PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Prąciowa lokalizacja choroby Mondor\'a
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1994/47/4.

autorzy

Kazimierz Krajka, Marcin Matuszewski
Z Katedry i Kliniki Urologii AM w Gdańsku
Kierownik: Prof. dr hab. med. K. Krajka

streszczenie

Przedstawiono przypadek 64-letmego mężczyzny, u którego rozpoznano Za-
krzepicę żyły powierzchownej grzbietowej prącia. Po wdrożeniu leczenia zachowaw-
czego uzyskano ustąpienie ostrych objawów. Omówiono obraz kliniczny i sposób
postępowania leczniczego.

W 1939 roku Henri Mondor jako pierwszy przedstawił przypadki powróz- kowatego zapalenia żyły piersiowo-nabrzusznej (8). Z upływem czasu okazało się, że schorzenie to może obejmować również i inne żyły powierzchowne. Braun-Falco opisał wystąpienie zmian w żyle powierzchownej grzbietu prącia w ramach uogólnio- nego procesu (10). W 1958 r. Hełm i Hodge donieśli o zmianie chorobowej ograniczonej wyłącznie do żył podskórnych prącia (6). Mimo, że do 1993 roku opisano jedynie 34 takie przypadki, uważa się, że schorzenie to nie należy do rzadkości. Brak w piśmiennictwie rodzimym doniesień na ten temat oraz pominięcie go w wydanych ostatnio podręcznikach urologii skłoniły nas do przedstawienia obserwowanego przypadku.

Opis przypadku

Chory O.B., lat 64, zgłosił się do Poradni Urologicznej z powodu utrzymującego się od dwu tygodni obrzęku napletka oraz obrzmienia i tkliwości grzbietowej powierzchni prącia. Na około tydzień przed wystąpieniem objawów usunięto choremu znamię barwnikowe w okolicy pachwinowej prawej. Do chwili wystąpienia dolegliwości odbywał regularne stosunki płciowe.

Mocz oddawał bez zaburzeń. Przy przyjęciu stwierdzono: ciepłota ciała w normie, OB i badania morfotyczne krwi w normie. Badanie ogólne i bakteriologiczne moczu bez zmian patologicznych.

Przedmiotowo: obrzęk napletka oraz miernie tkliwe, dobrze odgraniczone, postronkowate pasmo biegnące wzdłuż grzbietu prącia. Zaczynało się ono około 0,5 cm za rowkiem zażołędnym, by po przebiegu przez całą długość trzonu zaniknąć w tkankach nasady prącia. Choremu zlecono antybiotyk (Abaktal), ogólnie i miejscowo niesterydowy preparat przeciwzapalny (Metindol) oraz uniesienie prącia poprzez umocowanie przylepcem do skóry podbrzusza. Polecono również powstrzymywać się od współżycia płciowego. W ciągu 4 tygodni obserwacji obrzęk napletka i tkliwość grzbietu prącia ustąpiły całkowicie. Przez następne 2 miesiące utrzymywało się stopniowo zanikające, twarde, postronkowate, szerokości 2-3 mm, nie związane ze skórą zgrubienie, biegnące wzdłuż grzbietu prącia. Chory nie zauważył, by opisane zmiany odbiły się ujemnie na podjętej po tym okresie aktywności płciowej.

Choroba Mondora występująca najczęściej w obrębie żył piersiowo-nabrzusz- nych polega na nagłym wystąpieniu zmian zakrzepowych, połączonych z różnie nasilonym objawami zapalnymi. W przypadku lokalizacji prąciowej, zmiany obejmują żyły powierzchowne grzbietowe prącia, prowadząc do pojawienia się tkliwego, postronkowatego tworu biegnącego wzdłuż jego grzbietu, często z zajęciem żyły okalającej rowek zażołędny i obrzękiem napletka. Zmiany chorobowe mogą mieć różny stopień nasilenia. W krańcowych przypadkach może towarzyszyć im ból, miejscowy odczyn zapalny i podwyższona ciepłota ciała (5, 10). Obrzęknięty i powiększony narząd opisuje się jako „kluskowate prącie\\\" (4). Podobnie jak i w innych lokalizacjach etiologia choroby Mondora nie jest jasna. Wystąpienie zmian w obrębie prącia wiąże się z nadmierną aktywnością seksualną, urazami spowodowa- nymi masturbacją, zaciskiem Cunninghama czy urządzeniami próżniowymi do wyzwalania wzwodu. Może ona towarzyszyć miejscowym lub odległym źródłom zakażenia, chorobom nowotworowym lub zatruciom (7). Badaniem drobnowidowym stwierdzano pogrubienie żyły grzbietowej powierzchownej prącia ze skrzepliną w jej świetle, naciekanie ściany i otoczenia żyły przez eozynofile, limfocyty i histocyty (1, 2). Opisywane zmiany stopniowo cofają się, by po kilkunastu tygodniach doprowadzić do rekanalizacji naczynia. W różnicowaniu należy uwzględnić, znacznie częściej wy- stępujące, stwardniające zapalenie naczyń limfatycznych prącia. Wyczuwalne w tej je- dnostce stwardnienia podskórne nie mają tak zdecydowanie Unijnego charakteru, a ba- dania immunohistocherniczne nie wykrywają w ich obrębie komórek śródbłonka (3,10).

Postępowanie lecznicze różni się w zależności od stopnia nasilenia zmian, od obserwacji po podskórne wycięcie zmienionej żyły. Postacie ostre, z gorączką i nasilonymi zmianami zapalnymi wymagają podawania antybiotyków i antykoagulan- tów. W postaciach podostrych należy ograniczyć się do niesterydowych środków przeciwzapalnych oraz miejscowego stosowania kremów z heparyną lub hirudyną.

W każdej sytuacji należy zalecać choremu powstrzymywanie się od odbywania stosunków płciowych, nawet do kilku tygodni po ustąpieniu dolegliwości (10).

Obserwowano bowiem nawrót choroby po zbyt wczesnym ich podjęciu. Istnieje zgodna opinia, że przebycie choroby Mondora nie upośledza wydolności seksualnej

piśmiennictwo

  1. 1. Aloi F.G., Tomarsini C.F., Molinero S.: Railway tracklike dermatitis an atypical Mondor\\\"s disease. J. Am. Acad. Dermatol., 1989,20,5,920. —
  2. 2. Doi Y., Takeyama M., Matsui T., Tujioka H.: A case of Mondor\\\'s disease of the penis. Hinyokika-Kiyo, 1988, 34, 7, 1245. 3. Findlay G.H., Whiting D.A.: Mondor\\\'s phlebitis of the penis. A condition miscalled non veneral selerosing lymphangitis. Clin. Exp. Derm. 1977, 2, 65. —
  3. 4. Friedman M.: Penile vein
  4. thrombosis: A patient with a „lumpy\\\" penis. Am. J. Med. 1987, 83, 808. — 5. Harrow B.R., Shane J.A.: Thrombophlebitis of superficial penile and scrotal veins. J. Urol. 1963, 89,4, 841.
  5. 6. HelmJ.D. Jr., Hodge I.G.: Thrombophlebitis of a dorsal vein of the penis: report of a case
  6. treated by phenylbutazone. J. Urol. 1958, 79, 2, 306. —
  7. 7. Ingram DM., Sheiner H.J., Ginsberg
  8. A.M.: Mondor\\\'s disease of the brest resulting from jellyfish sting. Med. J. Austr. 1992, 157, 11-12, 836. —
  9. 8. Rużyłło E.: Choroby naczyń obwodowych. PZWL W-wa, 1959, str. 409. — 9. Samlaska C.P., James W.D.:Superficial thrombophlebitis. Secondary hypercoagulable states. J. Am. Acad. Dermatol. 1990, 23, 1, 1. —
  10. 10. Swierzewski SJ., Denil J., Ohl D.A.: The management of penis Mondor\\\'s phlebitis: Superficial dorsal penile vein thrombosis. J. Urol.1993, 150,1,77.

adres autorów

Prof. dr hab. med. K. Krajka
Klinika Urologii AM
80-742 Gdańsk, ul. Prof. Kieturakisa