizować oddział urologiczny w szpitalu Św. Ducha przy ul. Elektoralnej 12. Dzieli z nim losy dramatu okupacji, przesiedlenia, wędrówki, zmagania o zachowanie zdrowia i życia chorych. Parokrotnie pełnił funkcje dyrektora tego szpitala. Będąc dyrektorem szpitala Św. Ducha, który został przeniesiony na teren Szpitala Ujazdowskiego, ewakuował go z płonącej stolicy w dniu 15 sierpnia 1944 do Konstancina pod Warszawą, wynosząc osobiście chorych którzy nie mogli iść o własnych siłach. Jesienią 1946 roku wraz z oddziałem urologicznym powraca do Warszawy, gdzie szpital Św. Ducha zajmuje pomieszczenie po szpitalu Starozakon- nym na Czystym. Dr med. Czubalski uruchomił dwa ośrodki urologiczne, przed wojną na Pradze i po wojnie na Ochocie. W roku 1950, nie będąc konformistą i nie mogąc pogodzić się ze stalinowską rzeczywisto- ścią panującą w Polsce Ludowej, podejmuje dla siebie, jako patrioty trudną decyzję nielegalnego wyjazdu do Szwecji wraz z rodziną. Jednak człowiek organizujący nielegalny wyjazd okazał się konfidentem urzędu Bezpieczeństwa. Dr med. Czubalski został aresztowany wraz z całą rodziną. Z więzienia wyszedł po trzech latach. Zarysowująca się pewna odwilż polityczna oraz pomoc przyjaciół umożliwiła mu w 1954 roku z powrotem objęcie stanowiska ordynatora Szpitala Nr. 1 przy ul. Kasprzaka 17, noszącego obecnie nazwę Szpitala Wolskiego którego piastowanie przerwała mu nagła śmierć 28.XII.1964 roku. Dr med. S. Czubalski zajmując się urologią od 1925 roku pracując w oddziałach urologicznych w kraju pod kierownictwem wybitnych urologów, wyrobił się na doskonałego specjalistę obznajomionego znakomicie z rozpoznawaniem i leczeniem schorzeń narządu moczowego, długoletnia praca w szpitalach krajowych oraz w klinice chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego dała mu olbrzymie doświadczenie kliniczne, które spożytkował w pracy klinicznej. Podkreślić należy jego duże umiejętności jako operatora. Dr med. 5. Czubalski był nie tylko doskonałym praktykiem, ale również zajmował się pracą badawczą, czego owocem jest 12 ogłoszonych drukiem prac oraz czynny udział w szeregu konferencjach naukowych. Wśród dorobku naukowego dr med. 5. Czubalskiego na szczególną uwagę zasługują dwie prace. Pierwsza z nich to „Badania doświadczalne nad połączeniem układu chłonnego nerek i trzew w związku z powstawaniem zakażeń dróg moczowych\\\". Praca ta posiada dużą wartość doświadczalną i kliniczną. A mianowicie Autor ustalił w niej istnienie połączeń pomiędzy naczyniami chłonnymi kątnicy i prawym moczowodem, co wyjaśniło sposób przenoszenia drobnoustrojów — pałeczki okrężnicy do miedniczki nerkowej i moczowodu i wywoływanie tam stanów zapalnych. Badania te wykonał na zwłokach 20 noworodków, posługując się oryginalna metodą która polegała na wstrzykiwaniu barwników do kiszki, co pozwoliło uzyskać wyraźne zabarwienie naczyń chłonnych stanowiących połączenie pomiędzy kątnica, a prawym moczo- wodem. Praca udokumentowana została również na bardzo starannie wykonanych fotografiach i przedstawiona na zjeździe Polskiego Towarzystwa Chirurgicznego w roku 1937. Drugą pracą o dużym znaczeniu badawczym i klinicznym była praca „O wartości klinicznej wody ze źródła Jana w Krynicy w schorzeniach dróg moczowych\\\". Autor omawia w niej obserwacje poczynione na grupie 53 chorych, przebywających w oddziale urologicznym z powodu zapalenia dróg moczowych, kamicy nerkowej, niedomogi nerkowej i podwyższenia mocznika we krwi. Celem pracy była ocena wpływu picia wody Jana na stężenie mocznika we krwi, zmian rezerwy alkalicznej oraz Ph moczu. Badania wykazały że woda Jana posiadająca ciężar gatunkowy 1001, a więc zbliżony do wody destylowanej, jest wodą hipotoniczną działającą silnie moczopędnie. Stosowano ją u pacjentów 3 x dziennie po 0,225 litra. Po kilku dniach jej stosowania następował spadek mocznika we krwi. Wzrost diurezy miał duży wpływ na odtruwanie ustroju, nie miało to natomiast wpływu na zachowanie się rezerwy alkalicznej we krwi. U ok. 95% chorych następowała alkalizacja moczu, co posiadało duże praktyczne znaczenie w leczeniu zakażeń narządu moczowego, pałeczką okrężnicy. W leczeniu kamicy moczowej podawanie wody Jana miało wpływ na odchodzenie kamieni moczowych oraz działało kojąco na stany zapalne pęcherza moczowego. Odkrycie, przebadanie i spopularyzowanie wartości leczniczych wody mineralnej ze źródeł Jana w Krynicy, jest dużą zasługą o wartościach tak poznawczych jak praktyczno-terapeutycz- nych dr med. 5. Czubalskiego. Zasługi te zostały docenione przez lekarzy urologów, którzy zaczęli szeroko korzystać z tej metody terapii, tworząc w Krynicy ośrodek leczenia dróg moczowych. Również miasto Krynica doceniło badania dr 5. Czubalskiego i nadało mu tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Krynicy\\\". Dr med. 5. Czubalski był jednym ze współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Urologiczne- go i przez szereg lat piastował różne godności i stanowiska w jego zarządzie. Będąc wieloletnim ordynatorem oddziału urologicznego łączył w sobie cechy wybitnego lekarza praktyka z cechami badacza. Otrzymał wszechstronne wykształcenie zaczerpnięte z doskonałych wzorów urologii francuskiej (nauczycielem Jego był Kiełkiewicz wykształcony w szkole Guyona i Albarrana), które rozwinął i przekazał swoim uczniom w dziedzinie urologii wśród których znaleźli się tak znakomici urolodzy jak prof. T. Krzeski, czy zmarły w roku 1975 dr hab. J. Dackiewicz. Swoim uczniom, przez których był szanowany i lubiany, przekazywał nie tylko wiedzę, ale również kształtował u nich osobowość lekarza, która przejawiała się między innymi w podejściu do chorego, które powinno być nacechowane kulturą, życzliwością, cierpliwością, umiejętnością dodania mu otuchy, wysłuchania go. Dr Czubalski był człowiekiem niezwykle skromnym, bezinteresownym, tą ostatnią cechę opisuje w swych pamiętnikach Maria Dąbrowska, która była Jego wieloletnią pacjentką. Dr Czubalski łączył w sobie dyspozycje umysłowe — wiedzę, charakteru — prawość, z cenną dyspozycją, tak potrzebną w praktyce lekarskiej — intuicją. Pracował do końca swego życia. Po przebytej grypie nie zupełnie jeszcze zdrowy wrócił do swojego oddziału, co chorych dla których żył, przeprowadzał jeszcze operacje na parę dni przed śmiercią. Zmarł 28.XII.1964 roku, prawdopodobnie z powodu zawału mięśnia sercowego. SPIS PUBLIKACJI 1. „Kiła pęcherza moczowego\\\". Polska Gazeta Lekarska, 1928, VII, 646-47. — 2. Lilpopp W., Czubalski S.: Wyniki stosowania próby fenol-sulfo-ftaleinowej do badania sprawności nerek i ustalania rokowania operacyjnego. Polska Gazeta Lekarska, 1928, VII, 721-24. — 3. Wrodzone uchyłki pęcherza moczowego. Medycyna, 1932, 6, 163-66. — 4. O podwójnej nerce i podwójnym moczowodzie z wylotem pozapęcherzowym. Medycyna, 1932, 24, 737-40. — 5. O wartości klinicznej wody ze źródła Jana w Krynicy w schorzeniach dróg moczowych. Medycyna, 1932, 12,416- 20. — 6. Badania doświadczalne nad połączeniem układu chłonnego nerek i trzew w związku z powstawaniem zakażenia dróg moczowych. Polski Przegląd Chirurgiczny, 1937, XVI, 854- 56. — 7. Przypadki krwiomoczu. Medycyna. 1937, 18, 664. — 8. Przypadek nadnercza nerki i towarzysząca mu czerwiennica. Chirurg Polski, 1938, III, 306. — 9. Choroba szyjki pęcherza moczowego. 1937, 20, 728. — 10. O nowotworach złośliwych w narządach dróg moczowych. Chirurg Polski, 1939, IV, 70-77. — 11. Dwa przypadki wynicowania pęcherza moczowego. Urologia Polska 1951, I. — 12. Czubalski S., Brykalska A.: Urazowe uszkodzenia nerek w świetle materiału oddziału urologicznego Szpitala Miejskiego Nr 1 w Warszawie. Biuletyn Wojskowej Akademii Medycznej. Sup. IV, 1960, 38-41.

Krzysztof Czubalski
00-666 Warszawa, ul. Noakowskiego 14 m. 6