PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

W jakiej grupie chorych na raka stercza można oczekiwać największego zysku w przypadku zastosowania uzupełniającej radioterapii po radykalnej prostatektomii?
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Piotr Milecki, Zbigniew Kwias, Andrzej Antczak, Michał Hrab
Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
Katedra i Klinika Urologii AM w Poznaniu

streszczenie

Wprowadzenie.

Uważa się, że pooperacyjna radioterapia u chorych onkologicznych, u których wykonano radykalne leczenie operacyjne, jest klasyczną metodą wspomagającą zabieg operacyjny, jednak w przypadku chorych po radykalnej prostatektomii budzi nadal szereg kontrowersji. Przyczyną jest specyficzna biologia raka stercza i brak jednoznacznych dowodów wskazujących na znaczące przedłużenie przeżyć całkowitych u chorych poddanych uzupełniającej radioterapii.

Cel pracy.

Ocena wpływu uzupełniającej radioterapii (RT) na wyniki leczenia radykalnej prostatektomii (RP) w podgrupach chorych o niskim i wysokim ryzyku progresji raka stercza.

Materiały i metody.

Do analizy zakwalifikowano 238 chorych na raka stercza, których leczenie przeprowadzono w od stycznia 1999 do grudnia 2004 roku. U wszystkich chorych określono stopień złośliwości wg Gleasona, patologiczny stopień zaawansowania, stan marginesów pooperacyjnych, stan ogólny (ECOG 0-1), PSA <0,2 ng/ml, oznaczony w dwóch kolejnych badaniach. Przeprowadzono radioterapię konformalną trójwymiarową w okresie do 6 miesięcy od wykonanej RP w przypadku stwierdzenia obecności komórek nowotworowych na brzegu preparatu (+ M), pT3a, pT3b. U wszystkich chorych wykonano RP z dojścia załonowego. Spośród badanych wyodrębniono podgrupę o niskim (+ margines, PSA <10 ng/ml, GS <7 lub =7, pT3a) n=33 (bez radioterapii) versus n=39 (uzupełniająca radioterapia) oraz o bardzo wysokim ryzyku niepowodzenia (pT3b, PSA przed operacyjne >10 ng/ml, GS >7) n=71 (bez radioterapii) versus n=95 (uzupełniająca radioterapia). Średnia dawka całkowita frakcjonowana w sposób konwencjonalny dla wszystkich napromienianych chorych wyniosła 60,4 Gy (56 Gy-64 Gy).

Wyniki.

Nie wykazano różnicy w przeżyciach całkowitych, swoistych dla raka stercza oraz przeżyciach wolnych od przerzutów odległych pomiędzy badanymi grupami chorych (RP versus RP + RT). W podgrupie chorych o niskim ryzyku progresji pięcioletni prognozowany czas wolny od wystąpienia wznowy biochemicznej uzyskano u 95% chorych leczonych w sposób skojarzony, a w podgrupie bez zastosowanej uzupełniającej RT u 70% (p=0,037). W podgrupie chorych o bardzo wysokim ryzyku wznowy biochemicznej prognozowane ryzyko wznowy biochemicznej wyniosło odpowiednio 71% i 63% (p= 0,072).

Wnioski.

W grupie chorych o niskim ryzyku przerzutów odległych (+ margines, pT3a, GS <7, PSA <10 ng/ml) wczesna uzupełniająca RT zmniejszyła istotnie ryzyko wystąpienia wznowy biochemicznej, jednak nie zaobserwowano poprawy w przeżyciach całkowitych i swoistych dla raka stercza. Z tego też względu wdrożenie RT po RP w tej grupie chorych wymaga każdorazowo przedyskutowania zalet i wad takiego leczenia. Uzupełniająca radioterapia, zastosowana po RP w grupie chorych charakteryzujących się wysokim ryzykiem niepowodzenia systemowego (pT3b, GS >7, PSA >10 ng/ml), nie wpłynęła w istotny sposób na wydłużenie czasu wolnego od wystąpienia niepowodzeń biochemicznych.