SPRAWOZDANIE Z POBYTU W KLINICE UROLOGII UNIVERSITE LIBRĘ DE BRUXELLES BRUKSELA, BELGIA 08-12.07.1996 r.
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1997/50/1.

Kierownikiem Kliniki Urologii jest profesor CC. Schulman – obecny naczelny redaktor European Urology, pisma wydawanego przez Europejskie Towarzystwo

Urologiczne. Jest on następcą profesora Gregoira, współtwórcy i propagatora znanej metody leczenia operacyjnego odpływów pęcherzowo-moczowodowych. W klinicznej sali wykładowej przechowywane są liczne pamiątki związane z dzia- łalnością profesora Gregoira.

Klinika obejmuje 45 łóżek, chorzy przebywają w salach 2- lub 1-osobowych. W skład stałego personelu Kliniki wchodzi, poza profesorem Schulmanem, 4 lekarzy-urologów. Są to profesorowie: J. Simon i E. Wespes, noszący tytuł Sze- fów Kliniki oraz doktorzy: Th. Janssen i A. Zlotta, mający tytuł rezydentów. Poza wymienionymi, w Klinice pracuje kilku lekarzy będących kandydatami na rezy- denta (w trakcie specjalizacji z urologii) oraz tzw. fellows ? lekarzy obcokra- jowców odbywających 1-2-letni staż w Brukseli. Działalność lekarską podzielić można na naukową, dydaktyczną oraz leczniczą i diagnostyczną.

Działalność naukowa opiera się przede wszystkim na badaniach podstawo- wych, które prowadzone są nie tylko w laboratoriach uniwersyteckich, ale także we współpracy z filią brukselską Instytutu Pasteura. W praktyce lekarz zajmu- jący się tymi badaniami przez 4 dni tygodnia pracuje w laboratorium, zaś jedne- go dnia zajmuje się pracą w Klinice ? głównie na bloku operacyjnym. Poza badaniami podstawowymi prowadzone są oczywiście bieżące badania kliniczne.

Działalność dydaktyczna obejmuje szkolenie studentów, stażystów (fellows) i kandydatów na rezydenta z zakresu urologii. Nauka medycyny trwa w Króle- stwie Belgii 7 lat. Szkoleniem urologicznym objęci są studenci V, VI i VII roku studiów. Po ukończeniu studiów, w oparciu o uzyskane wyniki, odbywa się kwalifikowanie młodych lekarzy chcących rozpocząć specjalizację z urologii.

Specjalizacja jest jednostopniowa i trwa co najmniej 6 lat, w czasie specjaliza- cji lekarz nosi tytuł kandydata na rezydenta. Specjalizacja nie kończy się egza- minem. Urologiem zostaje się wówczas, gdy taką decyzję podejmie kierujący specjalizacją (zdaniem specjalizantów ? egzamin odbywa się każdego dnia). Praca lekarska rozpoczyna się o godzinie 8.00 i trwa, z przerwa na lunch, do późnych godzin popołudniowych. Szpital dysponuje centralnym blokiem ope- racyjnym, zajmującym jedną kondygnację, na której usytuowanych jest 20 sal operacyjnych ?jedna z nich jest salą Kliniki Urologii. Codziennie przeprowa- dza się tu 3-5 otwartych operacji urologicznych: uczestniczyliśmy w opera- cjach przeszczepienia moczowodów do pęcherza moczowego, nefrektomiach radykalnych z powodu guza nerki, adenomektomiach sposobem Millina, opera- cji wysiłkowego nietrzymania moczu sposobem Raza, operacjach zwężeń cew- ki moczowej (z wycięciem zwężenia i odtworzeniem ciągłości koniec do koń- ca) i wielu innych. Zwraca uwagę bardzo dobra technika operacyjna urologów oraz znacznie szersze niż w polskich warunkach stosowanie materiałów i sprzętu jednorazowego użytku (m.in. jednorazowe dreny i pojemniki do ssaków, jedno- razowy materiał do obłożenia chorego). Zachowanie warunków jałowości w okresie okołooperacyjnym jest prawdopodobnie przyczyną bardzo ograniczo- nego stosowania antybiotyków ? zwykle w postaci okołoperacyjnej proflakty- ki antybiotykowej u wybranych chorych.

Na sąsiednim poziomie usytuowany jest blok endoskopowy, z kilkoma sala- mi zabiegowymi, na których pracują lekarze urolodzy, gastroenterolodzy i pul- monolodzy. Takie rozwiązanie powoduje obniżenie kosztów leczenia i diagno- styki (sprzęt i gabinety w pełni wykorzystane), a także sprzyja wymianie do- świadczeń pomiędzy specjalistami różnych gałęzi medycyny. Spośród urolo- gicznych zabiegów endoskopowych najszerzej wykonuje się przezcewkową ablację igłową (TUNA) oraz elektroresekcję pzezcewkową (TUR) u chorych na łagodny rozrost stercza lub raka stercza oraz ureteroskopię (URSL) i prze- zskórną nefrolitotrypsję (PCNL) w leczeniu kamicy nerkowej i moczowodo- wej. Często również stosuje się przez-cewkowe wstrzykiwanie teflonu z powo- du obecności odpływów pęcherzowo-moczowodowych. W miejscu ok. 0,5 cm poniżej i nieco bocznie od ujścia moczowodu wstrzykuje się pod ujście moczo- wodu paste teflonową PTFE (miesznka 740 mg politetrafluoroetylenu i 740 mg glicerolu w 1 ml) w ilości 0,5 do 1 ml. Profesor Schulman wykonywał opisany zabieg u 9-letniej dziewczynki, u której stwierdzono nieustępujący po leczeniu zachowawczym obustronny odpływ pęcherzowo-moczowodowy II stopnia: za- bieg trwał kilka minut, znieczulenie ogólne.

Codziennie odbywają się także zabiegi pozaustrojowego kruszenia kamieni falą uderzeniową (ESWL). Klinika od kilku lat dysponuje urządzeniem Lithostar firmy Siemens, które wykorzystano do zabiegów ESWL u około 8000 chorych na ka- micę moczową. Należy podkreślić, iż dążąc do optymalnego wykorzystania po- siadanego sprzętu, litotrypter udostępniany jest także lekarzom gastroenterolo- gom, którzy przeprowadzają zabiegi dezintegracji złogów w trzustce, pęcherzy- ku żółciowym i przewodach żółciowych (łącznie około 300 zabiegów nieurolo- gicznych rocznie).

Diagnostyka urologiczna prowadzona jest bardzo wnikliwie z wykorzystaniem wszystkich dostępnych metod. Powszechnie wykonywane są badania urodyna- miczne (uroflowmetria, rzadziej cystometria i profilometria cewkowa) w oparciu o posiadany zestaw firmy Dantec. Niezwykle szczegółowo przeprowadzane są badania ultrasonograficzne gruczołu krokowego. Głowicą rektalną 7,5 MHz apa- ratu Bruel & Kjaer ocenia się pęcherzyki nasienne, szyję pęcherza i następnie poszczególne strefy gruczołu krokowego, ze szczególnym uwzględnieniem obra- zu strefy przejściowej. Dokładna ocena wolumetryczna tej strefy służy następnie do określenia wskaźnika PSA strefy przejściowej, który zdaniem prof. Schulma- na ma większe niż samo PSA lub PSA density znaczenie diagnostyczne. W przy- padku stwierdzenia w badaniu USG podejrzanego ogniska w obrębie prostaty wykonuje się biopsję gruboigłową aparatem Biopty z wykorzystaniem obrazu sonograficznego.

Poza badaniami wykonywanymi przez lekarzy urologów, szeroko korzysta się z możliwości tomografii komputerowej i magnetycznego rezonansu jądrowego. Fakt, iż szpital dysponuje 3 tomografami i 2 urządzeniami do przeprowadzania badań rezonansowych sprawia, że są to badania powszechnie dostępne, często zastępujące rzadziej wykonywaną urografię. Od kilkunastu lat działa w Hopital Erasme sieć komputerowa łącząca wszyst- kie kliniki, laboratoria, gabinety diagnostyczne. Lekarz w jednej chwili ma przed sobą wszystkie informacje dotyczące obecnego i poprzednich pobytów chorego w szpitalu, wyniki badań dodatkowych, opinie konsultantów. Prowadzenie doku- mentacji lekarskiej jest w ten sposób znacznie ułatwione, a badania wykonywane w różnych klinikach nie są niepotrzebnie powtarzane.

Nasi gospodarze wielokrotnie zwracali uwagę na problem ekonomicznych pod- staw egzystencji szpitala. Podkreślali, iż państwowa działalność lecznicza nie jest nastawiona w Belgu na przynoszenie zysków; celem jest uzyskanie stanu względnej równowagi między kosztami diagnostyki i leczenia a wpływami z tego tytułu. Działający w tym kraju system ubezpieczeń pozwala zapewnić każdemu obywa- telowi bezpłatne leczenie na wysokim poziomie. Jednocześnie jednak przywiązu- je się dużą wagę do racjonalnego wykorzystania wszystkich urządzeń i pomiesz- czeń. Wysokie ceny wielu specjalistycznych aparatów wymusiły, zdaniem prof. Schulmana, zmianę sposobu pracy lekarzy. Większość sprzętu (w tym urządze- nia do tomografii i rezonansu) wykorzystywana jest przez cała dobę i służy cho- rym z wielu oddziałów szpitalnych, a nie jest ściśle własnościąjednej kliniki. W godzinach popołudniowych lekarze mogą prowadzić prywatną praktykę na bazie wyposażenia szpitalnego: pacjent pokrywa wówczas część kosztów diagnostyki lub leczenia.

Pobyt w Brukseli pozwolił nam zapoznać się z wieloma aspektami pracy w jednym z czołowych w Europie ośrodków urologicznych. Dostarczył niezapom- nianych wrażeń lekarskich i towarzyskich.