W okresie od 6 do 16 lutego dzięki Butrih Conncil miałem możność odwiedzić niektóre szpitale w Wielkiej Brytanii. Pobyt mój rozpocząłem od wizyty w Institute of Urology. 172 Shaftesbury Ave., gdzie urzędy Instytutu zajmują bardzo skromną przestrzeń, przeznaczoną na dziekanat, sekretariat i bibliotekę w szpitalu mieszczącym się pod powyższym adresem. Dziekanem Instytutu jest obecnie J. P. Pryor. Poprzednio był znany nam z wizyty w Warszawie, słynny urolog dziecięcy, Devid lnnes Williams, który przed kilkoma miesiącami zrezygnował z chirurgii. Jest to wielka strata w Wielkiej Brytanii dla świata chirurgii, ponieważ był on słynny w całym świecie chirurgicznym i urologicznym jako jeden z pierwszych urologów dziecięcych, utalentowany operator, autor wielu dzieł z zakresu urologii dziecięcej. Obecnie jest dyrektorem British Postgraduate Medical Federat-ion, 33 Millman Street, London WC1N 3EJ, gdzie miałem możność odwiedzić go i rozmawiać na temat jego dość niezwykłej decyzji życiowej, dobrowolnego rozstania się z salą operacyjną, co rzadko zdarza się u chirurgów, kiedy daleko mają jeszcze do wieku emerytalnego.
Federacja zrzesza cały szereg Instytutów takich jak Instytut Urologii, ginekologii i położnictwa, ortopedii, psychiatrii itd., w których odbywa się kształcenie podyplomowe lekarzy. W skład Instytutu Urologii wchodzą następujące Szpitale: St. Peter's Hospital, Shaftesbury Hospital i St. Paul's Hospital, w których przeprowadzane są zabiegi operacyjne, natomiast w St, Philip's zajmują się chorymi nefrologicznymi. Wydaje się, że obecnie najbardziej reprezentatywną postacią z urologów brytyjskich jest Prof. John P. Blandy, którego głównym miejscem pracy jest London Hospital. Widziałem go podczas operacji w tymże szpitalu i w St. Peter's Hospital i należy przyznać, że jest wyjątkowo zręcznym chirurgiem, operującym delikatnie, szybko i pewnie. Widziałem w jego wykonaniu operacje wvtwórcze cewki moczowej, jak również zabiegi endoskopowe: rozcięcie zwężenia cewki pod kontrolą wzroku, elektroresekcje gruczolaka stercza i guzów pęcherza. Zabiegi endoskopowe demonstrował otaczającym lekarzom przez dołączone dodatkowe urządzenia pozwalające obserwować pracę operatora wewnątrz pęcherza. Urządzenie takie, skonstruowane na zasadzie „fiber optic", jest nieodzowne do nauki zabiegów endoskopowych.
Prof. Blandy, oprócz licznych artykułów ogłaszanych w prasie lekarskiej, opublikował następujące podręczniki: „Urology" — 2 tomy, „Lectures on Urology" ■— podręcznik dla studentów, ilustrowany przez autora, gdzie w sposób prosty przedstawiono najważniejsze zagadnienia urologiczne. W 1978 r. ukazała się „Operative Urology" i drugie wydanie „Transurethral resection". Wszystkie te książki są ilustrowane przez autora, którego hobby — poza urologią — jest malarstwo i rzeźba.
W Shaftesbury Hospital widziałem operującego dr Ransleya, który jest następcą Mr Davisa Innes Williamsa. Dzień pracy rozpoczął się od omówienia trudniejszych przypadków z urologii dziecięcej. W posiedzeniu wzięło udział około 10—12 lekarzy z całego świata: U.S.A., Iran, Irak, Argentyna, Holandia.
Urolog z Iraku odbywał specjalizację w Związku Radzieckim u znanego mi osobiście Prof. Karpienki, dyrektora Instytutu Urologii w Kijowie.
Z Londynu udałem się do Edynburga, w celu odwiedzenia prof. G. Chischolma, który przed rokiem opuścił Londyn dla objęcia urologii w Edynburgu. Przy okazji mogłem obejrzeć budynki, gdzie w czasie wojny mieścił się Polski Szpital im. Paderewskiego i Polski Wydział Lekarski, zorganizowany przez profesora chirurgii z Poznania dr Antoniego Jurasza, który był dziekanem tego wydziału. Obecnie w Edynburgu żyje i pracuje dr med. Wiktor Tomaszewski, przedwojenny docent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego. Jemu zawdzięczam wiele cennych informacji z dziejów Polskiego Wydziału Lekarskiego, który został otwarty 22 marca 1941 r., a zamknięty w marcu 1949, w tym czasie uzyskało polskie dyplomy lekarskie 227 osób.
Doc. dr med. Wiktor Tomaszewski jest autorem interesującej książki pt. „Na szkockiej ziemi" (Londyn 1976), przedstawiającej historię powstania i dzieje Polskiego Wydziału Lekarskigo w Edynburgu.
Prof. Chisholm pracuje w Western General Hospital, który jest doskonale wyposażony w nowoczesne środki diagnostyczne: badania izotopowe kości w przypadkach raka stercza lub pęcherza (skeleton scanning) specjalne badania wycinków w mikroskopie elektronowym, pozwalające na wczesne rozpoznanie zmian nowotworowych w błonie śluzowej pęcherza. We wszystkich zwiedzanych oddziałach dużo czasu poświęcają badaniom urodynamicznym. Demonstrowano mi aparat japoński, cena 60 tys. dolarów, rejestrujący od razu ciśnienie w pęcherzu, odbytnicy oraz napięcie wypieracza moczu i zwieracza wewnętrznego.
Po południu prof. Chischolm zabrał mnie do budynków Wydziału Lekarskiego, gdzie znajduje się chirurgia eksperymentalna.
Z Edynburga udałem się do Newcastle upon Tyne, aby zobaczyć nowozbudo-wany Freeman Hospital, który posiada największy oddział urologiczny w Wielkiej Brytanii, bo liczący 90 łóżek. W oddziale tym pracuje zaprzyjaźniony ze mną od lat W. Keith Yeotes, a oprócz niego jeszcze dwóch consultant urologists, czyli każdy ma oddział 30 łóżkowy. Jest to na stosunki brytyjskie dużo, gdyż np. Innes Williams w słynnym Hospital for Sick Children w Londynie miał tylko około 20 łóżek.
W oddziale urologicznym Freeman Hospital wykonuje się dziennie ponad 20 cystoskopii i zabiegów endoskopowych, wszystko w narkozie ogólnej. Chorzy po wziernikowaniu pęcherza lub po elektrokoagulacji guza pęcherza przebywają na sali pooperacyjnej do wieczora, potem wracają do domu. Są to tzw. ,,day-patients". Podobnie chorzy w oddziałach chirurgicznych po takich operacjach jak: appen-destomia lub herniotomia idą do domu tego samego dnia wieczorem. Natomiast po cięższych operacjach jak np. strumectomia przebywają od poniedziałku rano do piątku po południu. Na sobotę i niedzielę taki oddział zamknięty jest z powodu braku personelu (Five days department).
Po powrocie do Londynu odwiedziłem jeszcze prof. J. Blandego z Londyn Hospital oraz Bibliotekę i Muzeum w Royal College of Surgeons.