GRZEGORZ BASIEWICZ, ADAM JĘDZURA, STANISŁAW DZIERŻAK
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/3.

autorzy

Grzegorz Basiewicz, Adam Jędzura, Stanisław Dzierżak: Z Oddziału Urologii Szpitala Rejonowego w Lubartowie
Ordynator Oddziału: lek. med. S. Dzierżak Dyrektor ZOZ w Lubartowie: lek. med. A. Waśkowski

streszczenie

Przedstawiono chorego z Uchyłkiem pęcherza moczowego o rzadko spotykanej wielkości oraz trudności, z jakimi spotkano się na drodze do prawidłowego rozpoznania i leczenia.

Uwypuklenie się błony śluzowej pęcherza moczowego pomiędzy prze-rosłymi włóknami mięśniówki nazywamy Uchyłkiem.

Powstaje on na skutek utrudnionego odpływu moczu, spowodowanego przeszkodą w szyi pęcherza. Wynika 'z tego, że ściana uchyłka składa się jedynie z błony śluzowej. Czasami jednak uwypuklająca się błona śluzowa pociąga za sobą środkową warstwę mięśniówki pęcherza i wtedy zawiera okrężne włókna mięśniowe. Oprócz uchyłków nabytych opasywane są uchyłki wrodzone (1, 3, 7) występujące u małych dzieci, a nawet u noworodków (3). Nabyte uchyłki pęcherza moczowego umiejscawiają się najczęściej w okolicy ujść moczowodów i dna pęcherza, rzadziej na ścianie bocznej i w szczycie.

Jedynym słusznym postępowaniem w dużych uchyłkach pęcherza jest leczenie operacyjne. Uchyłki nieleczone prowadzą do różnorodnych powikłań. Najczęściej opisywane są ostre zapalenia uchyłków, pęknięcia powikłane krwotokiem oraz ostrym zapaleniem otrzewnej i śmiercią chorego (2, 8, 9). Zaleganie moczu w uchyłku usposabia do powstania kamicy. Kamienie uchyłków bywają czasami ogromne: ważą 300 i więcej gramów (6).

Niektórzy autorzy sugerują, że zalegający mocz sprzyja przemianie nowotworowej nabłonka przejściowego (5). Dokładniejsze badania nie potwierdzają jednak tego przypuszczenia. Uchyłek pęcherza może prowadzić do zaniku nerki, jak też powstania wodonercza (4).

Rozpoznanie uchyłków pęcherza nie nastręcza w zasadzie trudności. Urografia, Cystografia i cystoskopia prowadzą z reguły do prawidłowego rozpoznania. Istnieją sytuacje, w których powyższe badania zawodzą.

Naszego chorego przedstawiamy ze względu na rzadko spotykaną wielkość uchyłka oraz trudności diagnostyczne, jakie mieliśmy podczas leczenia.

OPIS PRZYPADKU

Chory U. Z., lat 50, (Nr hist. chor. 7856/85) przeniesiony z Oddziału Wewnętrznego do Oddziału Urologii tutejszego szpitala z powodu utrzymującego się intensywnego krwiomoczu.

Wykonano badanie ogólne, badania pracowniane i urografią. Badaniami ogólnymi odchyleń od normy nie stwierdzono. Urografia nie wykazała zmian w zakresie górnych dróg moczowych i pęcherza moczowego. Próba cystoskopii nie powiodła się.

W czasie hospitalizacji chory przebył leczenie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, po którym krwiomocz ustąpił, utrzymywała się jednak leukocyturia.

W obserwacji ambulatoryjnej pozostawał przez 7 miesięcy. Pomimo ciągłego leczenia utrzymywała się leukocyturia oraz okresowo erytrocyturia. Z tego powodu przyjęto chorego po raz drugi do Oddziału Urologii. Wykonana urografia nie wykazała większych różnic w porównaniu z poprzednią. Jednak po stronie lewej od pęcherza ujawnił się delikatny cień nasuwający podejrzenie uchyłka.

Na cystografii mikcyjnej stwierdzono ogromny uchyłek pęcherza moczowego (ryc. 1). Po mikcji uchyłek prawie nie opróżnił się (ryc. 2).

Chorego zakwalifikowano do operacji, usunięcia uchyłka z cięcia środkowego dolnego na drodze zewnątrz- i wewnątrzpęcherzowej. Śródoperacyjnie stwierdzono grubą ,(ok. 1 om) ścianę uchyłka i bardzo wąską szyjką. Po wypreparowaniu uchyłka wycięto go. Następnie usunięto choremu przeszkodę w szyi pęcherza, wprowadzono cewnik Foleya przez cewkę oraz wytworzono cystostomię cewnikiem Pezzera. Chorego wypisano w 13 dobie po operacji. Zmiany w moczu cofnęły się.

Badaniem histopatologicznym (Nr 609182/85/1115) wykonanym w Zakładzie Anatomii Patologicznej Akademii Medycznej w Lublinie (Kierownik: prof. dr hab. D. Chibowski) w ścianie uchyłka stwierdzono zmiany zapalne i obecność mięśniówki pęcherza moczowego.

Po 4 miesiącach obserwacji, choremu wykonano kontrolną cystografię mikcyjną (ryc. 3, 4). Pęcherz moczowy prawidłowy.

WNIOSKI

1.Urografia nie jest wystarczającym badaniem przy wykrywaniu du żych uchyłków pęcherza moczowego, zwłaszcza o długiej i wąskiej szyi.

2.W razie trudności w wykonywaniu cystoskopii należy wykonywać cystografię mikcyjną.

3.Obserwując krwiomocz, jako objaw pierwotny, należy brać pod uwagę obecność uchyłka pęcherza moczowego.

piśmiennictwo