PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Trudności diagnostyczne w przypadku raka stercza z masywnymi przerzutami węzłowymi niekorelującymi z PSA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Teresa Gawlik-Jakubczak, Robert Hałasa, Jan Iwanicki
Szpital Marynarki Wojennej w Gdańsku

streszczenie

Wprowadzenie.

Rak stercza jest trzecim co do częstości rozpoznawanym nowotworem u mężczyzn w Polsce. Zazwyczaj diagnostykę w kierunku raka stercza wszczynamy u chorych z niepokojącymi objawami klinicznymi, nieprawidłowościami stwierdzanymi badaniem per rectum, podwyższonym PSA. Rzadko pierwszym i jedynym objawem są znacznie powiększone węzły chłonne zasłonowe i biodrowe wykryte w badaniu USG wykonanym z powodu dolegliwości bólowych w podbrzuszu.

Cel pracy.

Przedstawiamy przypadek chorego z masywnymi przerzutami węzłowymi jako pierwszy objaw raka stercza bez korelującego podwyższenia PSA.

Materiały i metody.

Chory lat 69 w lipcu 2006 r. diagnozowany był na oddziale chirurgii ogólnej z powodu powiększonych węzłów chłonnych w kilku pakietach do 4 cm w miednicy małej głównie po stronie lewej wykrytych w badaniu USG. Badaniem TK nie znaleziono innych ognisk nowotworowych w obrębie jamy brzusznej i miednicy małej. Wykonano laparotomię diagnostyczną. Badanie histopat.: carcinoma solidum metastaticum, miejsce wyjścia nowotworu nieznane. Chory nie miał objawów ze strony układu moczowego w tym okresie. Konsultowany był urologicznie. DRE – stercz powiększony, o wzmożonej spoistości, bez ewidentnych zmian guzowatych. PSA 0,04 ng/ ml. Wykonano biopsję rdzeniową pod kontrolą TRUS. Badanie histopat.: hyperplasia nodularis prostata – nie stwierdzono nowotworu. Ponownie chory przyjęty do oddziału urologii w celu wykonania badań diagnostycznych (09.2007), gdy w kontrolnym badaniu TK stwierdzono znaczną progresję zmian węzłowych obustronnie, poszerzenie i zastój
w UKM i moczowodzie lewym, pogrubienie i naciek ściany pęcherza moczowego po stronie lewej. Wykonano TURT (09.2007). Pęcherz moczowy uciśnięty od strony lewej i przemieszczony. Ujście moczowodu lewego niemożliwe do identyfikacji. W badaniu histopat. „jeden z wycinków może budzić niepokój”. Założono nefrostomię do nerki lewej. Wykonano ponowny TURT, materiał poddano dodatkowym barwieniom. Histopat.: rozproszone ogniska raka gruczołowego w głębi błony śluzowej i mięśniowej. Obraz sugeruje, że naciek szerzy się z zewnątrz. Dodatkowe barwienia wskazywały, że miejscem wyjścia raczej może być stercz a nie jelita. Ponownie kontrolowane PSA – 11,6 ng/ ml. Wykonano kolejną biopsję stercza i po wykonaniu dodatkowych barwień postawiono rozpoznanie.

Wyniki.

Rozpoznano raka stercza: adenocarcinoma prostatae Gleason (5+5). Chory otrzymał hormonoterapię (antyandrogen + agonista LHRH) i oczekuje na radioterapię. W wykonanym TK 04.08 stwierdzono częściową remisję – nerka lewa bez zastoju, prawidłowo wydzielająca mocz, znaczne zmniejszenie przerzutów węzłowych i nacieku ściany pęcherza moczowego. PSA <0,001.

Wnioski.

Masywne przerzuty węzłowe mogą być pierwszym objawem raka stercza. Towarzyszące temu niewielkie podwyższenie poziomu PSA może sugerować rzadki typ raka stercza niskozróżnicowanego. Możliwość wykonania dodatkowych barwień immunohistochemicznych znacznie poprawia skuteczność diagnostyki rzadkich nowotworów.