PRZYPADEK PRZETRWAŁEGO, DROŻNEGO MOCZOWNIKA U DOROSŁEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1989/42/2.

Pierwszej obserwacji i opisu wrodzonego, przetrwałego moczownika dokonał Bartholomaeus Carbolius w 1550 roku. Pacjentką była 18-letnia dziewczyna, która oddawała mocz zarówno przez cewkę jak i przez pępek (wg 2).

Występują 4 typy moczownika (1): 1) całkowicie drożny, przetrwały moczownik (48,0%), 2) torbiel moczownika (31,0%), zatoka pępkowa (18,0%), uchyłek szczytu pęcherza (3,0% ?ryc. 1 wg Mollarda ? 7).

OPIS PRZYPADKU

Chorego K. G. lat 23 (nr hist. choroby 18380/86) przyjęto z powodu utrzymu­jącego się od dzieciństwa, okresowego wycieku moczu przez pępek niezależnie od mikcji. Badaniem fizykalnym poza wyciekiem moczu przez pępek odchyleń od sta­nu prawidłowego w zakresie układu moczowo-płciowego nie stwierdzono.

Zdjęcie przeglądowe wykazuje w linii środkowej w miednicy mniejszej dwa podłużne cienie złogów mineralnych. Urografia: układy kielichowo-miedniczkowe i moczowody obustronnie prawidłowe. Cystogram: w górnej części obrysu linii środ­kowej stwierdza się naddatek cienia, jak przy uchyłku. Opisane wyżej cienie rzutują się na pęcherz. Cystouretrografia mikcyjna: nie stwierdza się przeszkody w dolnym odcinku dróg moczowych, ani odpływu wstecznego. Fistulografia: podano środek cieniujący do ujścia przetoki w pępku uzyskując obraz swobodnego przechodzenia środka cieniującego przez, przetrwały moczownik do pęcherza (ryc. 2).

Cystoskopia: pojemność pęcherza zmniejszona, ujścia moczowodowe niezmie­nione. Błona śluzowa obrzękła, zaczerwieniona. W pęcherzu stwierdza się duży kamień leżący na dnie i drugi tkwiący w szczycie. Uretroskopia bez zmian.

Chorego zakwalifikowano do wycięcia moczownika i usunięcia kamienia. Cię­cie skórne w linii środkowej między pępkiem, a spojeniem łonowym. Wypreparo­wano i nacięto moczownik w miejscu jego odejścia od pęcherza, gdzie tkwił obły, podługowaty kamień, który usunięto. Następnie usunięto drugi, duży kamień ze światła pęcherza. Po prawej stronie moczownika nacięto otrzewną i częściowo na tępo, częściowo na ostro Wypreparowano moczownik ku górze aż do pierścienia pępka i na tej wysokości odcięto. Pępek od spodu zaopatrzono szwem okrężnym, a kikut podwiązano dwoma podwiązkami. Następnie odpreparowano dolną część mo­czownika od otrzewnej i po jej zsunięciu ze szczytu i tylnej ściany pęcherza od­cięto moczownik w miejscu połączenia z pęcherzem. Otrzewną zeszyto szwem cią­głym. Pęcherz zeszyto dwuwarstwowo. Derywacja moczu cewnikiem Foleya przez cewkę. W loży pooperacyjnej pozostawiono dwa dreny. Szew warstwowy powłok. Badanie histopatologiczne nr 96215 (dr med. J. Nowak, kierownik Zakładu Pa­tomorfologii KSZ G. Narutowicza): moczownik długości 4 cm o zgrubiałej mięś­niówce do 1,5 cm. Histologicznie: ściana moczownika o silnie zgrubiałej mięśniówce pokrytej nabłonkiem przejściowym dróg moczowych różnicującym się miejscami w kierunku nabłonka wielowarstwowego płaskiego.

Przebieg pooperacyjny nie był powikłany. Cewnik usunięto w 12 dobie po operacji.

Kontrolna cystouretrografia po 10 dniach wykazała gładki obrys pęcherza i swo­bodny przepływ środka cieniującego przez cewkę.

Leczenie przetrwałego moczownika polega na jego radykalnym wy­cięciu. Zaleca się w diagnostyce urografię, cystouretrografię mikcyjną, fistulografię i cystoskopię w celu wykluczenia obecności innych wad, a w szczególności przeszkody cewkowej (2, 5). Przeszkody te musi się leczyć przed operacją przetrwałego moczownika (3, 4, 6, 8).

Przedstawiony chory stanowi rzadki przykład przetrwałego moczow­nika u dorosłych. Obecny w jego świetle kamień spowodował jedynie okresowy wypływ moczu przez pępek, a co za tym idzie brak zmian za­palnych na skórze i innych dolegliwości co zapewne spowodowało tak późne zgłoszenie się chorego do urologa.

1. 1. Blichert-Toft M., Nilsen V.O.: Congenital patent urachus and acqired va-riants. Acta chir. scand., 1971, 137, 807. ? 2. Muecke E.C., Perlmutter A.D.: Campbell's urology. Fourth edition, New York, 1981, 2, 1466, 1881. ? 3. Cieślik R., Marzec B., Podolak B.: Torbiel przetrwałego moczownika przyczyną zapalenia otrzewnej. Pol. Przeg. Chir., 1981, 53, 2, 163. ? 4. Ente G., Pencer P. H., Kenigs-berg K.: Giant umbilical cord associated with patent urachus. Am. J. Dis. Child., 1970, 120, 92. ? 5. Isakov Y. F.: Pediatric surgery. Mir Publishers, Moscow, 1986. 2, 112. ? 6. Krzeski T.: Urologia dziecięca. W-wa, PZWL, 1985, 103. ? 7. Mollard P.: Precies d'urologie de l'enfant. Masson, Paris, 1984, 223. ? 8. Siemionkin E. I., Polit C: Riedkoje osłożnienije kisty moczewowo protka. Chirurgija, 1986, 3, 119.