MOCZOWÓD POZA ŻYŁĄ GŁÓWNĄ DOLNĄ PRZYCZYNĄ OLBRZYMIEGO WODONERCZA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1989/42/2.

Moczowód przebiegający poza żyłą główną dolną jest rzadką wadą rozwojową. Dotyczy ona głównie prawego moczowodu (5). Sporadycznie występuje obustronnie (10). Częstość występowania tej wady oceniana jest na ok. 0,l% (9). U mężczyzn spostrzega się ją trzykrotnie częściej niż u kobiet (10). Pierwszy opisał tę wadę Hochstetter w 1892 r. (1).

W polskim piśmiennictwie opisano do tej pory kilka spostrzeżeń mo­czowodu poza żyłą główną dolną (1, 3, 5, 6, 7, 8, 11). Jest to, od 1960 r. drugi chory leczony z powodu tej wady w Oddziale Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni (3).

OPIS PRZYPADKU

Chory J. K? lat 36 (nr hist. chor. 2978/86), został przyjęty do oddziału z powodu trwających od ok. 3 mieś. bólów obu okolic lędźwiowych. Badaniem przedmioto­wym w obrąbie narządów jamy brzusznej nie stwierdzono odchyleń od stanu prawidłowego. RR 120/80 mm Hg ciepłota ciała 36,6°.

Badania dodatkowe: Morfologia E ? 5170000, L ? 5200, Hb ? 16g%, OB ? 3 mm/godz., mocznik ? 5,8 mmol/l kreatynina ? 80,2 mmol/l kwas moczowy ? 14,5 mg°/o. Badanie moczu ? c. w. 1018, E ? 0 ? 5 wpw, L ? 1?3 wpw. Uro­grafia ? zarys m. biodrowo-lędźwiowego po stronie prawej zatarty. Powiększenie obrysów nerki. Wydzielanie i zagęszczanie środka cieniującego przez prawą nerkę następuje z 30 minutowym opóźnieniem. Prawy układ kielichowo-miedniczkowy wykazuje olbrzymie wodonercze. Moczowód prawy poszerzony do wysokości wy­rostka poprzecznego kręgu L3. Środkowy i dolny odcinek moczowodu niewidoczny. Nerka lewa w badaniu urograficznym zmian nie wykazuje (ryc. 1)

Ureteropielografia potwierdziła prawostronne wodonercze i wykazała syfonowate zagięcie górnej części moczowodu dokręgosłupowo (ryc. 2).

Rozpoznano moczowód poza żyłą główną. Chorego zakwalifikowano do leczenia operacyjnego.

Opis operacji: górny odcinek prawego moczowodu odcięto wraz z rozetą mied­niczki nerkowej. Moczowód przemieszczono przed żyłę główną i ponownie zespo­lono z miedniczką. Ponad miejscem zespolenia pozostawiono cewnik moczowodowy, którego koniec wprowadzono przez cewkę moczową.

Przebieg pooperacyjny niepowikłany, rana wygojona przez rychłozrost. Cewnik moczowodowy usunięto po 10 dniach. Chorego wypisano w stanie dobrym w 14 dobie po operacji.

Kontrola po 6 miesiącach. Przedmiotowo nie stwierdza się odchyleń od normy.

Badanie moczu bez zmian. Urografia ? obie nerki wydzielają mocz cieniujący równocześnie. Wodonercze po stronie prawej znacznie mniejsze. Odpływ środka cie­niującego z prawego układu kielichowo-miedniczkowego swobodny, możliwy do prześledzenia na całej długości moczowodu (ryc. 3).

OMÓWIENIE

Symptomatologia moczowodu przebiegającego poza żyłą główną dolną jest niecharakterystyczna i różnorodna. Wadę wykrywa się często przy­padkowo, ponieważ nie powoduje żadnych dolegliwości. Okresowo mogą występować bóle imitujące zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego lub napad bólowy nerki. Niekiedy jedynym objawem jest krwiomocz, leu­kocyturia, białkomocz, bakteriuria lub nadciśnienie tętnicze (1). U nie­których chorych udaje się wyczuć powiększoną nerkę. W badaniu ra­diograficznym (urografia, ureteropielografia) objawem charakterystycz­nym jest wodonercze oraz zagięcie moczowodu dokręgosłupowo w kształ­cie litery ,,S". Zdjęcia w projekcji bocznej i skośnej wykazują często ob-jaw Randalla-Campbella (1). W razie trudności diagnostycznych badanie można uzupełnić kawografią wykonaną równocześnie z ureteropielografią.

Generalnym założeniem leczenia jest poprawa odpływu moczu z nerki. Można to uzyskać przez przecięcie i przemieszczenie moczowodu na prze­dnią powierzchnię żyły głównej dolnej z następowym jego zespoleniem. Alternatywnym sposobem jest przecięcie z ponownym zespoleniem żyły głównej dolnej po przemieszczeniu moczowodu na jej przednią powierzch­nię (4). Można również przeciąć i podwiązać żyłę bez ponownego jej ze­spolenia (2). 'Wybór sposobu leczenia zależy od zmian stwierdzonych ra­diograficznie, od typu anatomicznego wady oraz stanu miejscowego pod­czas operacji. Dyskusyjny jest wybór miejsca przecięcia i zespolenia mo­czowodu jak również wytwarzanie dodatkowej przetoki zabezpieczającej oraz szynowanie moczowodu (7).

Sądzimy, że wykonana przez nas operacja jest prosta technicznie i wybitnie zmniejsza ryzyko zwężeń moczowodu w miejscu zespolenia. Utrzymywanie przez 10 dni ureterostomii, ogranicza wskazania do wy­tworzenia dodatkowej przetoki zabezpieczającej. Potwierdzeniem prawid­łowości naszego postępowania jest dobry odległy efekt leczenia.

1. 1. Borkowski A., Hartel-Ulkowska N., Rajewski J.: Ureter retrocavalis. Pol.
2. Przeg. Chir., 1973, 45. 1153. ? 2. Cathro A.J.M.: Section of the inferior vena cava
3. for retrocaval ureter: a new method and treatment. J. Urol., 1952, 67, 464. ?
4. 3. Charemza T., Kasztelan Z.: Moczowód poza żyłą główną dolną. Pol. Przeg. Chir.,
5. 1960, 32, 379. ? 4. Goodwin W.E., Burke D.E., Muller W.H.: Retrocaval ureter.
6. Surgery Gynec. Obstet.. 1957, 104. 337. ? 5. Gross R., Bordziłowska J.: Moczowód
7. poza żyłą główną dolną u dziecka. Pam. II Zjazdu Nauk. Pol. Tow. Chirur. Dziec,
8. Kraków-Prokocim, 1970, PZWL, W-wa, 1971, 269. ? 6. Jarosik N., Wochna Z.: Mo­
9. czowód poza żyłą próżną dolną. Pol. Przegl. Chir., 1959, 31, 658. ? 7. Modelski W.,
10. Bugajski A.: Powikłania w operacyjnym leczeniu ureter retrocavalis. Pol. Przeg.
11. Chir., 1976, 49, 1271. ? 8. Musierowicz A., Daszkiewicz E., Lorencewicz Z., Klimo­
12. wicz W.: Przypadek moczowodu przebiegającego poza żyłą czczą dolną. Pol. Przeg.
13. Chir., 1969, 41, 1658. ? 9. Shown T. E,, Moore C. A.: Retrocaval ureter 4 cases.
14. T. Urol., 1971, 3, 497. ? 10. Stojković J., Zvara V.: Treatment of retrocaval ureter.
15. Czech. Med., 1986, 1, 15.
16. 11. Twardosz W,: Moczowód poza żyłą główną dolną. Pol. Przeg. Chir., 1962,
17. 34, 829.