Barwienie przyżyciowe wydaje się być użyteczne w guzach pęcherza moczowego (1, 2, 3). Badanie to wykonuje się dla zaznaczenia raków we wczesnym okresie zaawansowania. Whitmore wprowadził cystoskopię w ultrafiolecie celem umiejscowienia wczesnych postaci raków pęcherza moczowego (4). Pobranie wycinka przy zastosowaniu tej metody jest bardzo utrudnione ze względu na ciemne pole widzenia.
Tetracyklina, hematoporfiryna, pomarańcz akrydynowy, a ostatnio błękit metylenowy mają stanowić wyznacznik dla różnych guzów (2, 3). Błękit metylenowy uznano za barwnik jądrowy (1). W guzach o wysokim stopniu anaplazji zwiększa się powierzchnia komórkowa, a zmniejsza się komórkowa spójność stąd penetracja barwnika do głębszych warstw tkanek (3).
Gill i Huffman przeprowadzili mikroskopową cystoskopię w połączeniu ze śródpęcherzowym barwieniem guzów pęcherza i oceniali ich Unaczynienie. Odnotowali barwienie się nabłonka dróg moczowych, pokrywającego guzy przy II° anaplazji, gdzie oglądali duże, nieregularne, dobrze barwiące się jądra komórek (3).
Czynniki, które mogą ułatwiać penetrację barwnika do głębszych warstw guza to martwica powierzchownych tkanek guza, wysięk zapalny i nacieki leukocytarne (1, 3).
Powierzchniowe guzy pęcherza z wysokim potencjałem złośliwości dostarczają największych trudności diagnostycznych, stąd próba przyżyciowego ich barwienia z możliwością oglądania.
MATERIAŁ I METODYKA
W Klinice Urologii AM w Krakowie wykonano w 1984 roku barwienie przyżyciowe guzów u 22 chorych z nowotworami pęcherza moczowego. Przebadano 9 kobiet (41,0°/o) d 13 mężczyzn (59,0%) w przedziale wieku od 25 do 75 lat (średni wiek 61,5 lat). U 5 chorych stwierdzono brodawczaki pęcherza moczowego, u 16 raki pęcherza, w tym u 15 raki z nabłonka przejściowego, u 1 raka płaskonabłonkowego oraz u 1 chorego mięśniaka gładkokomórkowego pęcherza. Brodawczaki nawrotowe wystąpiły u 4 chorych a raki nawrotowe u 9 chorych. Z omawianej grupy chorych zmarły dwie osoby. Chora z mięśniakiem gładkokomórkowym, oraz chory z zaawansowanym rakiem z nabłonka przejściowego.
Guzy pęcherza barwiono przyżyciowo, podając do pęcherza przez cewnik 50 ml 0,1% roztworu błękitu metylenowego w roztworze soli fizjologicznej. Pęcherz przepłukiwano wodą destylowaną po upływie 1 godziny do chwili, aż wypływający z pęcherza płyn był niezabarwiony. Zdrowa śluzówka pęcherza nie barwiła się. Następnie wykonywano cystoskopię i oceniano stopień zabarwienia guza w zależności od głębokości i rozległości zabarwienia wg skali czterostopniowej podanej przez Fu-kui i Yokokawa (1) 1. guz niezabarwiony (?), 2. śluzówka nakrapiana lub niejednolicie barwiona w szachownicę (+ ?), 3. szeroka ale niezbyt intensywna plama zabarwienia ( + ), 4. intensywne i rozległe barwienie guza (+ +). Po dokładnym oglądnięciu pęcherza wykonywano diagram zmian w pęcherzu, po czym pobierano wycinki i wykonywano elektroresekcję i elektrokoagulację guzów pęcherza.
Badania anatomopatologiczne wykonywano w Zakładzie Patomorfologii Instytutu Patologii AM w Krakowie. Pierwszy stopień anaplazji raka ? I° stwierdzono u 6 chorych, drugi stopień anaplazji ? II° u 8 chorych oraz trzeci stopień ? III° u 1 chorego (tab. I).
Stopień anaplazji ustalono wg kryteriów WHO opublikowanych w Genewie w 1973 roku (5).
Po uzyskaniu identyfikacji anatomopatologicznej, chorych z rozpoznaniem raka pęcherza moczowego kierowano do kobaltoterapii w Instytucie Onkologii w Krakowie.
WYNIKI
Na 22 przebadanych chorych uzyskano zabarwienie u 20 (95,5%). U 2 chorych nie uzyskano zabarwienia (4,5%). Był to jeden chory z brodawczakiem i jeden z nawrotowym guzem przejściowokomórkowym bezpośrednio po kobaltoterapii. Wśród 5 chorych z brodawczakiem pęcherza stwierdzono intensywne zabarwienie u 2, mierne zabarwienie również u 2 i brak zabarwienia u 1 chorego (tab. I). Barwienie się guzów stwierdzono u 5 spośród 6 chorych z rozpoznanym I° anaplazji oraz u wszystkich 8 chorych, u których wykazano II0 anaplazji guza. U 2 chorych zabarwienie oznaczono jako (+ ?): była to chora z mięśniakiem gładkokomórkowym pęcherza i chory z rakiem przejściowokomór-kowym w I° anaplazji.
Wraz ze wzrostem stopnia histologicznej anaplazji wzrastała intensywność zabarwienia guzów.
DYSKUSJA
Roztwór 0,1% błękitu metylenowego wydaje się być najbardziej odpowiednim stężeniem dla wybarwienia guzów pęcherza, gdyż stężenie 0,05% barwi nie tylko guzy ale i normalną śluzówkę, prowadząc do wzrostu liczby fałszywie pozytywnych wyników (2, 3). Penetracja i zjo-nizowanie barwnika jest funkcją odwrotną do stężenia jonów (2).
Czas trwania barwienia, wynoszący jedną godzinę, jest niezbędny dla zabarwienia guzów pęcherza, gdyż śluzówka pęcherza ciągle styka się z moczem i jest odporna na barwienie (1, 2).
W diagnostyce guzów pęcherza moczowego największą trudność stanowią guzy, które nie wykazują typowych objawów.
Fukui i Yokokawa stwierdzili, że intensywność zabarwienia guzów brodawczakowatych była zgodna ze stopniem histologicznej anaplazji. Guzy z pierwszym stopniem anaplazji barwiły się jedynie w 14,0°/o, z drugim stopniem w 74,0% i w trzecim stopniu w 96,0% testów (1). Podobne doniesienia podał Gill i współpracownicy (2, 3).
Z obserwacji własnych wynika, że intensywność barwienia jest wyraźnie większa w guzach o wyższym stopniu anaplazji.
Metoda przyżyciowego barwienia guzów wydaje się być korzystna, gdyż dzięki niej można wykryć raka przedinwazyjnego, oraz może mieć pewne znaczenie prognostyczne.