POJEDYNCZY ODLEGŁY PRZERZUT JAKO CZYNNIK ROZPOZNANIA RAKA NERKI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1999/52/1.

WSTĘP
Nowotwory nerek zwykle nie stwarzają trudności diagnostycznych, gdy
występują takie typowe objawy, jak bezbolesny krwiomocz, guz, a czasami
ból. W diagnostyce opieramy się głównie na danych z wywiadu, badań labo-
ratoryjnych, ultrasonografii, urografii, angiografii i tomografii komputerowej.
Rak nerkowokpmórkowy stanowi około 90% wszystkich guzów nerek
[1]. Wcześnie w około 30% wrasta do żyły głównej dolnej, stąd przerzuty
do płuc, wątroby, okolicznych węzłów chłonnych biegnących wzdłuż aor-
ty i żyły głównej dolnej stają się uzasadnione, rzadziej przerzuty dotyczą
mózgowia, kości i innych odległych narządów. Przerzuty są raczej mno-
gie, rzadziej pojedyncze [9]. W polskim piśmiennictwie opisano pojedyn-
cze przerzuty do takich odległych narządów, jak: krtań, język, oczodół,
pochwa, moczowód, najądrze, kość udowa i pęcherz moczowy [3-8]. Opis
5 przypadków z zaobserwowanymi pierwszymi objawami raka nerki
podała Darewicz i wsp. [2]. Na naszym oddziale leczono 3 chorych, któ-
rzy zostali skierowani z rozpoznaniem: kaszak okolicy czołowej, wyrosi
skórna okolicy czołowej i zmiany osteolityczne kości ramiennej.
OPIS PRZYPADKÓW
1. Chora J. P. (lat 61, nr historii choroby 1438/93) została przyjęta na
oddział chirurgii z powodu guza prawej okolicy czołowej, który trakto-
wano jako kaszak. Guz średnicy 5 cm, miękki niebolesny narastał od oko-
ło 5 miesięcy. Wykonany radiogram czaszki wykazał w obrębie kości czo-
łowej ognisko osteolityczne (ryc. 1). Chorą z podejrzeniem guza
nowotworowego kości czołowej, naciekającej tkanki miękkiej głowy i płat
czołowy mózgu przekazano do Kliniki Neurochirurgii AM w Poznaniu.
Po wykonaniu tomografii komputerowej (ryc. 2) i dalszych niezbędnych
badań w dniu 12 marca 1993 roku chorą operowano, wykonując rady-
kalne wycięcie guza, plastykę opony twardej i zaopatrzenie ubytku czaszki.
W badaniu histopatologicznym wykryto osteoklastyczny przerzut raka
nerkowokomórkowego. W wykonanym następnie badaniu USG jamy
brzusznej stwierdzono w dolnym biegunie prawej nerki guz naciekający
torebkę tłuszczową. Po wygojeniu stanu miejscowego skierowano chorą
na oddział chirurgii w miejscu zamieszkania, gdzie po przeprowadzeniu
podstawowych badań potwierdzających guz nerki wykonano radykalną
nefrektomię. Chora została wypisana do domu w dziewiątej dobie po-
operacyjnej w stanie ogólnym dobrym z zagojoną raną.
2.Chory J. H. (lat 59, nr historii choroby 3624/93) zgłosił się do chirurga
z powodu niegojącego się guzka skóry w okolicy czołowej prawej, średnicy
3 cm, przesuwalnego w stosunku do podłoża. Guzek wycięto z marginesem
zdrowych tkanek. Badanie histopatologiczne wyciętej zmiany: carcinoma cla-
rocellulare metastaticum. W następstwie tego rozpoznania wykonano USG jamy
brzusznej, urografię i arteriografię nerek, potwierdzające guz prawej nerki
zlokalizowany w górnym biegunie z ogniskami rozpadu i naciekający nad-
nercze. Wykonano radykalną nefrektomię prawostronną wraz z usunięciem
nadnercza. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany. Chory w dziesiątej do-
bie z raną zagojoną został wypisany do domu.
3.Chory P. K. (lat 63, nr historii choroby 2834/94) został przyjęty do
szpitala z powodu zapalenia okolicy ramiennej lewej utrudniającego wy-
konywanie ruchów w stawie ramiennym oraz nasilającego się bólu. Wy-
konane badanie radiologiczne ramienia wykazało ognisko osteolityczne
bliższego końca trzonu i nasady kości ramiennej, bez jakichkolwiek obja-
wów ze strony innych narządów (ryc. 3).
Z pobranego wycinka w badaniu histopatologicznym stwierdzono: car-
cinoma clarocellulare metastaticum. Na tej podstawie wykonano badanie
USG jamy brzusznej i inne podstawowe badania, które wykazały guz
prawej nerki, zlokalizowany w górnym biegunie. Wykonano radykalną
nefrektomię. Przebieg pooperacyjny ? gładki, chory w dwunastej dobie
z wygojoną raną pooperacyjną został wypisany do domu.
OMÓWIENIE
Z analizy piśmiennictwa wynika, że w przypadku pojedynczego usu-
walnego przerzutu do płuc, kości, a nawet mózgu opisywano 35% pię-
cioletnich przeżyć po kolejnym lub równoczesnym wycięciu nerki i prze-
rzutu. Korzystniejsze warunki są wtedy, gdy pojedynczy przerzut pojawi
się jako wtórny po nefrektomii i zostanie wycięty.
U naszych chorych sytuacja była odwrotna: najpierw ujawnił się prze-
rzut, a dopiero później guz pierwotny. Wynikało to z bezobjawowego
rozwoju guza pierwotnego, którego pierwszym zwiastunem były prze-
rzuty odległe, manifestujące się jako guzy skóry lub zapalenie stawu
ramiennego. Wycięcie nerki, mimo pojedynczego przerzutu, przedłuża
życie w porównaniu z chorymi nie operowanymi, poprawia również
komfort przeżycia, pozbawiając chorego guza powodującego krwawie-
nia i dolegliwości bólowych.

1. [1] Antoniewicz, A. A., Nyckowski, P., Krawczyk, M., Borówka, A.: Rak
2. jasnokomórkowy nerki z przerzutem do wątroby, leczony operacyjnie. Urol. Pol.
3. 1992, 45, 202.
4. [2] Darewicz, B., Darewicz, ]., Rogowski, K., Guszcz, J., Kudelski, J.:
5. Przerzuty do odległych narządów jako pierwsze objawy raka nerki. Urol. Pol.
6. 1996, 49, 459.
8. [3]
10. Fryczkowski, M., Nowakiewicz, ]., Panek, M.: Wyniki chirurgicznego
11. leczenia raka jasnokomórkowego nerki z przerzutami do pluć i układu kostnego.
12. Urol. Pol. 1985, 38, 171.
14. [4]
15. Machoy, P., Świtała, J., Hermelin, L.: Przerzut w najądrzu pierwszym obja-
16. wem raka jasnokomórkowego nerki. Urol. Pol. 1998, 51, 101.
17. [6]
18. [7]
19. [5] Partyka, K., Wojciechowski, B., Sosada, K.: Złamanie patologiczne kości
20. udowej pierwszym objawem raka jasnokomórkowego nerki. Urol. Pol. 1992,
21. 45, 310.
22. Swierz, J. U., Stawarz, B.: Przerzut do oczodołu u chorej narakanerki. Urol. Pol.
23. 1994, 47, 62.
24. Wiśniewski, ]., Rożniecki, M.: Przerzut raka jasnokomórkowego nerki do po-
25. chwy. Urol. Pol. 1980,33, 225.
26. [8] Witeska, A., Pypno, W., Dąbrowski, S.: Przerzut raka jasnokomórkowego do
27. pęcherza moczowego. Urol. Pol. 1990,43,114.
28. [9] Zieliński, J., Luciak, M.: Późny przerzut raka jasnokomórkowego nerki do mo-
29. czowodu. Pol. Przegl. Chir. 1971,43,1707.