Stany zapalne rozpoznane w biopsji stercza u pacjentów z podejrzeniem raka
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Przemysław Adamczyk, Zbigniew Wolski, Romuald Butkiewicz, Joanna Nussbeutel, Bartosz Misterek

Oddział Urologii Ogólnej i Onkologicznej, Specjalistyczny Szpital Miejski w Toruniu
Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Dziecięcej Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Zakład Patomorfologii, Specjalistyczny Szpital Miejski w Toruniu

streszczenie

Wprowadzenie.

Stany zapalne są rozpoznawane w biopsji stercza łącznie z innymi chorobami gruczołu krokowego. Mogą odpowiadać za podwyższenie PSA, a niektórzy autorzy uważają, że mają znaczenie w rozwoju raka stercza.

Cel pracy.

Ocena wyników biopsji wykonanej u pacjentów z podejrzeniem raka stercza, biorąc pod uwagę współistniejący lub samodzielnie występujący stan zapalny.

Materiały i metody.

Badaniu poddano 928 pacjentów z podejrzeniem raka, zakwalifikowanych do biopsji zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Wykonano 6-, 12-skrawkową biopsję pod kontrolą ultrasonografii przezodbytniczej. Powtórną biopsję wykonywano u mężczyzn, u których w wyniku pierwszej rozpoznano stany przedrakowe: anaplazję śródnabłonkową (Prostatic Intraepitelial Neoplasia- PIN) (zarówno w niskim i wysokim stopniu zaawansowania), atypowy rozrost drobnozrazikowy (ASAP – Atypical small acinar proliferation) bądź podwyższoną wartość PSA i dodatni wynik badania stercza palcem przez odbytnicę, w okresie 4-6 miesięcy od pierwszej biopsji.

Wyniki.

W pierwszej biopsji stwierdzono obecność izolowanego stanu zapalnego u 99 pacjentów (10,68%), zaś zapalenie towarzyszące stanom uznanymi jako przedrakowe: anaplazję śródnabłonkową wysokiego stopnia (HG-PIN – High Grade Prostatic Intraepitelial Neoplasia) u 6 (0,64%), ASAP 4 (0,43%). Łagodny przerost stercza (BPH) stwierdzono u 369 (39,7%). Raka stercza stwierdzono u 300 mężczyzn (32,32%), zaś raka współistniejącego ze stanem zapalnym jedynie u 3 (1%) pacjentów i byli to pacjenci z niskimi stopniami złośliwości komórkowej wg Gleasona (od 3-6). Średnie wartości PSA były podwyższone w grupie z zapaleniem w porównaniu do mężczyzn z rozpoznaniem BPH, (średnia 10,5 ng/ml, mediana 7,88 ng/ml) i wynosiły średnio 12 ng/ml (mediana 9,12 ng/ml). W grupie z zapaleniem towarzyszącym ASAP średnie PSA wynosiło 13,1 ng/ml, (mediana 15,15 ng/ml), HG-PIN i zapaleniem – 13,16 ng/ml (mediana 12,9 ng/ml), i rakiem i zapaleniem 10,97 ng/ml (mediana 9,43 ng/ml). Zapalenie współistniejące z zmianami uznanymi za przedrakowe, podwyższało średnią wartość PSA z: 11,96 ng/ml (mediana 9,79 ng/ml) do 13,1 ng/ml (mediana 15,15 ng/ml) w grupie z ASAP i 10,94 ng/ml (mediana 9,4 ng/ml) do 13,1 ng/ml (mediana 12,9 ng/ml) w grupie z HG-PIN. Powtórną biopsję wykonano u 78 pacjentów. Stwierdzono raka stercza u 11 osób (14,1%). U żadnego z pacjentów nie stwierdzono towarzyszącego rakowi stanu zapalnego. Potwierdzono zaś jego obecność u 2 (2,56%) pacjentów z ASAP i w takiej samej liczbie pacjentów z anaplazją śródnabłonkową niskiego stopnia (LG-PIN – Low Grade Prostatic Intraepitelial Neoplasia). Przeanalizowano wyniki pierwszej biopsji w aspekcie rozpoznania raka w ponownej. Stwierdzono jego obecność u 2 pacjentów z ASAP w pierwszej biopsji, 3 z HG-PIN, 3 z BPH, 1 z towarzyszeniem ASAP i HG-PIN, 2 z towarzyszącymi sobie ASAP i LG-PIN. Stwierdzono jednocześnie, że niezależnie od rozpoznania postawionego w pierwszej biopsji (HG-PIN, LG-PIN, ASAP, BPH), gdy towarzyszył mu stan zapalny u żadnego z pacjentów nie stwierdzono raka w ponownej biopsji.

Wnioski.

1. Współistnienie stanu zapalnego podwyższa średnią wartość i medianę PSA we wszystkich grupach pacjentów, niezależnie od rozpoznania, w stosunku do grupy bez towarzyszącego stanu zapalnego. 2. Nie stwierdzono statystycznie częstszego współwystępowania raka stercza ze zmianami zapalnymi, w porównaniu ze stanami przedrakowymi i z towarzyszącym zapaleniem. 3. U żadnego z pacjentów, u których wykazano zmiany o typie zapalenia w pierwszej biopsji (niezależnie od współistniejących stanów przednowotworowych), nie wykazano raka w ponownej biopsji.