Ocena śródoperacyjna stanu marginesów chirurgicznych preparatu po prostatektomii radykalnej – badania wstępne
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Jakub Dobruch, Andrzej Borówka, Łukasz Nyk, Tomasz Dzik, Piotr Chłosta, Artur A. Antoniewicz

Klinika Urologii CMKP, I Zespół Dydaktyki Urologicznej, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
Zakład Patomorfologii Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
Oddział Urologii, Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach

streszczenie

Wprowadzenie.

Dodatnie marginesy chirurgiczne (PSMs), definiowane jako obecność komórek raka na powierzchni stercza usuniętego z powodu raka (PCa) w ramach prostatektomii radykalnej (PR), są jednym z czynników przepowiadających skuteczność terapeutyczną tej operacji. PSMs stwierdza się najczęściej w obrębie wierzchołka oraz powierzchni tylno-bocznych stercza. Przeprowadzenie PR z oszczędzeniem pęczków nerwowo-naczyniowych (NVBs) zwiększa ryzyko wystąpienia PSMs. Informację na temat stanu marginesów chirurgicznych uzyskuje się dopiero po PR, po zbadaniu histopatologicznym (H-P) usuniętego preparatu.

Cel pracy.

Zbadanie możliwości śródoperacyjnej oceny stanu marginesów chirurgicznych stercza bezpośrednio po jego usunięciu.

Materiały i metody.

Badania przeprowadzono wykorzystując 17 preparatów złożonych ze stercza i pęcherzyków nasiennych (PPN), pochodzących z PR wykonanej z powodu raka klinicznie ograniczonego do narządu. Przygotowanie preparatu do badania miało na celu sztuczne stworzenie okoliczności sprzyjających powstaniu PSMs i polegało na rozcięciu stercza w miejscu wyczuwalnego guza oraz odpreparowaniu obustronnym NVBs. Następnie pobierano ostrzem noża chirurgicznego materiał z nienaruszonej powierzchni tylnej stercza (PS) i z powierzchni tylno-bocznych (P-LS) odsłoniętych po odpreparowaniu NVBs oraz z przekroju guza (TS). Wymazy nanoszono na szkiełka podstawowe i po utrwaleniu barwiono je hematoksyliną i eozyną i oceniano mikroskopowo. Preparaty po pobraniu wymazów rekonstruowano i przygotowywano do standardowego badania H-P. Do oceny doraźnej, przeprowadzonej przez doświadczonego patologa, wykorzystano ostatecznie: 17 PS, 15 P-LS oraz 17 TS.

Wyniki.

Ocena cytologiczna rozmazów wykazała obecność komórek nowotworowych w 1 PS, 4 P-LS oraz we wszystkich TS. Zgodność wyniku (dodatniego lub ujemnego) badania doraźnego z wynikiem badania H-P po operacji wystąpiła w odniesieniu do 1 PS oraz 4 P-LS. Fałszywie ujemny wynik oceny rozmazu pobranego z PS oraz P-LS uzyskano odpowiednio w 2 i 3 badaniach.

Wnioski.

Wyniki badania wstępnego wykazują, że doraźne badanie rozmazów pobranych z różnych powierzchni stercza usuniętego metodą PR można uznać za obiecujący sposób śródoperacyjnej oceny stanu marginesów chirurgicznych. Wydaje się, że potwierdzenie tego spostrzeżenia na podstawie badań przeprowadzonych na większym materiale powinno stworzyć możliwość zidentyfikowania PSMs w czasie operacji u wybranych chorych i tym samym być sygnałem o potrzebie szerszego wycięcia (lub ablacji) tkanek okołosterczowych lub/i NVBs sąsiadujących z miejscem, z którego pochodzi rozmaz wykazujący obecność komórek raka.