PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Wartość urecholiny, probantyny i lioresalu w usprawnieniu pęcherza moczowego w poprzecznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Skrót rozprawy na stopień doktora nauk medycznych
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1979/32/3.

autorzy

Józef Kowalczyk
Oddział Paraplegii Górniczego Centrum Rehabilitacji Leczniczej i Zawodowej w Reptach Śl.
Ordynator: dr med. J. Kowalczyk
Dyrektor: dr med. J. Daab

streszczenie

W 50 przypadkach dysfunkcji neurogennej pęcherza spowodowanej poprzecznym uszkodzeniem rdzenia kręgowego wzbogacono zwykle sposoby usprawniania pęcherza stosowaniem, urecholiny, probantyny i lioresalu. Przebieg usprawniania porównano z 20 podobnymi przy­padkami usprawnianymi bez farmakoterapii. Dostosowując leki do typu dysfunkcji uzyskano znacznie lepsze \wyniki w pierwszej grupie.

W usprawnianiu pęcherza moczowego w przypadkach paraplegii tera­pia farmakologiczna okazała się w pewnym stopniu pomocna. Spośród środków, które korzystnie wpływają na zaburzoną funkcję pęcherza wymienione są leki pobudzające i hamujące układ przywispółczulny oraz leki obniżające napięcie mięśni szkieletowych. Do nich należą między innymi urecholina, probantyna i lioresal.

Urecholina (chlorek betanecholu) jest estrem choliny, działa parasym-_ patykomimetycznie na drogi moczowe. Zwiększa skurcz mięsni wypie­racza moczu i zapoczątkowuje mikcję. Pobudza również perystaltykę przewodu pokarmowego. Nie jest rozkładana przez cholinesterazę, dla­tego działanie jej może trwać wiele godzin (3, 4, 5, 16).

Problematyka (bromek propanteliny) jest środkiem syntetycznym po­chodnym bantyny o charakterze tropiny czwartorzędowej. Działa wy­biórczo parasympatykolitycznie na drogi moczowe i na przewód po­karmowy, Znosi stany skurczowe wypieracza moczu. Przeciwdziała częstomoczowi i bezwiednemu moczeniu z parciem. Zwiększa pojemność pęcherza. Hamuje nadmierną perystaltykę przewodu pokarmowego (3, , 16).

Lioresal jest pochodną kwasu gamma-amino-masłowego. Działa roz-luźniająco na mięśnie poprzecznie prążkowane. Hamuje przewodzenie odruchów monosynaptycznych i polisynaptycznych. Wybiórczo zmniejsza spastyczność pochodzenia rdzeniowego, nieznacznie natomiast wpływa na spastyczność pochodzenia mózgowego (2, 12).

Materiał i metody

Wpływ urecholiny, probantyny i lioresalu prześledzono u 50 chorych leczonych w latach 1974—1976 w naszym oddziale. Wyniki porównano z grupą kontrolną składającą się z 20 podobnych przypadków, u których nie stosowano farmakoterapii. Okres od zachorowania w obu grupach wahał się od kilku tygodni do kilku lat. W grupie badanej było 45 mężczyzn i 5 kobiet w wieku 17—62 lat. Urazowe uszkodzenie rdzenia stwierdzono w 39 przypadkach, a w 11 przyczyną zaburzenia czynności pęcherza było wirusowe zapalenie rdzenia, guzy rdzenia, powikłania po wypadnięciu tarczy międzykręgowej lub uszkodzenia pochodzenia na­czyniowego. Grupę kontrolną stanowiło 18 mężczyzn i 2 kobiety w wieku 18—52 lat. Dysfunkcja pęcherza wystąpiła w 16 przypadkach z po­wodu urazu rdzenia, w 4 nieurazowe przyczyny były podobne, jak w gru­pie badanej.

Na podstawie badania neurologicznego, radiologicznego, cystometrycz-nego, testu z lodowatą wodą, odruchów z dna miednicy i testu Lapidesa chorych kwalifikowano do jednej z 3 (następujących grup:

I grupa o cechach pęcherza reflektorycznego - 26 chorych

II grupa o cechach pęcherza autonomicznego - 15 chorych

III grupa o cechach mieszanych - 9 chorych

W grupie kontrolnej zakwalifikowano:

do grupy I - 8 chorych

do grupy II i III - po 6 chorych

W każdej grupie wyodrębniono chorych z pęcherzem małym (do po­jemności 250 ml), średnim i dużym (o pojemności przekraczającej 400 ml). Dla oceny przeszkody podpęcherzowej wykonano sfinkterometrię oraz badano stercz przez odbytnicę. W większości przypadków wyko­nano cystografię, cystouretrografię i urografię, bardzo rzadko — cysto­skopię. W obu grupach stosowano postępowanie rehabilitacyjne wg me­tod przyjętych w tut. oddziale (13, 20).

U chorych, którzy byli przyjęci z cewnikiem, na trzy dni przed badaniem ustalającym typ pęcherza usuwano cewnik. W miarę po­trzeby chorzy byli cewnikowani według metody u nas stosowanej tzn.: o ile zaleganie w pęcherzu wynosiło powyżej 350 ml cewnikowano po każdym oddawaniu moczu. W zaleganiu od 200—300 ml cewnikowano po każdym drugim oddaniu moczu. W zaleganiu od 100—200 ml cewnikowano 1—2 razy dziennie, natomiast przy zaleganiu poniżej 100 ml — 1 raz w tygodniu. U wszystkich chorych przed leczeniem stwierdzało się ropomocz. W grupie badanej leczenie urecholiną, probantyną i lioresalem rozpoczynano dopiero po opanowaniu ostrego zapalenia dróg moczowych i po usunięciu ewentualnych kamieni moczowych. Zasadniczo w razie pęcherza reflektorycznego podawano probantynę, w razie pęcherza autonomicznego urecholinę, w grupie o mieszanych -cechach dysfunkcji neurogennej podawano urecholinę i probantynę. W każdej z tych grup u chorych, u których stwierdzono przeszkodę podpęeherzową stosowano równocześnie lioresal. Leki podawano przez okres 10 dni.

Probantynę stosowano średnio 2 razy dz. po 15 mg co 12 godz. w tabl.; urecholinę 2 razy dz. amp. po 5 mg co 12 godz. podskórnie; lioresal 2 razy dz. po 12,5—20 mg co 12 godz. w tabl.

Po 7 dniach stosowania leków przeprowadzono pierwsze badania kon­trolne. W dniu tym leków nie stosowano. Powtórne badanie kontrolne przeprowadzano w 15 dniu od rozpoczęcia leczenia. O ile przeszkoda podpęcherzową mimo stosowania lioresalu utrzymywała się nadal, sto­sowano blokadę nerwu sromowego jedno- lub dwustronnie wstrzykując do kanału kulszowego mniejszego 75'% roztwór alkoholu etylowego.

W grupie kontrolnej badania pęcherza przeprowadzono w 1 i 15 dniu obserwacji.

Wyniki

We wszystkich trzech rodzajach pęcherzy neurogennych grupy ba-danej, uzyskano korzystne działanie stosowanych leków na zaburzony mechanizm pęcherzowy, w postaci ustąpienia ropomoczu, poprawy mikcji oraz stopnia opróżniania pęcherza.

W grupie kontrolnej, u której nie stosowano leków, nie uzyskano takiej poprawy, co wyraźnie rzutuje na różnice stosunku zalegającego moczu do pojemności pęcherza w obu grupach.

piśmiennictwo

  1. Archimbaut J. P.: Les dysfunctionneinents vesico-Siphincteriens neurologiques.. Rapport de la 68e Session de l'Ass. Franc. dUrol. Paris 1974, 1—(163.)
  2. Bein H. J.: Pharmakologische. Differenzierung von Muskel — Relaxantien. Aspekte der Mus-kelepastik. Herausgegeiben von W. Birkmayer Internationales Symposium. Wien. 1971, 76.
  3. Best C. H., Taylor N. B.: Fizjologiczne .podstawy postępowania lekarskiego. P.Z.W.L., Warsz.awa 1971.
  4. Bogash N., Wolgin W., Kugler F., Sodoughu.: Functional Evaluation of Vodiding in Patients with Neurogenic Bladder. J. Urol. Ł974, 112, 338.
  5. Bors E., Intermititent catheterization in paraplegii: patients. Urol. Int. 1067, 2,2, 236.
  6. Bors E., Comarr A. E.: Neurological Urology. S. Karger, Basel 1971.
  7. Bodeker J. H.: Effects of Pressoreceptor Stimulation on Micturition Reflex und Uretheral Pressure Profile in Rabbits. Invest. Urol. 1975. 13, 461.
  8. Bradley W. E., Chous S., Marcland C: Neurologie Dysfunction of the Urinary Bladder in Demyelinating Disease of the Central Nevro:s System in: Neurogenic Bladder. Bd. By S Boyarsky. Williams and Wilkins, Baltimore, 1967, 158.
  9. Diokno A. C. D. Ross, J. Lapideą: Urecholinę Test for Denervated Blad­ders. Invest. Urol. 1975, 13, 23,3.
  10. Faigle J. W., Keberle H.: Metabolismus.und Pharmakokinetiik von Lioresal in: Aspekte der Muskelspastik. Herausg. von W. Birkmayer. Internationales Syimiposium Wien. 1197,1, 84.
  11. Ingersol £., Jones L., Hegre S.: Role of the Sympathetic Nervous System in Urinary Bladder Function in the Cat. J. Neurol. 1061, 11', 46.
  12. Kiesswetter U., Schober W.: Lioresal in the Treatment of Neurogenic Bladder Dysfunction. Urol. int. T975, 30, 63.
  13. Kowalczyk J., Klęcz K., Zieliński J.: Określenie rodzaju upośledzenia czynności pęcherza moczowego i wyniki prób jego uspraw­niania w poprzecznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Pol. Przegl. Chir. 1974, 46, 1399.
  14. Krane R. J., Olsson C. A.: Phenoxyibenzaimine in Neurogeniic Bladder Dysfunction. I. A. Theory of micturition. J. Urol. 1973, 1110, 650.
  15. Pedersen E., Hansen P. H.: Studies on the Action of a Betaadrenergic Blocking Agent (Proipranolol) on the Human Bladder. In: Allert M. L. Dollfus P.: Neuro.gene Blasenstorungen. II Bericht, Thieme, Stuttgart. 1)972.
  16. Perkash I.: Intermittent Catheterisation. The Urolagisfs Point of View. J. of Urol. 1974, l'0)l, 356.
  17. Smith Donald R.: Dysfunkcja neurogenna pęcherza, w: Podstawy Urologii (tłum. J. Zieliński). P.Z.W.L. Warszawa, 1973
  18. Stockamp K.: Threa.tment with Phenoxybenzamine of Upper Urinary Tract Complications Caused by Intra-vesical Obstruction. J. Urol. 1975, H13, 128.
  19. Stockamp K., Schreiter F.: Alfa Adrenolytic Treatment of The Congenital Neuropathic Bladder. Urol. int. 1975, 30, 33.
  20. Zieliński J.: Usprawnienie pęcherza moczowego w poprzecznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Med. Komunik. 4, 1972, 35.

adres autorów

Górnicze Centrum Rehabilitacji "Repty"
Oddział Paraplegii
42-662 Tarnowskie Góry 5