Przyczyny krzepnięcia krwi w naczyniach to: upośledzenie procesu fibrynolizy i nadmiernego wytwarzania włóknika (3), zwolnienie przepływu krwi w naczyniach (2), zmiany w ścianie naczyń (10), zmiany w lepkości krwi, tzw. zaburzenia reologiczne (1, 4, 6) oraz zlepianie się krwinek płytkowych pod wpływem endotoksyn (8).
Innymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu zmian zakrzepowych mogą być: leczenie hormonami sterydowymi, ciąża, choroby serca, nowotwory, ciężkie infekcje, jak np. stany zapalne gruczołu krokowego.
Celem pracy jest analiza wyników leczenia zakrzepów żylnych kończyn dolnych, jako powikłania po operacji gruczolaka stercza wlewkami dożylnymi niskocząsteczkowego dekstranu.
Materiał i metody
W Szpitalu ZOZ w Wyszkowie w ciągu 10 lat, tj. od stycznia 1968 do grudnia 1977 roku leczono operacyjnie różnymi sposobami 305 chorych z gruczolakiem stercza. W grupie tej, u 28 wystąpiło zapalenie zakrzepowe żył kończyn dolnych, co stanowi 9,2%. Wiek chorych wahał się od 56 do 75 lat. Czas od pierwszego zatrzymania moczu z powodu gruczolaka i przyjęcie do szpitala wynosił od kilkunastu dni do 6 miesięcy. 8 chorych pochodziło z miasta, zaś 20 ze wsi.
Przeciętny czas wystąpienia zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych po operacji obserwowano w 9 dniu, najkrótszy natomiast w 5, a najdłuższy w 20 dniu.
Spośród naszych 305 operowanych, jeden zmarł z powodu zatoru tętnicy płucnej w 12 dobie po prostatectomii, a w 2 po wystąpieniu zapalenia zakrzepowego żył kończyn dolnych.
W ciężkich przypadkach zakrzepów żylnych, przebiegających z bardzo silnymi bólami i obrzękami kończyn dolnych, za metodę z wyboru uchodzi stosowanie niskocząsteczkowego dekstranu.
Leczenie rozpoczynano od przetoczenia 500 ml niskocząsteczkowego dekstranu codziennie w ciągu 7 kolejnych dni, w pojedynczych przypadkach okres ten przedłużono do 10 dni. Dalszych wlewań dokonywano co 3 dni, aż do ustąpienia zmian zapalno-zakrzepowych. W czasie przetaczania dekstranu u 6 chorych zaobserwowano: w 2 przypadkach bóle głowy, w 1 — zaczerwienienie twarzy, w 1 — ból w klatce piersiowej i w 2 parcie na mocz oraz bóle w stawach.
Wyniki i omówienie
Leczenie zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych po operacji gruczolaka stercza, nie jest dotychczas ujednolicone. Obok leczenia zachowawczego przeciwzakrzepowego istnieją sposoby operacyjne.
Ocena wyników leczenia zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych wlewkami dożylnymi niskocząsteczkowego dekstranu jest właściwie niemożliwa, a to dlatego, że chorzy trafiają do szpitala w różnym wieku, obciążeni różnymi schorzeniami, co znacznie wpływa na niekorzyść w leczeniu. Na 28 chorych uzyskano wyleczenie i całkowity powrót do zdrowia w 25 przypadkach, co stanowi 89%. -
Jest wiadome (5, 7), że dekstran niskocząsteczkowy wpływa na układ krzepnięcia poprzez opóźnienie i inhibicję wewnątrznaczyniową zakrzepu jak również poprzez zmianę ładunku elektrycznego ściany naczyniowej i powierzchni erytrocytów.
Dekstran zmniejsza lepkość krwi w wyniku rozbijania skupień krwinek czerwonych oraz obniża poziom wielkocząsteczkowych białek jak fibrynogen (5, 9). poza tym zwiększa objętość krążącego osocza, zaś nie powoduje istotnych zmian w pH krwi i stężeniu sodu w surowicy, jedynie obniża stężenie potasu (10).
Wnioski
1. Zapalenie zakrzepowe żył kończyn dolnych po operacjach gruczolaka stercza jest dość częste (od 2% do 10%v w naszym materiale 9,2%).
2. Wlewy dożylne niskocząsteczkowe destranu są bezpieczne, proste i ekonomiczne w leczeniu zapalno-zakrzepowym żył kończyn dolnych.