Zwłóknienie w przestrzeni pozaotrzewnowej z następowym zwężeniem moczowodu u chorego z tętniakowatością aorty i tętnic biodrowych
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1979/32/1.

autorzy

Andrzej Musierowicz, Andrzej Nowiński, Jan Czerniawski: Oddział Urologiczny Zespolonego Szpitala Wojewódzkiego im. J. Śniadeckiego w Białymstoku
Ordynator: dr A. Musierowicz

streszczenie

Autorzy opisują przypadek zamknięcia światła moczowodu w miejscu skrzyżowania z tętniakiem tętnicy biodrowej leczony operacyjnie przez uwolnienie moczowodu z nacieku zapalnego.

Jedną z bardzo rzadko spotykanych przyczyn zwężenia i niedrożności moczowodu jest tętniakowatość tętnic biodrowych i tętnicy brzusznej (1, 2, 3).

W piśmiennictwie światowym opisano około 20 takich przypadków, a w polskiej literaturze medycznej nie znaleźliśmy na ten temat doniesień. Powyższe wzglądy zachęciły nas do opublikowania własnego przypadku.

Opis przypadku

Chory J.C. lat 63 nr hist. chor. 221/71 pracownik fizyczny przyjęty do szpitala z powodu kolki nerkowej prawostronnej, zwyżki ciepłoty ciała, skąpomoczu i ogólnego osłabienia. Obecna choroba rozpoczęła się przed kilkoma dniami pobolewaniami w prawej okolicy lędźwiowej prawej promieniującymi w kierunku jądra. Od 2 dnia dolegliwości nasiliły się. Przed trzema laty operowany z powodu bezcieniowego złogu, który zablokował lewy moczowód na wysokości skrzyżowania moczowodu z naczyniami biodrowymi.

Badaniem fizykalnym u chorego ze znaczną nadwagą stwierdzono 'bolesność okolicy lędźwiowej prawej, brzuch wzdęty. Chory oddawał mocz małymi porcjami, często, w ciągu ostatniej doby po przybyciu do szpitala około 600 ml.

Badania dodatkowe ujawniły u chorego ropomocz, poziom mocznika w surowicy 70 mg°/o, kreatynina 1,8 mg%.

Urografia: obecność cieni złogów w obrębie dróg moczowych nie ujawniono. Po stronie prawej brak wydzielania moczu cieniującego, po lewej zarysy brodawek nieco zatarte, kielichy, miedniczka miernie poszerzona, moczowód dość wąski, drożny.

Pyelografia wstępująca prawostronna — cewnik wprowadzony do prawego moczowodu na głębokości około 9 cm napotykał na zdecydowany opór. Po wprowadzeniu środka cieniującego uwidocznił się tylko odcinek moczowodu poniżej skrzyżowania z naczyniami biodrowymi.

W czasie pobytu chorego w oddziale dolegliwości bólowe nasiliły się. Biorąc pod uwagę, że chory był operowany przed trzema laty z powodu bezcieniowego złogu lewego moczowodu oraz, że lewa nerka jest częściowo niewydolna postanowiono skontrolować i udrożnić prawy moczowód.

Operacja Nr 99/71. Cięciem skośnym nad talerzem biodrowym pozaotrzewnowo odsłonięto dolny i środkowy odcinek moczowodu. Dolny dostępny badaniu odcinek aorty, tętnice biodrowe wspólne i biodrowa zewnętrzna zmienione tętniakowato.

Moczowód w miejscu skrzyżowania z tętnicą pokryty pasmem nacieczonej bliznowatej tkanki grubości około 3—4 mm, szerokości 2 cm. Pasmo to mocno przyciska moczowód do ściany tętniaka. Moczowód powyżej przeszkody rozdęty do grubości kciuka, cienkościenny, wypełniony moczem. Poniżej przeszkody moczowód wąski z zachowaną perystaltyką (ryc. 1). Wypreparowano moczowód z nacieczowej tkanki i oddzielono go od ściany tętniaka. Moczowód odzyskał drożność, opróżnił się i obkurczył się do prawidłowej grubości, pojawiła się perystaltyka jego ściany. Po przemieszczeniu bocznym moczowodu powłoki zeszyto warstwowo. Chorego w stanie ogólnym dobrym z prawidłową diurezę bez dolegliwości wypisano 2 tygodnie po zabiegu do domu z zaleceniem zgłoszenia się do ośrodka zajmującego się chirurgią naczyniową.

Według uzyskanych danych od rodziny chory zmarł 8 miesięcy po operacji w Klinice Chirurgii Naczyń na skutek pęknięcia ściany tętniaka aorty w odcinku piersiowym.

Jak wynika z piśmiennictwa zmiany włókniste powodujące zwężenie moczowodu u chorych z tętniakowatością aorty i dużych naczyń mogą być jedno lub obustronne.

Zwężenie obustronne całkowite doprowadza do bezmoczu (1, 2, 3). Przy zmianach jednostronnych schorzenie może manifestować się bólami w okolicy lędźwiowej promieniującymi w okolicę jądra, kolką nerkową, zaburzeniami seksualnymi. Czasem proces chorobowy przebiega bez dolegliwości bólowych i dopiero mocznica i bezmocz zmuszają pacjenta do szukania pomocy lekarskiej. Nawet duże niepowikłane tętniaki mogą uciskać moczowody, ale nie doprowadzają do zastoju. Dopiero proces zapalny i włóknienie wokół ściany tętniaków może spowodować zwężenie również moczowodu. W wypadku narastania dolegliwości zastoju w drogach moczowych występowania bezmoczu konieczne jest leczenie operacyjne. Metodą z wyboru jest wypreparówanie, uwolnienie i przemieszczenie boczne moczowodu. W niektórych przypadkach wykonywano przetokę nerkową, wycięcie zwężonego odcinka moczowodu z następowym jego zespoleniem „koniec do końca" (1, 2, 3).

piśmiennictwo

Boonje A.: Ureteral obstruction secundary to abdominal aortic aneurysma. J. Cardiovasc. Surg., 1974, 15, 606.
Labardini M., Ratliff R.: The abdominal aortic aneurysm and the ureteral obstruction. J. Urol., 1967, 98, 50.
Wagenknecht L.: Retroperitoneale Fibrose und Ureterstenose bei abdominalen Aorteaneurysma. Zschr. Urol., 1972, 65, 17.

adres autorów