PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Pooperacyjna radioterapia z pól zewnętrznych po radykalnej prostatektomii u chorych na raka gruczołu krokowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2003/56/4.

autorzy

Piotr Milecki 1, Zbigniew Kwias 2, Janusz Skowronek 1, Tomasz Stachowski 2
1 Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
Dyrektor centrum: dr hab. Julian Malicki
2 Katedra Urologii Akademii Medycznej w Poznaniu
Kierownik katedry: prof. dr hab. Zbigniew Kwias

słowa kluczowe

gruczoł krokowy, radykalna prostatektomia, uzupełniająca radioterapia, ratująca radioterapia

streszczenie

Radykalna prostatektomia jest podstawową metodą leczenia raka gruczołu krokowego. Jednym z istotnych problemów dotyczących części chorych po zabiegu operacyjnym jest brak radykalności w ocenie mikroskopowej. Z tego też powodu stosowana jest pooperacyjna radioterapia. Zalecenia dotyczące pooperacyjnej radioterapii sformułowano na podstawie rezultatów badań retrospektywnych, ponieważ nieznane są wyniki prospektywnych badań randomizowanych (dwa badania pozostają w ocenie).
Leczenie napromienianiem po zabiegu operacyjnym może przyjąć charakter klasycznej uzupełniającej radioterapii stosowanej bezpośrednio po radykalnej prostatektomii u chorych z obecnością niekorzystnych czynników prognostycznych, do których zaliczamy pT3, dodatni margines pooperacyjny, stopień złośliwości histologicznej określanej według Gleasona >6, ale bez nawrotu biochemicznego. Wyniki retrospektywnych analiz wskazują na wysoką skuteczność klasycznej radioterapii uzupełniającej. Nie ma niestety wiarygodnych danych, odnoszących się do wpływu poprawy kontroli miejscowej po zastosowania uzupełniającej radioterapii na przeżycia chorych.
Inną formą pooperacyjnego napromieniania jest radioterapia ratująca (salvage radiotherapy) stosowana wówczas, gdy wystąpi nawrót miejscowy. Radioterapia ratująca odznacza się jednak znacznie mniejszą efektywnością, aniżeli klasyczna radioterapia uzupełniająca.
Nadal nierozstrzygnięte pozostają takie zagadnienia, jak optymalny czas rozpoczęcia radioterapii (krótko po zabiegu vs. odroczona radioterapia), wysokość dawki całkowitej (niska vs. wysoka), obszar objęty napromienianiem (loża po operacji vs. loża + węzły chłonne), zastosowanie leczenia hormonalnego (radioterapia bez hormonoterapii vs. radioterapia + hormonoterapia). To ostatnie zagadnienie jest przedmiotem randomizowanego badania klinicznego, a wstępne wyniki wskazują na możliwość osiągnięcia zysku w przypadku zastosowania leczenia skojarzonego.
Podsumowując, pooperacyjna radioterapia po radykalnej prostatektomii jest metodą leczenia, którą należy uwzględnić u chorych z obecnością czynników ryzyka nawrotu po zabiegu operacyjnym, a zwłaszcza u tych chorych, u których doszło do wystąpienia nawrotu w obszarze loży pooperacyjnej.