Wśród guzów narządów płciowych u mężczyzn, guzy powrózka na-siennego zalicza się do najrzadszych. W porównaniu z częstym wystą-pieniem guzów jąder, z których około 96% jest złośliwych, a tylko 4% łagodnych, guzy powrózka nasiennego i najądrza występują sporadycznie. Guzy powrózka nasiennego występują u osobników w wieku 40—50 lat, z częstym umiejscowieniem po stronie lewej. W dostępnym piśmien-nictwie podano ponad około 300 przypadków guzów powrózka nasienne--go (C. M. B. Sharma 2).
Z wyżej podanej liczby 300 przypadków opisanych przez Staehlera, guzy łagodne stanowią 30% przypadków, guzy złośliwe zaś 70%.
W grupie guzów złośliwych najczęściej występuje mięsak, który roz-wija się od razu jako mięsak bądź dochodzi do zwyrodnienia złośliwego w przebiegu pierwotnie nowotworu łagodnego. Należy wspomnieć o po-tworniaku powrózka nasiennego, który pochodzi z trzech listków zarod-kowych, a charakteryzuje się znaczną złośliwością. W grupie nowotworów złośliwych Lewis L., Goodwin W. E., Randall W. opisują szereg wtórnych guzów powrózka nasiennego występujących równocześnie z guzami żołądka (2).
Najczęstszym guzem łagodnym powrózka nasiennego jest tłuszczak. Punktem wyjścia są zraziki tłuszczowe w osłonce wspólnej jądra albo-tłuszcz przedotrzewnowy w kanale pachwinowym. W tym przypadku guz rosnąc rozpycha światło kanału, a ściągając w dół otrzewną stwarza warunki dla powstania przepukliny (Liebermeister W.) (2).
Drugie miejsce wśród nowotworów łagodnych zajmują włókniaki; miejscem wyjścia jest w nich zwykle odcinek powrózka nasiennego. Z innych guzków łagodnych spotyka się śluzaki czyste i mieszane. Mięśniaki wychodzące z włókien mięsnych dźwigacza jądra oraz torbiele-skórzaste, powstałe z gniazd komórek płodowych pozostałych z przewo-dów Wolffa. Do tej pory opisano zaledwie kilka przypadków naczynia-ków powrózka nasiennego.
Niezmiernie rzadkim guzem jest mestothelioma. Masson i Evans (3, 9) zaliczyli go do guzów rozwijających się z pierwotnych komórek wyścielających jamy ciała i nazwali mesothelioma. Nowotwór ten rozwija się z zarodkowych związków tkanki mezenchymatycznej, mającej zdolność wielokierunkowego różnicowania. Występowanie tego typu nowotworu w osierdziu, opłucnej i otrzewnej jest częstsze, w osłonce własnej jądra i najądrzu należy natomiast do rzadkości. W licznych doniesieniach jest uważany jako guz gruczołowaty. Jackson zebrał z literatury światowej 113 tego typu guzów i wyprowadza je z mezenchymy Mullera (8).
Sośniarz i wsp. (11) uważają, że nowotwór ten może mieć związek z zarastaniem uchyłka pochwowego otrzewnej i przetwarzaniem w okresie pozapłodowym embrionalnych komórek mesothelialnych, stanowiących tworzywo nowotworu. W miarę jego wzrostu powstaje w osłonce guzowaty naciek, uciskający jądro i najądrze, nierzadko imitujący sprawę zapalną.
Poglądy na charakter biologiczny guza tego typu nie są ściśle ustalone. Przeważająca liczba badaczy uważa go za sprawę łagodną (1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, 13), niektórzy jednak liczą się z możliwością złośliwie-nia w późnych okresach wzrostu.
Opis przypadku: Chory J. H., lat 73, nr hist. chor. 189/70, w wywiadzie podaje, że przed dwoma laty zauważył w obrąbie moszny, ponad jądrem po stronie lewej, mały twardy guzek wielkości grochu. W miarę upływu czasu guzek uległ powiększeniu do rozmiarów średniej pięści. Z tego powodu był kilkakrotnie badany przez lekarzy różnych specjalności. Rozpoznano guz jądra, najądrza, przepuklinę oraz uwięźniętą sieć w przepuklinie. Z tego powodu chory zgłosił się do przychodni urologicznej PKP, gdzie rozpoznano guz powrózka nasiennego i skierowano chorego do oddziału urologicznego celem leczenia operacyjnego. W stanie miejscowym stwierdzono w zakresie moszny po stronie lewej guz wielkości pięści, nie-bolesny, o kształcie kulistym, mający gładką powierzchnię. Jądro i jądrze były prawidłowe. Skóra moszny niezmieniona, przesuwalna w stosunku do guza. Powyżej guza stwierdzono współistniejącą przepuklinę pachwinową wolną, odpro-wadzalną.
W dniu 4.II.1970 r. wykonano zabieg operacyjny, w przebiegu którego stwierdzono twardy guz wielkości pięści, wychodzący z powrózka nasiennego; klinicznie śródoperacyjnie oceniono go jako złośliwy i wobec tego usunięto wraz z elementem moszny. Jednocześnie wykonano plastykę kanału pachwinowego z powodu współistniejącej przepukliny. Przebieg pooperacyjny bez powikłań.
Chory wypisany do domu w stanie dobry. Usunięty guz w całości przekazano do badania histopatologicznego.
Ocena histopatologiczna: makroskopowo — guz wielkości mandarynki, o dość gładkiej powierzchni zewnętrznej, powleczony cienką łącznotkankową torebką. W łączności z guzem istniejące jądro i najądrze nie wykazało zmian. Guz na przekroju barwy szarobiaławej, z drobnymi ogniskami barwy żółtej, twardy. Pobrano liczne wycinki z guza oraz jądra i najądrza. Wycinki z jądra i najądrza barwiono hematoksyliną i eozyną, zaś wycinki z guza hematoksyliną i eozyną oraz metodą Go-mori'go na włókna srebrochłonne (retikulinowe), a także metodą Van Giesson na obecność włókien klejorodnych.
Mikroskopowo — utkanie guza zarówno pod względem struktury ogólnej, jak i cech poszczególnych komórek jest dość różnorodne w przebadanych wycinkach. Przeważają układy cewkowo-gruczołowe. Trzeba podkreślić, że wielkość elementów cewkowych, jak i gruczołowych jest dość nierówna. Niektóre z nich są torbielowato rozdęte, inne jakoby zgniecione. Wyściółkę tworzy przeważnie polimorficzny nabłonek typu mesothelialnego. Poszczególne komórki cechują się dość obfitą zarodzią, a jądra są w większości komórek biegunowo zsunięte. W niektórych partiach guza widać nabłonek jednowarstwowy płaski, który miejscami może przypominać śródbłonek. Komórki tego nabłonka cechuje skąpa zaródź i dość duże jądra w stosunku do wielkości komórki. W innych partiach guza stwierdza się duże komórki zawierające po kilka jąder, które nie mają jednak charakteru komórek typu ciał obcych lub komórek Langhansa. Miejscami widoczne są pojedyncze patologiczne podziały komórkowe. W barwieniu metodą Gomoriego stwierdzono, że niektóre zespoły komórkowe oraz pojedyncze komórki otoczone są włóknami srebrochłonnymi. Barwienie metodą Van Giesson pozwoliło wykazać pojedyncze włókna kolagenowe, wnikające od zewnątrz w głąb utkania nowotworowego.
Rozpoznano guz o charakterze gruczolakowatym typu adenomatoid tumor. Preparaty ocenił dr med. H. Kałwak, konsultował prof. dr med. Z. Albert w Zakładzie Anat. Pat. AM we Wrocławiu.
Przypadek zasługuje na przedstawienie jako rzadko spotykany i jako trudny w ocenie histopatologicznej.
Leczenie guzów powrózka nasiennego polega na usunięciu guza wraz z elementami moszny zarówno w guzach łagodnych, jak i złośliwych. W guzach łagodnych postępuje się tak dlatego, że nie zawsze śródopera-cyjne badanie histopatologiczne może w sposób zdecydowany ocenić charakter guza.
ul. Kościuszki 54 m 1
50-009 Wrocław
Praca wpłynęła do redakcji: 15.XII.1977.