PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Porównawcze badania aktywności aminopeptydazy leucynowej (LAP) w moczach separowanych w przypadkach złośliwych nowotworów nerek
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1980/33/1.

autorzy

Lucjan Otręba
Klinika Urologiczna Instytutu Chirurgii AM we Wrocławiu
Kierownik Kliniki: doc. dr hab. J. Stolarczyk

W piśmiennictwie istnieje wiele doniesień na temat zachowania się aktywności enzymatycznej moczu w chorobach nowotworowych nerek oraz dróg moczowych. Prace te wykazały istotny wzrost wydalania z mo­czem dehydrogenazy kwasu mlekowego (LHD), fosfatazy zasadowej (ALF), dehydrogenazy kwasu jabłkowego (MDH), dehydrogenazy kwasu izocyt-rynowego (ICDH) oraz gamma-glutamylo-transpeptydazy (GGTP) (1, 5, 6, 7, 8, 12, 17, 18).

W roku 1962 Wacker, Dorfman i Boston (18) u 18 spośród 19 badanych przypadków nowotworów złośliwych narządu moczowego wykazali w mo­czu podwyższoną aktywność LDH. Podobne spostrzeżenia poczynili Ma-calalag i Prout (8), którzy donieśli w 1964 roku o wzmożonej aktywności dehydrogenazy kwasu mlekowego u 8 chorych dotkniętych rakiem nerki. Autorzy ci, podobnie jak i wyżej cytowani, nie spostrzegli zwiększenia aktywności omawianego enzymu w przypadkach łagodnych guzów. Sprze­czne z tymi doniesieniami są obserwacje Rigginsa i Kisera (12), którzy opierając się na materiale 135 chorych z różnymi postaciami nowotwo­rów narządu moczowego wyrażają pogląd, że LDH nie posiada żadnych wartości w różnicowaniu między guzem złośliwym a łagodnym. W roku 1963 Amador, Zimmerman i Wacker (1) ogłosili pracę na temat jedno­czesnego oznaczania w 'moczu aktywności LDH i ALF. Autorzy obserwu­jąc 31 chorych z nowotworami złośliwymi nerek i pęcherza moczowego stwierdzili u 30 z nich wzmożone wydalanie z moczem dehydrogenazy kwasu mlekowego. Nieco inaczej zachowywała się fosfataza zasadowa, która zwiększoną aktywność wykazywała jedynie w nowotworach złoś­liwych nerek, natomiast w przypadkach raka pęcherza jej wartości nie odbiegały od normy. Opierając się na tych wynikach autorzy wyciągają wniosek, że jednoczesne oznaczanie LDH i ALF w moczu może posłużyć jako test różnicujący raka nerek od raka pęcherza. Z kolei Hautman i wsp. (6) badając równocześnie aktywność kilku enzymów w moczach separowanych wykazywali u chorych z nowotworami złośliwymi nerek istotny wzrost wydalania przez chorą nerkę dehydrogenazy kwasu mle­kowego, dehydrogenazy kwasu jabłkowego, dehydrogenazy kwasu izo-cytrynowego oraz fosfatazy zasadowej. Ponadto autorzy stwierdzili, że enzymy te zachowują się w pewien stały charakterystyczny sposób dla poszczególnych schorzeń pozwalający na różnicowanie między łagodną a złośliwą postacią guza nerki. Na wzrost aktywności gamma-glutamylo--transpeptydazzy w moczu w przypadkach raka pęcherza zwraca uwagę Jacyszyn (7).

Badania nad zachowaniem się aktywności aminopeptydazy leucynowej w moczu w procesach nowotworowych są nieliczne i dotyczą głównie schorzeń pozanerkowych. Prace te zostały zapoczątkowane w 1958 roku przez Rutenburga, Goldbarga i Pinedę (15), a następnie kontynuowane przez Smitha (16), Svackmana (17), Harknessa (5) i innych. Autorzy ci wykazali wzmożoną aktywność LAP w surowicy krwi oraz w moczu w przypadkach złośliwych nowotworów trzustki, wątroby i jelit. Zdaniem Rashella, Philipsi oraz Manildiego (13) wzrost wydalania LAP z moczem jest bardzo znamienny dla różnych rozsianych postaci nowotworów złoś­liwych. W piśmiennictwie polskim o zwiększonej aktywności LAP w mo­czu w przebiegu złośliwych nowotworów narządu rodnego oraz nadner­cza z przerzutami donoszą Ruchlewicz i wsp. (14) oraz Jacyszyn (7).

W uprzednio przeprowadzonych badaniach własnych autor stwier­dził znamienny wzrost aktywności aminopeptydazy leucynowej w dobo­wej ilości moczu u 90% chorych z rakiem nerki (9, 10, 11). Wyniki te przyczyniły się do dalszych badań, których celem były obserwacje za­chowania się aktywności LAP w moczach selektywnie pobranych z nerki zdrowej oraz nerki nowotworowej u tego samego osobnika.

Materiał

Badanych podzielono na dwie grupy. Do pierwszej z nich zaliczono 40 przypadków nowotworów złośliwych nerki, w tym 19 kobiet oraz 21 mężczyzn w wieku od 36 do 79 lat. W grupie tej było 33 anatomopatolo-gicznie potwierdzonych raków jasnokomórkowych oraz jeden przypadek raka przejściowokomórkowego nerki. Pozostałe 6 osób dotyczyło nieope­racyjnych guzów nerki z wieloogniskowymi przerzutami.

Do grupy drugiej zaszeregowano 14 przypadków innych schorzeń, kli­nicznie budzących podejrzenie nowotworu nerki. W skład tej grupy wcho­dziło 10 kobiet oraz 4 mężczyzn w wieku od 24 do 77 lat. Spośród tych przypadków 1 dotyczył gruczolaka nerki, 1 brodawczaka miedniczki ner­kowej, 6 pojedynczych torbieli nerki, 1 zwyrodnienia torbielkowatego, 2 wodonercza, 2 jednostronnego odmiedniczkowego zapalenia nerki oraz 1 wieloogniskowego zawału nerki. Powyższe rozpoznania ustalono śród­operacyjnie, bądź na podstawie histopatologicznego badania usuniętej nerki.

Metoda badania

U wszystkich chorych aktywność aminopeptydazy leucynowej ozna­czano w moczu dobowym a następnie 2 do 3 dni później w moczu zbiera­nym oddzielnie z każdej nerki przez okres 8 godzin. Mocz z chorobowo zmienionej nerki zbierano przez cewnik moczowodowy wprowadzony bezpośrednio do miedniczki nerkowej oraz z nerki zdrowej przez cewnik założony do pęcherza moczowego. W celu uniknięcia ewentualnego prze­ciekania moczu z chorej nerki do pęcherza moczowego zakładano odpo­wiednio grube cewniki moczowodowe o wymiarach 7—9 wg skali Char-rier. Na 2 dni przed oraz w czasie badania chorym nie podawano żadnych leków. LAP oznaczano uprzednio stosowaną metodą Gomoriego (3) w mo­dyfikacji Greena (4) oraz Goldbarga i Rutenburga (15). Metoda ta pole­ga na enzymatycznej hydrolizie 'buforowanego substratu — chlorowodor­ku L-leucylo-beta-naftylamidu w tem. 37°C, w wyniku której uwolniona betanftyloamina ulega przemianie w barwnik dwuazowy oznaczany kolo­rymetrycznie. Stężenie barwnika określa aktywność LAP. Za wartości prawidłowe enzymu w moczu dobowym wg tej metody uważa się 47 ± 19 jednostek u kobiet oraz 83 ± 36 j. u mężczyzn.

Wyniki badań

Grupa I — nowotwory złośliwe nerki.

Średnia aktywność aminopeptydazy leucynowej w dobowej ilości mo­czu w grupie tej wynosiła 362 ± 241 j. z zakresem wahań wyników od 85 do 1107 jednostek. Średnia aktywność enzymu w 8 godzinnym moczu pobranym z nerki chorej wyrażała się cyfrą 171 ±95,6 j. przy rozrzucie wyników od 12 do 468 j. Aktywność LAP w moczu nerki zdrowej wa­hała się w granicach 17—396 j., a jej średnia wartość wynosiła 139 ± 97,7 j.

Grupa II — Inne schorzenia nerki.

Średnia aktywność badanego enzymu w dobowej ilości moczu tej grupy chorych była pięciokrotnie niższa od średniej grupy I i wynosiła 70 ± 37,7 j. z rozrzutem wyników od 24 do 152 j. Średnia aktywność LAP w moczu zmienionej chorobowo nerki wynosiła 32 ±22 j. przy rozrzucie wyników od 9 do 84 j. Średnia aktywność aminopetydazy leucynowej w moczu nerki zdrowej wyrażała się cyfrą 42 ±27,7 j. z zakresem wahań wyników od 11 do 113 jednostek.

Uzyskane wyniki w poszczególnych grupach chorych przedstawiono w tabeli I oraz na załączonym histogramie ryc. 1,

Omówienie

W grupie I znamienny wzrost aktywności aminopeptydazy leucynowej w moczu dobowym stwierdzono u 37 chorych, co stanowiło 92,2,°/o ogółu badanych osób. W badaniach rozdzielczych wzmożenia aktywności enzymu w moczu nowotworowo zmienionej nerki przy prawidłowych jego war­tościach w moczu nerki zdrowej wykazano u 4 chorych. U dalszych 35 osób wzrost aktywności LAP powyżej wartości prawidłowych obserwo­wano równocześnie w obu nerkach, oraz w jednym pozostałym przypad­ku wyłącznie w moczu nerki zdrowej. Spośród ogółu przypadków obus­tronnego wzmożenia wydalania LAP z moczem, 29 chorych wykazywało znamiennie większą aktywność badanego enzymu w moczu pochodzą­cym z nowotworowej nerki. U pozostałych 6 osób spostrzegano nieznacz­nie większą aktywność LAP w moczu nerki zdrowej. Analizując posz­czególne wyniki badań zaobserwowano pewną zależność zachowania się aminopeptydazy leucynowej w moczach obu nerek od stopnia zaawanso­wania procesu nowotworowego. Mianowicie w przypadkach dużych gu­zów, zajmujących ponad połowę miąższu nerkowego, LAP wykazywał większą aktywność w moczu nerki zdrowej. Odwrotnie przy mniejszych guzach nie przekraczających połowy objętości nerki badany enzym prze­jawiał większą aktywność w moczu zmienionej nowotworowo nerki. Przy­puszczalnie przyczyną tego rodzaju zachowania się aminopeptydazy leu­cynowej jest bardzo znaczne ograniczenie czynności wydzielniczej uszko­dzonej nerki. Godnym zastanowienia się jest fakt nowoczesnego wzmoże­nia w przeważającej liczbie badanych przypadków aktywności LAP w obu nerkach. Wydaje się, że zjawisko to pozostaje w przyczynowym związ­ku ze wzmożoną przemianą białkową, jaka zachodzi w przebiegu złoś­liwych nowotworów, kiedy to dochodzi do nieswoistego pobudzenia ak­tywności różnych peptydaz oraz proteaz, w tym również aminopeptydazy leucynowej.

W grupie II nie stwierdzono wzmożenia aktywności LAP w żadnym z obserwowanych przypadków, zarówno w moczu dobowym jak i sepa­rowanym. W badaniach selektywnych u 8 chorych ujawniono większą aktywność aminopeptydazy leucynowej w moczu wydalanym przez nerkę zdrową. W pozostałych 6 przypadkach aktywność badanego enzymu obu­stronnie przedstawiała takie same wartości.

Wnioski

1. Aktywność aminopeptydazy leucynowej znamiennie wzrasta w moczu dobowym w przypadkach złośliwych nowotworów nerek.

2. Aktywność LAP jest znamiennie większa w moczu pochodzącym z nowotworowo zmienionej nerki z wyjątkiem dużych guzów, klinicznie nie stwarzających trudności diagnostycznych.

3.Aktywność LAP w innych schorzeniach nerek jest większa w moczu wydalanym przez nerkę zdrową.

piśmiennictwo

  1. Amador E., Zimmerman T., Wacker W.: Urinary alkaline phosphatase acti-Vjities for the diagnosis of renal adenocarcinomas. JAMA, 1963, 185, 769.
  2. Dubach U. C: Enzyme activity in renal disease. Pol. Arch. Med. Wewn., 1966, 36, 577.
  3. Gomori G.: Chromogenic substrates for aminopeptidase. Proc. Soc. Exper. Biol. Med., 1954, 87, 559.
  4. Green M., Tsou K„ Bressler R., Seligman A.: The colorimetric determination of leucine aminopeptidase activity with L-leucyl-Beta-naphytalamide hydrochloride. Arch. Biochem. Biophys., 1955, 57, 458.
  5. Harkness J., Koper B., Durant J., Miller H.: The serum leucine aminopeptidase test. An appraisal of its value in diagnosis of carcinoma of pancreas. Brit. Med. J. 1960, 11, 1787.
  6. Hautmann R., Schiffer A., Lymberopoulos S., Lutzeyer W.: Die Untersuchung eines "gezielten Enzymmusters" mittels selektiver Urinentnahme zur Differenfeldiagnose urologischer Erkrankungen. Der Urologe 1971, 10, 240.
  7. Jacyszyn K.: Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria B Nr 170 Wrocław 1972.
  8. Maclalag E., Prout G.: Confirmation of the source of e^yated urinary lactic dehydrogenase in patients with renal tumor. .1. Urol., 1964, 92, 416.
  9. Otręba L.: Aktywność aminopeptydazy leucynowej (LAP) w nowotworowych chorobach nerek. Pol. Tyg. Lek., 1968, 23, 1680.
  10. Otręba L.: Oznaczanie aktywności aminopeptydazy leucynowej (LAP) w surowicy krwi oraz w dobowym moczu w rozpoznaniu nowotworów złośliwych nerki. Diagn. Lab., 1969, 5, 125.
  11. Otręba L.: Aktywność aminopeptydazy leucynowej w surowicy krwi oraz w moczu w przypadkach nowotworów pęcherza moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1969, 2,4, 1440.
  12. Riggins R., Kiser W.: A study of lactic dehydrogenase in urine and serum of patients with urinary tract disease. J. Urol., 1963, 90, 586.
  13. Roshell W., Phiiips N., Manildi R.: Elevation of leucine aminopeptidase in disseminated malignant diseases. Cancer 1970, 26, 1006.
  14. Ruchlewicz B., Malinowski A., Jacyszyn K.: Die Aktivitat der Leuzin-Arylamidase bei Tumoren der weiblichen Geschlechtsorgane. Zbl. Gynakol., 1973, 95, 1743.
  15. Rutenburg A., Goldberg J., Pineda E.: Leucine aminopeptidase actMty. New Engl. J. Med., 1958, 2,59, 469.
  16. Smith E., Spackman D., Polglase W.: The specifity of leucine aminopeptidase. J. Biol. Chem., 1952, 199, 801.
  17. Spackman D., Smith E., Broion D.: Leucine aminopeptidase, J. Biol. Chem., 1955, 212, 255.
  18. Wacker W., Dorf­man L., Bosten M.: Urinary lactic dehydrogenase activity. Screening method for detection of cancer of kidneys and bladder. JAMA, 1962, 181, 972.

adres autorów

Wrocław
plac 1 Maja 8
Klinika Urologiczna AM