PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Bakteryjne czynniki zakażeń układu moczowego u hospitalizowanych pacjentów oraz ich wrażliwość na leki przeciwbakteryjne
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2005/58/2.

autorzy

Alicja Rokosz 1, Agnieszka Bednarska 2, Mirosław Łuczak 1,2
1 Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Akademii Medycznej w Warszawie
2 Zakład Mikrobiologii, Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik katedry i zakładu: prof. dr hab. Mirosław Łuczak

słowa kluczowe

uropatogeny szpitalne, izolacja i identyfikacja, lekowrażliwość

streszczenie

wstęp
Zakażenia układu moczowego (ZUM) są najczęściej występującą kliniczną postacią zakażeń szpitalnych u dorosłych pacjentów. Stanowią one od 40% do 50% wszystkich zakażeń u hospitalizowanych pacjentów z tej grupy wiekowej. Zakażenia dróg moczowych u chorych leczonych w szpitalu są często związane ze stosowaniem cewników moczowych. Uropatogenne szczepy szpitalne mogą wykazywać oporność na wiele grup leków antybakteryjnych. Terapia ZUM u hospitalizowanych pacjentów powinna być celowana.
cel pracy
Izolacja i identyfikacja oraz oznaczenie lekowrażliwości uropatogennych szczepów bakteryjnych z próbek moczu pobranych w latach 2002-2003 od hospitalizowanych pacjentów.
materiał i metody
Ogółem od pacjentów dwóch klinik SP CSK AM w Warszawie przesłano w ciągu dwóch lat 3171 próbek moczu do badań mikrobiologicznych, stosując zazwyczaj podłoże transportowo-wzrostowe (Uromedium). W przypadkach znamiennej bakteriurii izolowano szczep bakteryjny i oznaczano jego lekowrażliwość. Przynależność gatunkową uropatogenów określano w automatycznym systemie ATB przy użyciu testów biochemicznych API. Oznaczenie lekowrażliwości wykonywano metodą krążkowo-dyfuzyjną. Stosowano specjalne testy do wykrywania metycylinoopornych gronkowców (MR), enterokoków opornych na wysokie stężenia aminoglikozydów (HLAR) i pałeczek Gram-ujemnych wytwarzających beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL). Średnią wrażliwość i oporność Gram-ujemnych pałeczek na karbapenemy potwierdzano metodą Etest.
wyniki
W 2002 roku otrzymano do badań 1087, a w 2003 roku ? 1039 próbek moczu od pacjentów Kliniki Hematologii ? 4D. Liczba badań dodatnich wynosiła odpowiednio 321 i 175. Od pacjentów Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nefrologii ? 6D przesłano do analiz bakteriologicznych 624 próbki moczu w 2002 roku i 421 próbek w 2003. Liczba badań dodatnich w 2002 roku wynosiła 226, a w następnym roku ? 130.
wnioski
Wśród uropatogenów wyhodowanych w latach 2002-2003 od pacjentów dwóch klinik SP CSK AM w Warszawie dominowały szczepy należące do gatunku Escherichia coli (415 z 886 wyizolowanych szczepów, co stanowiło 48% ogółu uropatogennych szczepów). Przeciwbakteryjnymi lekami najbardziej aktywnymi in vitro wobec szczepów E. coli były: nitrofurantoina, antybiotyki beta-laktamowe (cefuroksym, cefazolina, amoksycylina z kwasem klawulanowym) oraz fluorochinolony (norfloksacyna, ciprofloksacyna). Konieczne jest stałe monitorowanie lekowrażliwości uropatogennych szczepów bakteryjnych izolowanych od pacjentów leczonych w szpitalu.

Wprowadzenie

Zakażenia układu moczowego (ZUM) są najczęściej występującą kliniczną postacią zakażeń szpitalnych u dorosłych pacjentów. Stanowią one nawet do 50% wszystkich zakażeń u tych pacjentów hospitalizowanych w różnych oddziałach szpitalnych. Większość przypadków ZUM u pacjentów z tej grupy jest związana ze stosowaniem cewników moczowych. Bardzo ważna jest skuteczna terapia szpitalnych zakażeń układu moczowego, gdyż są one często przyczyną urosepsy (w około 30% przypadków), która może prowadzić do wstrząsu septycznego [1,2,3,4,5,6,7].

Właściwe rozpoznanie ZUM opiera się na:

- klinicznych objawach zakażenia,

- stwierdzeniu zwiększonej liczby leukocytów w moczu ? leukocyturii,

- określeniu znamiennego bakteriomoczu (w zależności od rodzaju ZUM, płci pacjenta i gatunku szczepu bakteryjnego),

- izolacji i identyfikacji uropatogennego szczepu.

Ustalone są mikrobiologiczne kryteria rozpoznania szpitalnego zakażenia układu moczowego. Warunkiem prawidłowej oceny jest właściwy sposób pobierania (ze środkowego strumienia moczu lub z cewnika moczowego), przechowywania (jeśli istnieje potrzeba to krótko od 1 do 2 godzin, w temp. 4°C) i przesyłania próbki moczu do badania bakteriologicznego. U pacjenta bez cewnika stwierdzenie powyżej 104 bakterii w 1 ml moczu (>104 CFU/ml) oznacza dodatni wynik badania (znamienna bakteriuria), a w przypadku moczu pobranego z cewnika za dodatni wynik uważane jest występowanie co najmniej 102 komórek bakteryjnych w 1 ml moczu (ł102 CFU/ml). Warto pamiętać, że u pacjentów cewnikowanych zakażenie układu moczowego często jest zakażeniem mieszanym, wywołanym przez kilka szczepów bakteryjnych. Obowiązuje identyfikacja i oznaczenie lekowrażliwości każdego z nich [8,9,10].

Uropatogenami dominującymi w zakażeniach u hospitalizowanych pacjentów są Gram-ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae. Szczepy najczęściej izolowane z próbek moczu należą do gatunku Escherichia coli. W grupie pałeczek niefermentujących ważnymi uropatogenami są bakterie z rodzajów Pseudomonas i Acinetobacter. Ostatnio obserwuje się wzrost liczby zakażeń układu moczowego wywoływanych przez szczepy Gram-dodatnich ziarenkowców, szczególnie gronkowców i enterokoków [11,12,13,14,15].

Prawidłowa terapia ZUM zależy od:

- właściwego rozpoznania klinicznego i określenia rodzaju zakażenia,

- prawidłowego pobrania (odpowiednia pora i technika pobrania), przechowywania i transportu próbki moczu do pracowni mikrobiologicznej,

- odpowiedniej interpretacji wiarygodnego wyniku bakteriologicznego posiewu próbki moczu,

- wyboru właściwego leku przeciwbakteryjnego w oparciu o wynik oznaczenia lekowrażliwości uropatogennego szczepu, znajomość farmakokinetyki i farmakodynamiki leku oraz dane o pacjencie (np. wiek, płeć, inne choroby) [8,9,10].

Kilka grup leków wykazuje aktywność wobec szczepów wywołujących zakażenia układu moczowego i osiągają one odpowiednie stężenia w moczu. W terapii ZUM stosuje się leki przeciwbakteryjne, należące do następujących grup antybiotyków/ chemioterapeutyków: antybiotyki beta-laktamowe, chinolony i fluorochinolony, antybiotyki aminoglikozydowe, nitrofurany, dwuaminopirymidyny, sulfonamidy oraz pochodne kwasu fosfonowego [16,17,18,19,20].

Należy pamiętać o wykrywaniu specjalnych mechanizmów oporności na leki wśród uropatogennych szczepów. To zalecenie obejmuje: Gram-ujemne pałeczki wytwarzające beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL), metycylinooporne gronkowce (MRS) oraz enterokoki oporne na wysokie stężenia aminoglikozydów (HLAR). Istnieją dokładnie określone zasady leczenia zakażeń wywoływanych przez szczepy dysponujące tymi mechanizmami oporności na leki przeciwbakteryjne. Zazwyczaj są to szczepy wielolekooporne (MDR) [11,12,13,21,22].

Cel pracy

Celem przeprowadzonych badań była identyfikacja uropatogenów wyizolowanych w latach 2002-2003 z próbek moczu od pacjentów szpitalnych oraz określenie wrażliwości in vitro uropatogennych szczepów na leki przeciwbakteryjne.

Materiał i metody

Pobieranie i transport próbek moczu

Analizowane w ramach tego opracowania próbki moczu w liczbie 3171 pochodziły od pacjentów leczonych w Klinice Hematologii ? 4D (łącznie 2026 próbek w latach 2002-2003) oraz od chorych hospitalizowanych w Klinice Chorób Wewnętrznych i Nefrologii ? 6D (ogółem 1045 próbek w latach 2002-2003) SP CSK AM w Warszawie.

Próbki moczu najczęściej pobierano na podłoża transportowo-wzrostowe Uromedium (PoLab, Płock i Biocorp, Warszawa), rzadko ? do sterylnego pojemnika albo metodą nadłonowego nakłucia pęcherza moczowego. Tego samego dnia dostarczano je do Zakładu Mikrobiologii i inkubowano w cieplarce w temp. 37°C. Przy podejrzeniu ZUM u pacjenta cewnikowanego, cewnik moczowy usuwano, a mocz pobierano z nowego cewnika w czasie do 30 minut od jego założenia.

Rozpoznanie zakażenia układu moczowego

Przy rozpoznawaniu ZUM brano pod uwagę następujące czynniki: kliniczne objawy sugerujące zakażenie (gorączka >38°C, ból w okolicy lędźwiowej, ból nadłonowy, parcie na pęcherz moczowy, bolesne oddawanie moczu); wykładniki zakażenia w ogólnym badaniu moczu (ropomocz, krwinkomocz, obecność azotanów); wykładniki zakażenia w bakteriologicznym badaniu moczu (bakterie widoczne w preparacie z osadu moczu barwionym metodą Grama, obecność bakterii w posiewie moczu ? bakteriuria).

Bakteriurię uznawano za znamienną diagnostycznie w następujących przypadkach:

- u kobiet przy zakażeniu E. coli >102 CFU/ml; przy zakażeniu innymi bakteriami >105 CFU/ml,

- u mężczyzn przy współistniejących czynnikach ryzyka >103 CFU/ml,

- u pacjentów leczonych antybiotykami/chemioterapeutykami i u pacjentów w immunosupresji >102 CFU/ml,

- w badaniach próbek moczu pobranych metodą nadłonowego nakłucia pęcherza moczowego każda liczba bakterii.

Oznaczanie cech biochemicznych szczepów

Przynależność uropatogennych szczepów do gatunku określano przy użyciu miniaturowych zestawów biochemicznych w automatycznym systemie ATB (bioMérieux Polska, Warszawa): ID 32 E do identyfikacji pałeczek jelitowych, API 20 NE do identyfikacji pałeczek niefermentujących, ID 32 STAPH do identyfikacji gronkowców, API 20 STREP do identyfikacji enterokoków.

Określenie lekowrażliwości szczepów

Wrażliwość uropatogennych szczepów na antybiotyki i chemioterapeutyki oznaczano metodą krążkowo-dyfuzyjną na podłożu Mueller-Hinton 2 agar oraz metodą Etest (AB Biodisk, Solna, Szwecja). Posiane płytki inkubowano przez 16-18 godzin w temp. 35°C. W metodzie krążkowo-dyfuzyjnej wykorzystano krążki (bioMérieux oraz Mast Diagnostics, Merseyside, Wielka Brytania) z następującymi antybiotykami / chemioterapeutykami: ampicyliną (10 mg), ampicyliną/sulbaktamem (20 mg), amoksycyliną/kwasem klawulanowym (30 mg), piperacyliną (100 mg), piperacyliną/tazobaktamem (110 mg), cefazoliną (30 mg), cefaleksyną (30 mg), cefotaksymem (30 mg), ceftazydymem (30 mg), cefuroksymem (30 mg), cefepimem (30 mg), aztreonamem (30 mg), imipenemem (10 mg), meropenemem (10 mg), kwasem pipemidowym (20 mg), norfloksacyną (10 mg), ciprofloksacyną (5 mg), gentamycyną (10 mg), netylmycyną (30 mg), doksycykliną (30 mg), nitrofurantoiną (300 mg), trimetoprimem/sulfametoksazolem (25 mg). Zestaw leków zależał od przynależności szczepu do określonej grupy bakteryjnej [21,22]. W celu potwierdzenia średniej wrażliwości lub oporności pałeczek Gram-ujemnych na karbapenemy stosowano metodę ilościową Etest (AB Biodisk). Oznaczenie wykonano na podłożu Mueller-Hinton 2 agar stosując zawiesinę bakteryjną w 0,85% NaCl o gęstości 0,5 wg skali McFarlanda. Płytki testowe inkubowano 16-18 godzin w temp. 35°C. W przypadku szczepów pałeczek niefermentujących inkubacja trwała 48 godzin [23]. Wyniki jakościowych i ilościowych oznaczeń lekowrażliwości szczepów interpretowano zgodnie z zaleceniami NCCLS [21,22].

Do kontroli antybiogramów użyto następujących szczepów kontrolnych: E. coli ATCC 25922, E. coli ATCC 35218, P. aeruginosa ATCC 27853, S. aureus ATCC 25923, E. faecalis ATCC 29212.

Testy do wykrywania specjalnych mechanizmów

oporności bakterii na leki

Cechę metycylinooporności u gronkowców określano metodą krążkowo-dyfuzyjną na podłożu Mueller-Hinton 2 agar używając krążka z oksacyliną (1 mg). Posiane podłoża inkubowano w temp. 30°C przez 24 godziny.

Oznaczenie szczepów z rodzaju Enterococcus o wysokim poziomie oporności na antybiotyki aminoglikozydowe (HLAR) przeprowadzano metodą krążkowo-dyfuzyjną na podłożu Mueller-Hinton 2 agar. Stosowano krążki z gentamycyną (120 mg) i streptomycyną (300 mg). Posiane płytki inkubowano w temp. 35°C przez 16-18 godzin.

Gram-ujemne pałeczki wytwarzające beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL) wykrywano przy użyciu testu dwóch krążków (DDST) wg Jarliera i wsp. [23]. Na podłożu Muller-Hinton 2 agar centralnie umieszczano krążek zawierający amoksycylinę z kwasem klawulanowym (30 mg), a obwodowo ? krążki z cefotaksymem (30 mg), ceftazydymem (30 mg) i aztreonamem (30 mg). Odległości między środkami krążków wynosiły 25-30 mm. Płytki z testami inkubowano w temp. 35°C przez 16-18 godzin. Szczepy ESBL-dodatnie wykrywano w 2003 roku.

Wyniki

Do badań w 2002 roku otrzymano 1087 próbek moczu od pacjentów leczonych w Klinice Hematologii ? 4D. Liczba badań dodatnich wynosiła 321, a liczba badań ujemnych i wymagających powtórzenia ? 766. W 2003 roku pobrano od pacjentów tej kliniki 1039 próbek moczu do badań bakteriologicznych. Szczepy bakteryjne wyizolowano ze 175 próbek, pozostałe badania w liczbie 864 były ujemne lub kwalifikowały się do powtórzenia.

Wśród Gram-ujemnych uropatogenów wyhodowanych w 2002 roku dominowały szczepy Escherichia coli (154 szczepy), w następnej kolejności izolowano szczepy Enterobacter spp. (48), Proteus mirabilis (34), Pseudomonas aeruginosa (16) i Klebsiella spp. (12). Z grupy Gram-dodatnich bakterii w zakażeniach układu moczowego stwierdzono enterokoki i gronkowce, odpowiednio 18 i 15 szczepów. Takie same czynniki etiologiczne ZUM przeważały liczebnie w hodowlach w 2003 roku: E. coli (78 szczepów), Enterobacter spp. (22), P. mirabilis (13), K. pneumoniae (11), P. aeruginosa (9) i enterokoki (11). Wyizolowano mniejszą liczbę szczepów gronkowców (3). W latach 2002-2003 uropatogeny należące do innych rodzajów i gatunków bakterii, wyhodowane z próbek moczu od pacjentów kliniki hematologicznej, były reprezentowane przez pojedyncze szczepy (n <10) Gram-ujemnych pałeczek, w większości z grup pałeczek jelitowych i niefermentujących. W 2002 roku były to szczepy Citrobacter freundii (6), Serratia marcescens (5), Morganella morganii (2), Providencia rettgeri (1) i Stenotrophomonas maltophilia (3), a w 2003 roku ? M. morganii (2), C. freundii (1), P. rettgeri (1), S. marcescens (1), Burkholderia cepacia (3), Chryseomonas luteola (1), S. maltophilia (1) oraz Pasteurella pneumotropica (1).

W 2002 roku przesłano do badań 624 próbki moczu od chorych hospitalizowanych w Klinice Chorób Wewnętrznych i Nefrologii ? 6D. Liczba badań dodatnich wynosiła 226, a liczba badań ujemnych i wymagających powtórzenia ? 398. W następnym roku otrzymano do badań 421 próbek moczu od pacjentów tej kliniki. W tej liczbie znalazło się 130 badań dodatnich i 291 ujemnych oraz takich, które wymagały powtórzenia.

Najwięcej szczepów wyizolowanych w 2002 roku należało do gatunku E. coli (105) i kolejno: Proteus spp. (28), Staphylococcus spp. (24), P. aeruginosa (19), Klebsiella spp. (16), Enterobacter cloacae (14), Enterococcus spp. (12), Serratia marcescens (11) i Acinetobacter baumannii (10). Podobnie sytuacja wyglądała w 2003 roku. Największa liczba wyhodowanych uropatogenów należała do gatunku E. coli (78 szczepów), a następnie P. aeruginosa (18) i Proteus spp. (14). W latach 2002-2003 wyizolowano z próbek moczu od pacjentów tej kliniki po kilkanaście lub kilka szczepów innych gatunków (n Ł11). Były to pałeczki jelitowe. W 2002 roku te szczepy należały do gatunków S. marcescens (11), C. freundii (7), M. morganii (4), P. rettgeri (1), a w 2003 roku ? M. morganii (3), P. rettgeri (3), C. freundii (1) i S. marcescens (1).

Wyniki badań wrażliwości in vitro uropatogennych szczepów na leki przeciwbakteryjne zestawiono w tabelach I?VIII. Przedstawiono w nich maksymalnie po pięć leków najbardziej aktywnych in vitro wobec uropatogenów należących do poszczególnych gatunków lub rodzajów bakterii, pod warunkiem, że co najmniej 50% szczepów było wrażliwych na te leki. Większa liczba leków występuje w tabelach tylko w przypadku ich jednakowej aktywności, biorąc pod uwagę liczbę wrażliwych szczepów.

Omówienie wyników

W przedstawianej pracy określono bakteryjne czynniki zakażeń układu moczowego u pacjentów leczonych w dwóch klinikach warszawskiego szpitala oraz określono wrażliwość uropatogennych szczepów na leki przeciwbakteryjne.

Wyniki naszych badań wskazują, że najpowszechniej występującym uropatogenem szpitalnym nadal pozostaje Escherichia coli (szczepy UPEC), aczkolwiek liczba szczepów tego gatunku w dodatnich hodowlach z przypadków ZUM maleje. Szczepy E. coli stanowiły w naszym materiale niemal połowę (48%) ogółu wyizolowanych uropatogenów. Ta obserwacja jest zgodna z wynikami otrzymanymi przez innych autorów [2,3,7,15,25]. Na świecie obserwuje się obecnie mniejszy udział szczepów pałeczki okrężnicy w szpitalnych i pozaszpitalnych ZUM. Wzrasta natomiast znaczenie innych pałeczek Gram-ujemnych i ziarenkowców Gram-dodatnich [2,3,7,11,12,13,14,15,18,19,20].

Z próbek moczu od pacjentów szpitalnych w dalszej kolejności wyizolowano szczepy z rodzajów: Enterobacter i Proteus (próbki z Kliniki Hematologii ? 4D) oraz Proteus i Pseudomonas (próbki z Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nefrologii ? 6D). Wśród wyżej wymienionych rodzajów Gram-ujemnych pałeczek dominowały szczepy należące do gatunków Enterobacter cloacae, Proteus mirabilis i Pseudomonas aeruginosa.

W grupie Gram-dodatnich ziarenkowców z próbek moczu wyhodowano przede wszystkim enterokoki i gronkowce. Pozostaje to w zgodzie z wynikami uzyskanymi wcześniej przez nas oraz przez inne grupy badaczy [2,3,7,11,12,13,14,15,25]. U pacjentów Kliniki 4D więcej przypadków ZUM wywołały enterokoki, natomiast u chorych leczonych w Klinice 6D zanotowano więcej zakażeń układu moczowego o etiologii gronkowców. Wśród bakterii z rodzaju Enterococcus w wyhodowaniach dominował gatunek E. faecalis, a wśród bakterii z rodzaju Staphylococcus ? S. haemolyticus.

Przeprowadzona analiza lekowrażliwości szczepów wykazała, iż największa liczba izolowanych szczepów E. coli była w warunkach in vitro wrażliwa na nitrofurantoinę, a następnie na antybiotyki beta-laktamowe (cefuroksym, cefazolinę, amoksycylinę/kwas klawulanowy) i fluorochinolony (norfloksacynę, ciprofloksacynę). Pałeczki z rodzaju Proteus były najbardziej wrażliwe na imipenem, meropenem i cefepim, podobnie jak pałeczki z rodzaju Enterobacter.

Uropatogenne szczepy pałeczki ropy błękitnej (P. aeruginosa) należały do najbardziej opornych na leki przeciwbakteryjne. Największą aktywność in vitro wobec tych szczepów wykazały antybiotyki karbapenemowe: imipenem i meropenem. Dużą aktywnością wobec szczepów P. aeruginosa charakteryzowały się ceftazydym, piperacylina z tazobaktamem i aztreonam. Wykryto 11 szczepów opornych na antybiotyki karbapenemowe ? imipenem i meropenem (10 szczepów P. aeruginosa i jeden szczep A. baumanii).

Enterokoki izolowane z próbek moczu od pacjentów szpitalnych były najbardziej wrażliwe na nitrofurantoinę i ampicylinę. Nitrofurantoina wykazała aktywność in vitro wobec niemal wszystkich szczepów z rodzaju Enterococcus (wykryto jeden szczep oporny na 45 szczepów ogółem). Nitrofurantoina była także najbardziej aktywna wobec gronkowców wyizolowanych ze szpitalnych zakażeń ZUM (44 szczepy wrażliwe na 45 wyhodowanych szczepów).

Ogółem z próbek moczu analizowanych w latach 2002-2003 wyhodowano 22 szczepy metycylinoopornych gronkowców (wśród 45 wyizolowanych szczepów; 48,9% szczepów MRS), 30 szczepów enterokoków wykazujących cechę HLAR (w grupie 45 wyizolowanych szczepów; 66,7% szczepów HLAR), a z próbek moczu badanych w 2003 roku wyizolowano 18 szczepów Gram-ujemnych pałeczek wytwarzających beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (wśród 291 wyhodowanych szczepów; 6,2% szczepów ESBL-dodatnich). ESBL-dodatnie szczepy znaleziono wśród następujących gatunków: K. pneumoniae ? 7 szczepów, P. mirabilis ? 6, S. marcescens ? 2, E. coli ? 1, E. cloacae ? 1, P. rettgeri ? 1. Wszystkie szczepy ESBL-dodatnie były wrażliwe na antybiotyki karbapenemowe. Szczepy dysponujące wyżej wymienionymi mechanizmami oporności na antybiotyki należały do wielolekoopornych (MDR). Inni autorzy również wykrywają te mechanizmy oporności na leki wśród uropatogennych szczepów [2,3,7,15,18,19,20,25].

Dostępne dane wskazują, że na świecie narasta oporność uropatogennych bakterii na leki stosowane w terapii zakażeń układu moczowego, które należą do najpowszechniej występujących zakażeń bakteryjnych u ludzi. Monitorowanie bakteryjnych czynników szpitalnych i pozaszpitalnych ZUM oraz ich lekowrażliwości jest konieczne ze względu na zachodzące zmiany. Dotyczą one zarówno gatunków uropatogennych szczepów jak i ich wrażliwości na leki przeciwbakteryjne.

Wnioski

1. Escherichia coli nadal pozostaje najważniejszym uropatogenem szpitalnym, obserwuje się jednak malejący udział szczepów UPEC w etiologii zakażeń układu moczowego u hospitalizowanych pacjentów.

2. Szczepy UPEC izolowane ze szpitalnych przypadków ZUM są wrażliwe na wiele antybiotyków/chemioterapeutyków. Stwierdzono największą wrażliwość in vitro tych szczepów na nitrofurantoinę, antybiotyki beta-laktamowe (cefuroksym, cefazolinę, amoksycylinę z kwasem klawulanowym) oraz fluorochinolony (norfloksacynę, ciprofloksacynę).

3. Ze względu na narastanie oporności uropatogenów szpitalnych na leki przeciwbakteryjne oraz konieczność wdrażania początkowej terapii empirycznej szpitalnych ZUM ważne jest monitorowanie aktywności tych leków wobec szczepów izolowanych z próbek moczu od hospitalizowanych pacjentów.

piśmiennictwo

  1. Dzierżanowska D, Jeljaszewicz J: Zakażenia szpitalne, wyd 1. Bielsko-Biała, a-medica press, 1999, str. 159-181.
  2. Jursa J, Giedrys-Kalemba S: Skuteczność antybiotykoterapii w zakażeniach dróg moczowych na oddziałach urologicznych ? wybrane aspekty. Zakażenia 2004; 4 (2); 39-46.
  3. Grzesiowski P: Szpitalne zakażenia układu moczowego u pacjentów cewnikowanych. Przegl Urolog 2003; 3; 79-85.
  4. Zajączkowski T, Wojewski-Zajączkowski E: Posocznica moczowa ? możliwości i sposoby postępowania. Przegl Urolog 2003; 3; 70-75.
  5. Dzierżanowska D, Kamińska W, Wieczyńska J: Zakażenia układu moczowego w urologii ? zapobieganie. Przegl Urolog 2001; 1; 32-35.
  6. Łopaciuk E, Semczuk K, Dzierżanowska D: Mikrobiologia zakażeń szpitalnych. Przegl Urolog 2002; 2 (5); 56-62.
  7. Giedrys-Kalemba S, Jursa J, Mączyńska I: Zakażenia dróg moczowych na oddziałach urologicznych. Przegl Urolog 2003; 3 (2); 42-48.
  8. Duława J: Zakażenia układu moczowego, wyd 1. Kraków, Medycyna Praktyczna, 1998.
  9. Bulanda M, Heczko P: Kontrola zakażeń szpitalnych, wyd 1. Kraków, Medycyna Praktyczna, 1996.
  10. Hryniewicz W, Grzesiowski P, Mészáros J, Radzikowski A, Ozorowski T: Zakażenia układu moczowego. Etiologia, rozpoznawanie, leczenie, wyd 2. Warszawa, Fundacja Centrum Mikrobiologii Klinicznej, 2001, str. 18-42.
  11. Rokosz A, Sawicka-Grzelak A, Serafin I, Łuczak M: Szpitalne i pozaszpitalne mieszane zakażenia układu moczowego. Przegl Urolog 2003; 3 (6);
  12. -39.
  13. Rokosz A, Sawicka-Grzelak A, Łuczak M: Wrażliwość na trimetoprim i kotrimoksazo luropatogennych bakterii wyizolowanych od pacjentów leczonych ambulatoryjnie. Przegl Urolog 2002; 2 (3); 54-58.
  14. Serafin I, Rokosz A, Sawicka-Grzelak A, Gałecka-Malczyk J, Łuczak M: Identyfikacja i lekowrażliwość uropatogennych bakterii Gram-ujemnych. Przegl Urolog 2003; 3; 42-48.
  15. Serafin I, Rokosz A, Sawicka-Grzelak A, Łuczak M: Identyfikacja i lekowrażliwość uropatogennych bakterii Gram (+). Przegl Urolog 2004; 5 (2);
  16. -14.
  17. Kania I, Michalska A, Kruszyńska E: Enterokoki w moczu pacjentów ambulatoryjnych i hospitalizowanych w latach 1996?2000. Przegl Urolog 2002; 2 (5); 67-69.
  18. Dzierżanowska D: Antybiotykoterapia praktyczna, wyd 2. Bielsko-Biała,
  19. a-medica press, 2000; str. 288-303.
  20. Dzierżanowska D: Kompendium antybiotyków, wyd 2. Bielsko-Biała,
  21. a-medica press, 2002; str. 8-280.
  22. Mészáros J, Rokosz A: Chemioterapia zakażeń układu moczowego. Przegl Urolog 2001; 1; 18-20.
  23. Wagenlehner FME, Niemetz A, Dalhoff A, Naber KG: Spectrum and antibiotic resistance of uropathogens from hospitalized patients with urinary tract infections: 1994?2000. Int J Antimicrob Agents 2002; 19;
  24. -564.
  25. Naber KG: Racjonalne stosowanie antybiotyków w leczeniu szpitalnych zakażeń układu moczowego. Zakażenia 2003; 3 (8); 29-30.
  26. Hryniewicz W, Sulikowska A, Szczypa K, Krzysztoń-Russjan J, Gniadkowski M: Rekomendacje doboru testów do oznaczania wrażliwości bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki. Mikrobiol Med 2002; 3 (32); 12-39.
  27. Hryniewicz W, Sulikowska A, Szczypa K, Krzysztoń-Russjan J, Gniadkowski M: Rekomendacje doboru testów do oznaczania wrażliwości bakterii na antybiotyk i chemioterapeutyki. Mikrobiol Med 2003; 2 (35); 15-41.
  28. ETM, Etest Technical Manual, AB Biodisk, Solna, Sweden, edition 2000.
  29. Jarlier V, Nicolas MH, Fournier G, Philippon A: Extended broad-spectrum beta-lactamases conferring transferable resistance to newer beta-lactam agents in Enterobacteriaceae: hospital prevalence and susceptibility. Rev Infect Dis 1988; 10; 867-878.
  30. Hryniewicz K, Szczypa K, Sulikowska A, Jankowski K, Betlejewska K, Hryniewicz W: Antibiotic susceptibility of bacterial strains isolated from urinary tract infections in Poland. J Antimicrob Chemother 2001; 47; 773-780.

adres autorów

Alicja Rokosz
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej AM
ul. T. Chałubińskiego 5
02-004 Warszawa
tel./fax (022) 628 27 39
arokosz@tlen.pl