PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Przebieg pooperacyjny po przezcewkowej elektroresekcji gruczolaka stercza u chorych z towarzyszącą cukrzycą
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2004/57/1.

autorzy

Wojciech Szewczyk, Andrzej Prajsner, Marcin Szkodny
I Katedra i Kliniczny Oddział Urologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Kierownik kliniki: prof. ŚAM dr hab. Andrzej Prajsner

słowa kluczowe

stercz, przezcewkowa elektroresekcja, gruczolak stercza, cukrzyca

streszczenie

Część autorów uważa, że przedoperacyjne czynniki ryzyka takie, jak: wiek, podwyższone stężenie kreatyniny i mocznika w surowicy krwi, ograniczona wydolność krążeniowo-oddechowa i cukrzyca sprzyjają powikłaniom zarówno śród- jak i pooperacyjnym po przezcewkowej elektroresekcji gruczolaka stercza (TURP). Celem pracy było ustalenie, w jakim stopniu cukrzyca może mieć wpływ na przebieg pooperacyjny u chorych, u których wykonano TURP. Retrospektywnej analizie poddano historie choroby 111 kolejnych chorych z cukrzycą, u których wykonano przezcewkową elektroresekcję gruczolaka stercza (grupa A). Grupę kontrolną stanowiło 50 kolejnych chorych bez cukrzycy, operowanych z tego samego powodu (grupa B). Chorzy z obu grup nie różnili się od siebie pod względem wieku, wielkości gruczolaka stercza, czasu trwania zabiegu i obecnością cewnika przed zabiegiem. Stwierdzono znamiennie częstsze występowanie gorączki równej lub wyższej od 38°C w okresie pooperacyjnym u chorych z cukrzycą wobec grupy kontrolnej. Pobyt całkowity w szpitalu, podobnie jak pobyt pooperacyjny, był znamiennie dłuższy (p<0,001) u chorych z cukrzycą i wynosił odpowiednio 16,9 ±6,8 i 9,2 ±5,6 dnia, wobec 9,2 ±3,4 i 3,9 ±1,7 dnia u chorych bez cukrzycy.
Wstęp Łagodny przerost stercza (BPH) jest częstym schorzeniem mężczyzn po 45. roku życia. Mimo że w ciągu ostatnich 10 lat wprowadzono wiele skutecznych leków łagodzących objawy BPH, to nadal istnieje potrzeba wykonywania zabiegów operacyjnych. Wpływ wieku operowanych chorych i towarzyszących schorzeń dodatkowych (nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, choroby serca i cukrzyca) m przebieg około- i pooperacyjny jest ciągle przedmiotem wielu analiz. Niektórzy autorzy uważają, że przedoperacyjne czynniki ryzyka, m.in. wieku, podwyższonego stężenia kreatyniny i mocznika w surowicy krwi, ograniczonej wydolności krążeniowo-oddechowej i cukrzycy, sprzyjają powikłaniom śród- i pooperacyjnym [1,2]. Inni z kolei takich zależności nie spostrzegają [3,4]. Cel pracy Celem pracy było ustalenie, w jakim stopniu cukrzyca może mieć wpływ na przebieg pooperacyjny u chorych, u których wykonano przezcewkową elektroresekcję BPH (TURP). Materiał i metoda Retrospektywnej analizie poddano historie choroby 111 kolejnych chorych z cukrzycą, u których wykonano przezcewkową elektroresekcję gruczolaka stercza (grupa A). W grupie A 27 chorych pozostawało na diecie cukrzycowej (grupa Al), 51 przyjmowało doustne leki prze ciwcukrzycowe (grupa A2), a 33 miało cukrzycę insuli-nozależną (grupa A3). Grupę kontrolną (B) stanowiło 50 kolejnych chorych bez cukrzycy, operowanych z tego samego powodu. Z badanych grup wykluczono chorych z kamicą pęcherza moczowego, współistniejącym guzem pęcherza moczowego, tych, u których po zabiegu stwierdzono w badaniu drobnowidowym skrawków po elektro-resekcji raka stercza i ze znaczną niewydolnością krąże-niowo-oddechową. Zabieg TURP wykonywano rutynowo według stałej procedury [5]. We wszystkich grupach określono wielkość gruczolaka (V), ocenioną podczas przczpowłokowego badania ul-trasonograficznego (TAUS), czas trwania zabiegu, całkowity czas pobytu w szpitalu, czas pobytu w szpitalu po zabiegu, przebieg temperatury ciała po zabiegu (odnotowywano gorączkę powyżej 38\\\"C i czas jej trwania), konieczność ponownego założenia cewnika po jego pooperacyjnym usunięciu i wynik badania drobnowidowego skrawków. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Wyniki Chorzy ze wszystkich grup nie różnili się od siebie pod względem wieku, wielkości gruczolaka stercza, czasu trwania zabiegu i obecnością cewnika przed zabiegiem. Podobnie w podgrupach chorych na cukrzycę nie stwierdzono znamiennych różnic w tym zakresie. Ponadto nie stwierdzono różnicy w czasie trwania cukrzycy u chorych w podgrupach A (tabela I). W grupie A częściej (24.4%) wykonywano TURP dużych gruczolaków (V -TAUS >80 ml), aniżeli w grupie B (16%). jednak różnica średniej objętości gruczolaków w obu grupach nie była statystycznie znamienna. Zarówno całkowity czas pobytu w szpitalu, jak i czas pobytu po zabiegu TURP byl znamiennie dłuższy w grupie chorych z cukrzycą (16,9 ±6,8 dnia i 9,2 ±3.4 dnia) od odpowiedniego czasu pobytu chorych bez cukrzycy (9,2 ±5,6 dnia i 3,9 ±1.7 dnia). Chorzy z cukrzycą znamiennie częściej gorączkowali po zabiegu powyżej 38\\\"C (52,2%). aniżeli chorzy z grupy kontrolnej (24%). Częściej także ich gorączka trwała ponad 24 godziny. Nic było natomiast różnicy w tym zakresie między podgrupami Al. A2 i A3. U ośmiu chorych z cukrzycą (7,2%) konieczne było ponowne założenie cewnika Foleya po jego usunięciu po zabiegu. U trzech z nich powodem tego było zatrzymanie moczu, a u pięciu chorych - zaleganie moczu po mikcji większe niż 100 ml. W badaniu mikroskopowym skrawków po TURP u chorych z cukrzycą znamiennie częściej, niż w grupie kontrolnej znajdowano cechy stanu zapalnego gruczolaka (odpowiednio 41.4% i 20%). Wyniki przebiegów pooperacyjnych u wszystkich chorych podano w tabeli II. Dyskusja Przezcewkowa elektroresekcja gruczolaka stercza jest zabiegiem powszechnie uważanym za bezpieczny. Śmiertelność pooperacyjna waha się od 0,23% do 1,3%, uwzględniając analizę dużych populacji operowanych chorych [4.6.7]. aczkolwiek może wzrastać do 2,1% wśród chorych obciążonych dodatkowymi schorzeniami uznanymi jako czynniki zwiększonego ryzyka [1,2,81. W naszym niedużym materiale 161 chorych nie odnotowaliśmy ani jednego zgonu. Wiek chorych, uważany przez niektór\\\\\\\'ch jako czynnik ryzyka [1], w obu naszych grupach był podobny. Cukrzyca, choroba ogólnoustrojowa wymieniana jest przez niektórych autorów, obok innych schorzeń, jako czynnik ryzyka wystąpienia powikłań śród- i pooperacyjnych zarówno po adenomektomii otwartej, jak też po przezcewkowej eiektroresekcji gruczolaka stercza. Vaguer i wsp. podają, że spośród ogólnego odsetka zgonów po przezpęcherzowej adenomektomii (3,2%), cukrzyca była przyczyną zgonów w 5,7% [9]. Ikeuci i wsp. oraz Goya i wsp. uważają, że cukrzyca jest czynnikiem ryzyka utrzymującego się długotrwale po zabiegu bakteriomoczu [10,11 ]. Święs podaj e 13.7% powikłań po adcnomeklomii metodą Hryntschaka u chorych z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej wobec 1,5% u chorych bez tych zaburzeń [12], Nie u wszystkich naszych chorych wykonywano badanie bakteriologiczne moczu i dlatego też len parametr nie był przez nas analizowany. Stwierdziliśmy natomiast znamiennie częściej występowanie gorączki równej lub wyższej od 38°C w okresie pooperacyjnym u chorych z cukrzycą wobec grupy kontrolnej. Ponadto chorzy z cukrzycą znamiennie częściej gorączkowali wysoko dłużej niż 24 godziny po zabiegu. Podobnych zależności nie potwierdzają inni autorzy [3]. Ibrahim i wsp. uważają, że cukrzyca nie jest czynnikiem ryzyka rozwoju bakteriurii po otwartej adenomektomii. a gorączka pooperacyjna nie koreluje z dodatnimi wynikami posiewu krwi [13]. U naszych chorych z cukrzycą znamiennie częściej niż w grupie kontrolnej stwierdzano w skrawkach stan zapalny (41,4% wobec 20%). Można by sądzić, iż przyczyną pooperacyjnej gorączki było uwalnianie bakterii z re-sekowanej tkanki stercza. Szewczyk i wsp. wykazali jednak, że dodatnie posiewy tej tkanki nie wpływają na częstość występowania gorączki równej lub przekraczającej 38\\\"C u chorych po TURP [14J. Średni czas całkowitego pobytu w szpitalu chorych z cukrzycą był znamiennie dłuższy. Podobna różnica zaznaczyła się w czasie pooperacyjnego pobytu, co jest zgodne ze spostrzeżeniami innych autorów [3]. Dłuższy czas całkowitego pobytu wynikał z tego. iż u wielu naszych chorych z cukrzycą należało dobrać odpowiednie daxvki insuliny krótko działającej lub zmienić leczenie z doustnych lekó\\\\v cukrzycowych na insuliny. Takie postępowanie wymagało około siedmiodniowego pobytu od dnia przyjęcia do szpitala do dnia zabiegu. Przedłużający się pobyt pooperacyjny związany był z częstszym występowaniem gorączki i koniecznością ponownego założenia cewnika u 7,2% chorych z cukrzycą. Ponadto u części chorych konieczny był powrót do dotychczasowego leczenia cukrzycy przed wypisaniem ich do domu. Wniosek Cukrzyca, nawet wyrównana, wpływa na przebieg po przezcewkowej eiektroresekcji gruczolaka stercza. Zwiększa ryzyko wystąpienia gorączki w okresie pooperacyjnym i przedłuża C2as pobylu chorych w szpitalu.

piśmiennictwo

  1. 1. Gpula NP, Mohanty NK. Reddy PS, Singh SM: A high risk factor wore in the management of benign prostatic hyperplasia. Br J Urol 1986; 58: 296-298\\\'
  2. 2. Taylor Z, Krakauer H. Mortality and reoperation following prostatectomy: outcomes in a medicare population. Urology 1991: 38,27-31.
  3. 3. Ibrahim MA, El-Malik E, Ghali AM. Murad NT, Saad M: Effect of age, comorbidity and type of surgery on perioperative complications and mortality of prostatectomy. Br J Urol 1995: 76: 341-345.
  4. 4. Pientka I.. Guess II, Loghem J V, Kcil U, Harm B: Comorbdities andpe-rioperative complications among patients with surgically treated benign prostatic hyerplasia. Urology 1991: 38: 43-48.
  5. 5. Szkodny A, Pajsncr A. Noga A, Szkodny G, Szewczyk W: Przezcewko-waelektroresekcjayruczolaka.stercza. Acta Eiidosc Pol 1992; 2: 14-16.
  6. 6. Kolmert T, Norlen H: Transurethral resection of the prostate, a review of nil cases. Int Urol Nephrol. 1989:21: 47-51.
  7. 7. Melchor J, Valk WL, Foret JD. Mebust WK: Transurethralprstatectomy: computerized analysis of 2223 consecutive cases. J Urol 1974: 12: 634-640.
  8. 8. Wyatt MG. Stower MJ, Smith PJB: Prostatectomy in the over H0-years old. Brit J Urol 1989; 64: 41 7-421.
  9. 9. Vagner EA. Goriunov VG? Davidov MI: The results of prostatic adenomectomy in patients with severe concomitant diseases. Khirurgiia--Mosk 1998: 8: 40-44.
  10. 10. Ikeuchi T, Yogi S. Ueno M, Morikawa F. Onodera Y. Sakamoto M, Kai Y: The analysis of prognostic factors on postsurgical pyuria of benign prostatic hypertrophy. Hinyokika-Kiyo 1987; 33 (6): 877-882.
  11. 11. Goya N.. TomaH.. Nakamura R. KiharaT. Oba S. Kato N, Suga H, Kbihara K. Tanabe K: Postoperative pyuria after TUR-P: the study ofpostoperativepyuriaby usingNFLX. Hinyokika-Kiyo 1989: 35 (10): 1823-1827.
  12. 12. Święs A: Ocena wyników leczenia operacyjnego chorych na łagodny rozrost stercza z zaburzeniami przemiany węglowodanowej. Przeg Uroi 2001; 3 (7): 62-66.
  13. 13. Ibrahim Al: Hospital aqulredpre-prostalectomy bacteriuria: risk factors andimplcations. East-Afr-Medical-Joiimal 1996; 73:107-110.
  14. 14. Szewczyk W, Łukojć K, Prajsner A. Szczepanek J: Posiewy bakteriologiczne tkanki gruczolaka stercza pobranej za pomocą aspiracyjnej biopsji cienkoiglowej. Uroi Pol 1988: 4: 263-266.

adres autorów

Wojciech Szewczyk
ul. Panewnkka 117 A
40-761 Katowice
lei: 0602 600813