Kliniczna ocena ?soluranu" firmy ?pharmachim" w leczeniu kamicy nerek z kwasu moczowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1981/34/3-4.

Kamica nerek z kwasu moczanowego stanowi od 8 do 30% wszyst­kich kamic narządu moczowego (6). W ostatnich latach opracowano sku­teczne metody jej zachowawczego leczenia (3, 5, 6, 7, 8).

Przyczynami powstawania kamieni z kwasu moczowego mogą być za-auirzenia metabolizmu puryn, wzmożony rozpad białek ustrojowych, za-większona podaż białek i puryn w pokarmach oraz uszkodzenie kanali­kowej resorpcji kwaisiu moczowego (1, 3, 4). Najczęstszą jednak przyczyną zwiększonej krystalizacji kwasu moczowego w moczu, a w związku z tym powstawania złogów w drogach moczowych ? jest kwaśny odczyn mio-3zu (4). Przy pH poniżej 5,5, kwas moczowy występuje w postaci nieroz­puszczalnych kryształów, a przy pH powyżej 6,5 jako zdysocjowany, dob-nze rozpuszczalny moczan sodowy. Fakt ten stanowi podstawę stosowa­nia mieszanin buforujących do utrzymywania odczynu moczu w zakresie pH 6,4?7,0 (2). Najlepsze wyniki daje stosowanie soli sodowo-potaso-wych kwasu cytrynowego (5, 7, 9, 10).

Bułgarska firma ?Pharanachim" wyprodukowała preparat ?Soluran", składający się z: dwuwęglanu potasu 35,6 g, cytrynianu sodu 30,6 g, kwa­su cytrynowego 33,7 g w 100 g granulatu. Rraperat ten ma skład che­miczny podobny do innych mieszanin cytrynianowych stosowanych w leczeniu kamicy bezcieniowej nerek, np. Uralyt-U, Citrolyt.

W Klinice Urologicznej AM w Warszawie przeprowadzono kliniczną ocenę Saluranu w okresie od września 1975 do czerwca 1977 roku.

MATERIAŁ I METODA

Badaniem objęto 25 chorych, w tym 15 kobiet i 10 mężczyzn w wieku od 48 do 74 lat.

Kamicę z kwasu moczowego rozpoznawano na podstawie urografii, występowania kryształów kwasu moczowego w osadzie moczu oraz ba­dania składu chemicznego kamieni wydalonych lufo usuniętych opera­cyjnie.

Kamicę nerek i miedniczek nerkowych stwierdzano u 10 chorych (w tym kamica jednej nerki ? 1 chora, obustronna kamica ? 2 chorych) ka­micę nerek i moczowodów u 1 chorego, kamicę moczowodu u 5 chorych, 9 chorych leczono profilaktycznie. Byli to chorzy, u których bądź tu usu­nięto kamienie operacyjnie, bądź wydalali złogi samoistnie, lub też mieli uprzednio rozpuszczone złogi innymi mieszaninami alkalizującymi, jak Uralyt-U lub Citrolyt.

Opierając się na wynikach badań biochemicznych wyróżniono 4 po­stacie kamicy z kwasu moczowego: 1) postać samoistna ? do której za­liczono 5 chorych. Jedyną przyczyną kamicy był u nich nadmiernie kwaśny odczyn moczu (pH poniżej 5,5); 2) hyperurikemia ? 4 chorych. Jako górną granicę normy kwaisiu moczowego w surowicy przyjęto u ko­biet 4,8 mg/100 ml, u mężczyzn 5,7 mg/100 ml; 3) hyperurikuria ? 4 cho­rych, u których wydalanie kwaisiu moczowego przekraczało 850 mg na dobę; 4) hyperurikemia i hyperurikuria ? 12 chorych.

Przed rozpoczęciem i po zakończeniu leczenia wykonano u 'wszyst­kich chorych urografię, oznaczano w surowicy krwi poziom kwasu mo­czowego, rnocznika, kreatyniny, sodu i potasu, poziom kwasu moczo­wego w moczu dobowym, wykonywano ogólne badanie moczu, przy czym pH określano na pH-metrze, przeprowadzano bakteriologiczne badanie moczu. Badania laboratoryjne powtarzano w odstępach trzymiesięcznych przez cały okres leczenia. Do leczenia Soluranem nie kwalifikowano chorych z równoczesną niewydolnością krążenia lub chorobą wrzodową.

Leczenie kamicy z, kwasu moczowego oparto na następujących za­sadach: 1. Alkalizacja moczu do pH 6,4?6,8; 2. Zwiększenie diurezy co najmniej do 2 litrów na dobę; 3. Regulacja przemiany purynowej u cho­rych z jej zaburzeniami przez podawanie allopurinolu w dawce 200? 400 mg na dobę.

Chorzy przyjmowali Soluran 3 razy dziennie w pół godziny po po­siłku w ilości średnio 10 g na dobę, rozpuszczany w 1/2 szklanki przego­towanej wody. Dawkowanie było ściśle indywidualne i uzależnione od ak­tualnego pH moczu. Badanie odczynu moczu przeprowadzał sarn chory 3 razy dziennie przed przyjęciem lelku w celu ustalania optymalnej dawki. Pomiar przeprowadzał za pomocą papierków wskaźnikowych, załą­czonych do opakowania lelku i wpisywał do kalendarzyka kontrolnego. Po ustaleniu dawki leku kontrolę odczynu moczu przeprowadzał raz na tydzień. Chorzy przez pierwszy tydzień leczenia obserwowani byli w kli­nice. Leczenie Soluranem prowadzono od 4 do 1.6 miesięcy, średnio 10 miesięcy. 9 chorych leczonych profilaktycznie przyjmowało lek przez 1 miesiąc z 3-miesięczną przerwą. 16 chorych, u których stwierdzono radiologicznie złogi w drogach moczowych ? przyjmowało lek przez 6 do 10 miesięcy bez przerwy. Na kurację profilaktyczną przechodzono u nich po urograficznie potwierdzonym rozpuszczeniu złogów. W prze­biegu leczenia Soluranem zwracano uwagę, aby nie przekraczać odczynu powyżej 7,0 ze względu na możliwość wytrącania sdę fosforanów w śro­dowisku zasadowym.

WYNIKI

Uzyskano następujące wyniki. W grupie chorych z radiologicznie stwierdzoną kamicą rozpuszczenie kamieni u 10 chorych, częściowo roz­puszczenie u 1 chorego, wydalenie złogów u 2 chorych. W grupie 9 cho­rych leczonych profilaktycznie po uprzednim operacyjnym usunięciu ka­mieni lub rozpuszczeniu innymi mieszaninami alkalizującymi ? nie stwierdzono nawrotu kamicy przez okres co najmniej 12 miesięcy.

U 2 chorych z pierwszej grupy wynik zły. W 1 przypadku była to chora, u której kamienie zawierały znaczną domieszkę szczawianu wap-nia, w 2 ? chora z jedną nerką, która lek przyjmowała niesystematycz­nie i bez kontroli odczynu moczu. U 1 chorego po 4 miesiącach leczenia rozpoznano nowotwór żołądka, wobec czego odstawiono Soluran.

U żadnego chorego nie stwierdzono nietolerancji leku.

OCENA LABORATORYJNA

Wartości pH moczu, poziomów mocznika, kreatyniny, kwasu moczo­wego w surowicy i moczu dobowym przed i po leczeniu przedstawiono w tabeli I.

Odczyn moczu przed leczeniem wynosił średnio 5,12 ?0,31 skali pH.

Wymaganą zwyżkę pH uzyskiwano już po 3?5 dniach przyjmowania leku. Odczyn moczu w końcowym okresie leczenia wynosił średnio 6,49 ? ?0,3. Różnice są statystycznie znamienne (p<0,00l). W przebiegu kolej­ nych badań moczu obserwowano zmniejszenie i żarnik krwiomoczu w osadzie.

Przed leczeniem kryształy kwasu moczowego w osadzie moczu stwier­dzono u 20 chorych, pod koniec obserwacji u żadnego chorego nie wy­stępowała krystalizacja kwasu moczowego.

Średnie stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi przed lecze­niem wynosiło 7,44 ? 2,45 mg/100 ml, po leczeniu 6,1 ? 1,87 mg/100ml. Różnice są statystycznie znamienne. W ocenie tego wskaźnika na­leży uwzględnić wpływ leczenia allopurinolem u 12 chorych z zaburze­niami (przemiany puryn.

Dobowe wydalanie kwasu moczowego wynosiło średnio przed le­czeniem 997 ? 349 mg, po leczeniu 795 ? mg. Na obniżenie tego pa­rametru również miało wpływ podawanie allopurinolu. Różnice pozio­mów mocznika i kreatyniny w surowicy w przebiegu leczenia były sta­tystycznie nieznamienne.

Analizę chemiczną składni kamieni przeprowadzono u 16 chorych, z tego w 12 był to czysty kwas moczowy, w 1 kwas moczowy i moczan amonu, w 3 ? kwas moczowy i szczawian wapnia. Kamienie do bada­nia pochodziły od chorych uprzednio operowanych bądź zostały wy­dalone w przebiegu leczenia, albo od tworzycieli kamieni jeszcze przed rozpoczęciem (kuracji.

Dla zobrazowania wyników leczenia zachowawczego przedstawiamy zdjęcia urograficzne 2 chorych przed i po leczeniu:

WNIOSKI

1. Preparat Soluran podawany doustnie powoduje alkalizację moczu i rozpuszczanie kamieni z kwasu moczowego.

2.Wysokość dawki leku jest uzależniona od aktualnego pH mo­ czu.

3.W przypadkach radiologicznie stwierdzonych złogów preparat na­ leży podawać stale do czasu rozpuszczenia kamieni, co trwa średnio 6 miesięcy.

4.Soluran skutecznie zapobiega 'nawrotom kamicy z kwasu moczo­ wego.

5.W leczeniu profilaktycznym lek należy podawać według schema­ tu: 1 miesiąc przyjmowania leku, 3?4 miesiące przerwy.

6.Stosowanie Soluranu ogranicza postępowanie chirurgiczne do przypadków zablokowania odpływu moczu z nerki.

7.Lek nie powoduje objawów ubocznych.

1. Berenyi A.: Models for the fonmation of unie acid stones. Int. Urol. Nephrol., 1972, 4, 199.
2. Eiseriberg H., Conner F. B., Hovard J. E.: Uselul agent for alkali therapy. J. Clin. Endocr' 1955, 15, 503.
3. Grzegorzewska A., Malczewska B., Cze-kalski S.: Patogeneza kamicy moczanowej. Pol. Przeg. Chir., 1976, 48, 6a, 756.
4. Gutnwm A. B. Yii T. F.: Uric acid neptoolitiasis. Amer. J. Med., 1968, 45, 756
5. Kolwitz A. M.: Die Behandlung und Pipophylaxe von Harnsauresteinen der Niere durch orale AlkaMzierung. Dtsch. med. Welt., 1966, 91, 1257.
6. May P., Schindler E.: Models and results of conservative treatment of uric acid stones. Urinary Cal­culi Int. Symp. Renal Stones Res., Madrid 1972, 111 (Karger, Basel 1973.
7. Schneider H. J., Klotz L., Horn H.: Die Herstellung eines Hamsaurelithiasis. Z. urol. Nephrol., 1969, 62, 351.
8. Seegmiller J. E.: Metabolic basis of renal lithiasis fnom everproduction at uric acid. '? Urinary Calculi Int. Symp. Renal Stones Res., Madrid 1972, 89 (Karger, Basel 1973.
9. Wesołowski S., Milewski J., Cieślak A., Hartel-Ulkowska N.: Ocena kliniczna preparatu Uralyt-U firmy Maidaus w leczeniu bezcieniowej kamicy nerek. Pol. Tyg. Lek., 1976, XXXI, 1943.
10. Wesołowski S., CieśŁak A., Milewski J., Hartel-Ulkowska N.: Leczenie kamicy moczanowej prepa­ratem "Citrolyt". Pamiętnik Symp. Urologicznego, Gdańsk 1973, 103.