PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Skrzyżowana ektopia nerki
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/4.

autorzy

Marcin Gałęski, Marcin Słojewski, Andrzej Sikorski
Katedra i Klinika Urologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

słowa kluczowe

nerka ektopia wada wrodzona

streszczenie

Przedstawiono przypadek 41-letniej chorej ze skrzyżowaną ektopią nerki prawej (SEN). Przypadek przedstawiono ze względu
na dużą rzadkość występowania tej wady. Szacuje się, iż występuje ona z częstością od 0,05 do 0,1%. Rozpoznanie SEN
nie jest trudne, a w ustaleniu rozpoznania pomocna jest ultrasonografia, tomografia komputerowa, urografia dożylna i
scyntygrafia nerek. Wada w większości przypadków przebiega bezobjawowo, a jej rozpoznanie bywa incydentalne. Objawy
są niecharakterystyczne i mogą być wywołane utrudnionym odpływem moczu, zakażeniem czy kamicą układu moczowego.
Należy pamiętać o SEN, gdyż może być przyczyną pomyłek diagnostycznych oraz niepotrzebnych decyzji o leczeniu operacyjnym.

Wprowadzenie

Skrzyżowana ektopia nerki (SEN) to wrodzona nieprawidłowość układu moczowego, związana prawdopodobnie z nieprawidłowym rozwojem pączka moczowodowego, polegająca na przemieszczeniu nerki na przeciwległą stronę ciała i skrzyżowaniu moczowodu z pośrodkową linią ciała [1]. W 1957 roku McDonald i McClellan przedstawili cztery typy SEN: 1) z połączeniem nerek 2); bez połączenia nerek 3); pojedynczej nerki 4); obustronną (ryc. 1) [2]. Częstość występowania tej wady w populacji szacuje się na 0,05% do 0,1% [3]. Ponad 90% przypadków ektopii nerki występuje ze zrostem z nerką przeciwległą. Nerka lewa ulega przemieszczeniu dwa razy częściej niż nerka prawa. W takich samych proporcjach częściej występuje ona u mężczyzn niż u kobiet. SEN często współistnieje z innymi wadami układu kostnostawowego lub układu moczowego, np. ze spodziectwem, wnętrostwem, dysplazją nerki przeciwległej, atrezją pochwy [4]. Większość przypadków SEN pozostaje asymptomatyczna przez całe życie, a diagnoza stawiana jest zwykle przypadkowo. Objawy, jeżeli występują, pojawiają się zwykle w trzeciej lub czwartej dekadzie życia [2]. Są one zwykle niecharakterystyczne i związane z utrudnionym odpływem moczu, zakażeniem, kamicą lub uciskiem sąsiednich narządów. W diagnostyce różnicowej SEN należy uwzględnić nowotwory nerki i kątnicy, jak również zapalenie wyrostka robaczkowego, kamicę i zapalenie dróg żółciowych oraz guzy przydatków, gruźlicę kątnicy i niedrożność jelit [5].

Opis przypadku

Chora S.I., lat 41, przyjęta na oddział w dniu 05.11.07 r. z powodu utrzymujących się od kilku miesięcy, miernie nasilonych bólów w lewym podbrzuszu. W przeszłości występowały również dolegliwości dyzuryczne o znacznym nasileniu w przebiegu nawrotowych zakażeń dróg moczowych. Badaniem przedmiotowym nie stwierdzono istotnych odchyleń od normy. Posiew moczu był jałowy, a badanie ogólne moczu nie wykazywało obecności infekcji w drogach moczowych. Wskaźniki wydolności nerek pozostawały w granicach normy. Urografia dożylna wykazała przemieszczenie nerki prawej na stronę przeciwległą na wysokości trzonu L5 i jej zrośnięcie z dolnym biegunem nerki lewej (ryc. 2). Tomografia komputerowa jamy brzusznej wykazała nieprawidłowe położenie nerki prawej. Usytuowana ona była przed kręgosłupem, zrotowana miedniczką ku przodowi i połączona z dolnym biegunem nerki lewej. Obie nerki nie wykazywały cech poszerzenia układów zbiorczych, a ich czynność wydzielnicza była zachowana (ryc. 3). W uretrocystoskopii nie stwierdzono odchyleń w zakresie położenia i liczby ujść moczowodowych. Zasondowano moczowód prawy i wykonano pielografię wstępującą, która potwierdziła obecność wady (ryc. 4). Wobec prawidłowej funkcji wydzielniczej nerek i miernie nasilonych dolegliwości bólowych pacjentka nie kwalifikowała się do leczenia zabiegowego. Dolegliwości ustąpiły po leczeniu zachowawczym, a chorą wypisano do domu z zaleceniem leczenia objawowego i okresowej kontroli ambulatoryjnej.

Komentarz

Przypadek przedstawiono ze względu na dużą rzadkość występowania tej wady, według niektórych autorów jeden przypadek na 7500 sekcji zwłok [6]. Skrzyżowanej ektopii nerki mogą towarzyszyć inne wady, takie jak niedokonany zwrot nerki, co miało miejsce w przedstawianym przypadku. SEN zwykle nie sprawia trudności diagnostycznych. Badania obrazowe (ultrasonografia, urografia dożylna, tomografia komputerowa czy scyntygrafia nerek) pozwalają ustalić rozpoznanie [7]. SEN predysponuje do wystąpienia zastoju moczu w górnych drogach moczowych, infekcji oraz, zdaniem niektórych autorów, do występowania nowotworzenia w układzie moczowym [7]. Należy o niej pamiętać, gdyż może być przyczyną pomyłek diagnostycznych oraz niewłaściwych decyzji o leczeniu operacyjnym.

piśmiennictwo

  1. Aragona F, Serretta V, Fiorentini L et al: Combined renal and pyelic fusion with crossed ectopia of single ureter. Urology 1986, 28, 339-341.
  2. McDonald JH, McClellan DS: Crossed renal ectopia. Am J Sur 1957, 93, 995-999.
  3. Romero FR, Chan DY, Muntener M et al: Laparoscopic heminephrectomy for renal cell carcinoma in cross-fused ectopic kidney. Urology 2007, 69, 11-13.
  4. Guarino N, Tadini B, Camardi P et al: The incidence of associated urological abnormalities in children with renal ectopia. J Urol 2004, 172, 1757-1759.
  5. Lejawka W: Skrzyżowane przemieszczenie nerki. Urol Pol 1979, 3, 49-50.
  6. Bar K, Noga A, Szkodny A: Skrzyżowane przemieszczenie nerki lewej wykryte przypadkowo z powodu powikłań po operacji ginekologicznej. Urol Pol 1988, 41, 135-138.
  7. Boyan N, Kubat H, Uzum A: Crossed renal ectopia with fusion: report of two patients. Clin Anat 2007, 20, 699-702.

adres autorów

Marcin Gałęski
Klinika Urologii PAM
ul. Powstańców Wielkopolskich 72
70-111 Szczecin
tel. (091) 466 11 00
martinxx@poczta.onet.pl