PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Czy męska niepłodność może być spowodowana przez wariant (TG)13(T)6 genu CFTR?
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Katarzyna Wertheim, Agnieszka Sobczyńska-Tomaszewska, Józef Pawlicki, Jan Karol Wolski, Jerzy Bal
Zakład Genetyki Medycznej, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
Centrum Leczenia Niepłodności GAMETA w Łodzi
Przychodnia Leczenia Niepłodności „Novum” w Warszawie

streszczenie

Wprowadzenie.

Obustronna niedrożność nasieniowodów (CBAVD ang. Congenital Bilateral Absence of the Vas Deferens) jest rozpoznawana u 6% pacjentów z azoospermią obstrukcyjną. CBAVD, podobnie jak mukowiscydoza (CF, Cystic Fibrosis) powodowana jest mutacjami w genie CFTR. Jak dotąd zidentyfikowano ponad 1540 mutacji i wariantów polimorficznych w tym genie. Mutacje te odpowiedzialne są za modyfikacje lub brak funkcji białka CFTR i można je zakwalifikować do dwóch grup – mutacji silnych (zmiany w poziomie syntezy białka i jego lokalizacji w komórce) i łagodnych (zmiany specyficzności działania białka). U 45-85% pacjentów z CBAVD identyfikuje się dwie mutacje (przeważnie jedną silną i jedną łagodną lub rzadziej – dwie łagodne). Najczęstszymi genotypami stwierdzanymi w grupie polskich pacjentów z CBAVD są: F508del/R117H+IVS8-7T oraz F508del/IVS8-5T. Wariant IVS8 zlokalizowany w intronie 8 składa się przeważnie z 7 powtórzeń tymidynowych (T), 9T, 5T lub sporadycznie, z 3T lub 6T. Liczba powtórzeń T wpływa na proces składania eksonów. W przypadku wariantu 9T powstaje ponad 95% mRNA o prawidłowej długości.
Zmniejszenie liczby powtórzeń T powoduje zwiększenie odsetka nieprawidłowego, pozbawionego eksonu 9 mRNA, na matrycy którego powstaje niefunkcjonalne białko. Wpływ dwóch rzadko występujących wariantów na proces składania mRNA nie jest w pełni znany. Wariant IVS8-3T faworyzuje, jak się wydaje, produkcję nieprawidłowego mRNA. Konsekwencje kliniczne wariantu IVS8-6T nie zostały natomiast jednoznacznie określone, choć wariant ten zidentyfikowano u kilku pacjentów z CAVD lub CBAVD.
Poziom powstającego prawidłowego transkryptu genu CFTR zależy także od liczby powtórzeń dinukleotydu TG, znajdującego się po stronie 5’ sekwencji poliT. Zgodnie z doniesieniami literaturowymi zwiększona liczba powtórzeń TG (≥12) wzmaga efekt IVS8-5T przyczyniając się do zwiększenia puli nieprawidłowych transkryptów.

Cel pracy.

Prezentujemy przypadek płodnego mężczyzny o rzadkim genotypie (TG)13(T)6/(TG)11(T)5 oraz ocenę przydatności trzech stosowanych standardowo technik molekularnych w wykrywaniu wariantu IVS8-6T.

Materiały i metody.

Pacjent i jego partnerka zostali zakwalifikowani do ART po 12 latach nieudanych prób prokreacyjnych. Konsultacja andrologiczna nie wykazała udziału czynnika męskiego w problemach prokreacyjnych pary. Konsultacja ginekologiczna wskazała na możliwość udziału czynnika żeńskiego w niepłodności (poronienie, usunięty mięśniak macicy). Analiza genu CFTR przed ART wykonana została na życzenie pacjentów. Wariant IVS8-5T określano standardową metodą z zastosowaniem trawienia restrykcyjnego (PCR, trawienie XmnI, elektroforeza na 12% żelu poliakryloamidowym, wybarwianie bromkiem etydyny). Wyniki potwierdzono następnie testem INNOLiPA17 (Innogenetics NV) i przez sekwencjonowanie.

Wyniki.

Genotyp mężczyzny został pokreślony jako: (TG)13(T)6/(TG)11(T)5. Wariant IVS8-6T został zidentyfikowany przez sekwencjonowanie. Test INNOLiPA17 nie umożliwił prawidłowego określenia liczby powtórzeń tymidynowych w wariancie IVS8-6T.

Wnioski.

W niniejszej pracy wykazano, iż genotyp (TG)13(T)6/(TG)11(T)5 nie determinuje CBAVD, aczkolwiek dalsze badania molekularne dotyczące wpływu wariantu IVS8-6T na produkcję prawidłowego transkryptu CFTR wydają się niezbędne. Najlepszą metodą określenia dokładnej liczby powtórzeń poliT jest trawienie restrykcyjne enzymem XmnI i sekwencjonowanie próbek wykazujących zmieniony wzór restrykcyjny. Ze względu na fakt, iż INNOLiPA17 nie pozwala na wykrycie wariantów innych niż IVS8-5T, 7T, 9T, zalecamy wykonanie analizy restrykcyjnej i/lub sekwencjonowania w przypadkach stwierdzenia homozygotyczności.