PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

KOD: 7.1 - Tło genetyczne a ryzyko rozwoju raka prostaty oraz obraz kliniczny choroby
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Monika Gos 1, Małgorzata Sadowska 2, Paweł Wiechno 2, Tomasz Demkow 2, Przemysław Janik 1
1 Zakład Biologii Komórki, Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie
2 Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie

streszczenie

Wprowadzenie. Rak prostaty jest chorobą wieloczynnikową, na której rozwój mają wpływ zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Wydaje się, że polimorfizmy w genach kodujących białka związane z metabolizmem androgenów i ich oddziaływaniem na komórki mogą wpływać na indywidualne ryzyko wystąpienia nowotworu stercza oraz obraz kliniczny choroby.
Cel pracy. Celem naszej pracy było stwierdzenie, czy polimorfizmy w genach kodujących białka, związane z biosyntezą dihydrotestosteronu (/TAAAA/n w CYP11A1, +34T/C w CYP17, V89L i A49T w SRD5A2), jego degradacją (D85Y w UGT2B15) lub jego oddziaływaniem na komórki (/CAG/n i /GGN/n w AR), mogą wpływać na ryzyko wystąpienia raka prostaty wśród polskich mężczyzn. Ponadto został zbadany związek między poszczególnymi polimorfizmami a cechami klinicznymi raka prostaty (stopień zaawansowania klinicznego, stopień złośliwości histologicznej, poziom PSA i wiek pacjenta w momencie rozpoznania choroby).
Materiał i metody. Do badania włączono 182 mężczyzn z histologicznie potwierdzonym rakiem prostaty i 217 zdrowych mężczyzn, losowo wybranych z populacji. Z pobranych próbek krwi izolowano DNA, zaś analiza polimorfizmów odbywała się z zastosowaniem standardowych metod biologii molekularnej (PCR-RFLP, GeneScan). Do analizy statystycznej użyto modelu regresji logistycznej.
Wyniki. Kombinacje zawierające przynajmniej jeden allel 85Y w genie UGT2B15 oraz krótkie allele genu AR (Ł19 powtórzeń CAG) występowały znacznie częściej w grupie osób chorych na raka prostaty niż w grupie kontrolnej (83% vs 73,3%, p=0,02 dla UGT2B15 i 18,3% vs. 12%, p=0,08 dla AR). Posiadanie powyższych wariantów może zatem być związane z wyższym ryzykiem wystąpienia nowotworu gruczołu krokowego (odpowiednio: OR-1,8 i OR-1,6). Ponadto analizowane polimorfizmy korelowały znacząco ze stopniem zaawansowania klinicznego choroby. Kombinacja +34CC w genie CYP17 i allele genu AR z większą (>22) liczbą powtórzeń CAG znacznie częściej występowały u osób z chorobą uogólnioną (odpowiednio: 30,4% i 52,2%) niż u osób z chorobą ograniczoną do gruczołu krokowego (T1/T2; odpowiednio: 10,2% i 30,5%) lub zaawansowaną miejscowo (T3/T4; odpowiednio 22,6% i 33,9%). Obserwowane różnice były statystycznie znaczące (p<0,05), zaś pacjenci posiadający te warianty mieli wyższe ryzyko szybszego rozwoju choroby uogólnionej (OR>2). Te same warianty genetyczne korelowały z wyższym (>25 ng/ml) stężeniem PSA w momencie rozpoznania choroby (dla genu AR p<0,05). Stwierdzono także, że genotypy zawierające przynajmniej jeden allel /TAAAA/4 w genie CYP11A1 oraz wariant 89LL w genie SRD5A2 występowały znacznie częściej (odpowiednio: 93,3% i 17,8%) wśród pacjentów z nowotworem słabo zróżnicowanym (>6 wg skali Gleasona) niż wśród chorych z nowotworem dobrze zróżnicowanym (odpowiednio: 82,4% i 5,4%). Warianty te mogą zatem korelować z wyższym ryzykiem rozwoju nowotworu o wyższej złośliwości histologicznej (OR>2,0).
Wnioski. Tło genetyczne, m.in. polimorfizmy w genach związanych z metabolizmem androgenów, wydaje się być ważnym czynnikiem wpływającym na ryzyko rozwoju raka prostaty. Analizowane polimorfizmy korelowały także z cechami klinicznymi nowotworu, np. stopniem zaawansowania klinicznego czy złośliwości histologicznej.